قدس آنلاین- صبح پنج‌شنبه، ۳۰ دی ماه ۱۳۹۵ آتشی در ساختمان پلاسکو تهران شعله‌ور شد. آتشی که در زمانی کوتاه‌تر از سه ساعت و نیم، بخاطر مواد زیاد قابل اشتعال، سبب گرم شدن بیش از حد سازه فلزی و رسیدن آن به دمای بحرانی شد. این طور بود که این نماد تجدد نقش زمین شد و جان بسیاری از شهروندان و آتش نشانان را گرفت و میلیاردها تومان سرمایه دود شد.
وعده‌هایی که عملی نشد
هنوز آوار برداری پلاسکو تمام نشده بود که وعده‌های مسئولان برای جلوگیری از این اتفاق در سایر ساختمان‌ها به گوش رشید. وعده‌هایی که حالا پس از گذشت حدود ۷ ماه از آن حادثه تلخ پیگیر اجرایی شدنش هستیم.
عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به وعده‌های ارگان‌ها و نهادها برای بازسازی و بهسازی ساختمان‌های کشور به خبرنگار ما می‌گوید: پس از حادثه پلاسکو حرف‌های زیادی درباره لزوم رسیدگی به ساختمان‌ها زده شد، اما امروز تا جایی که من می‌دانم اتفاق خاصی برای ساختمان‌های جدید نیفتاده است. کارگروهی برای بررسی این کار معرفی شد و آن‌ها گزارشی از روند کار ارائه کردند، اما تمهیدات ویژه‌ای برای مقابله با بحران‌ها ندیدیم. چرا که باید قبل، حین و پس از بحران به فکر جلوگیری و رفع خطرات احتمالی آن باشیم و بدانیم که بسیار ساختمان‌هایی مانند پلاسکو در تهران و کلانشهرها وجود دارد.
مهندس شهرام کوسه غراوی در ادامه اضافه می‌کند: باید همه این ساختمان‌ها شناسایی شود. بعد از آن بررسی کامل و لازم توسط شهرداری، وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی صورت گرفته و نتیجه آن به نظام مهندسی کشور انتقال داده شود. در نهایت نظام مهندسی نیز به عنوان نهادی مسئول، نقش سازه‌ای، طراحی، استحکام و... را بررسی کرده و جواب نهایی را بدهد، اما هنوز اتفاق خاصی در این زمینه نیفتاده است.
عضو ناظر در شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در پایان تاکید می‌کند: باید متولیان مربوطه نظام مهندسی را به عنوان نهاد و جایگاهی که می‌تواند بررسی‌های لازم و نهایی را در مورد نوع ساخت و سازها انجام دهد به رسمیت شناخته و با سپردن کار به آن نهاد، اوضاع ساخت و ساز کشور را ارتقا بخشند.
صلاحیت ایمنی اثرگذار بر بهبود کیفیت ساختمان‌هاست
عضو هیئت رئیسه گروه تخصصی معماری سازمان نظام مهندسی ساختمان فارس نیز با بیان اینکه با وجود آسیب‌شناسی صورت گرفته، تغییری در کیفیت ساختمان‌ها ایجاد نشده به خبرنگار ما می‌گوید: به عنوان فردی مسئول در سازمان نظام مهندسی برای بهبود کیفیت ساختمان‌ها پیشنهاد می‌کنم صلاحیت ایمنی را به صلاحیت‌های مهندسان اضافه کنیم. صلاحیتی که در ایمن سازی ساختمان‌ها تأثیر دارد و سبب می‌شود که ایمنی را تنها در آتش‌سوزی ندانیم، بلکه در نظر داشته باشیم که ایمنی در مراحل تخریب، بهره برداری، در زمان ساخت و پس از ساخت و نگهداری هم دارای اهمیت است.
دکتر طاهره نصر می‌افزاید: اگر بتوانیم ایمنی و صلاحیت ایمنی را برای تمام مراحل ساخت تعریف کنیم، می‌توانیم در بهبود کیفیت ساختمان‌ها اثرگذار باشیم.
دولت منابع مالی ایمن سازی ساختمان‌ها را تامین نمی‌کند
وزارت راه و شهرسازی یکی از آن نهادهایی است که وظیفه راهبری و ساماندهی طرح‌های بهسازی، نوسازی و بازسازی محلات قدیمی، فرسوده و ناکارآمد شهری دارد. به همین منظور رئیس مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی با اشاره به حادثه پلاسکو به خبرنگار ما می‌گوید: این حادثه سبب شد اذهان عمومی به سمت عدم ایمنی و یا کافی نبودن ایمنی در ساختمان‌ها کشیده شود.
با قطعیت می‌توان گفت که عمده ساختمان‌های کشور در برابر آتش آسیب‌پذیر هستند. باید ساختمان‌ها را به سیستم‌های اطفای حریق و هشدار آتش مجهز کنیم تا در صورت شکل گیری آتش، این ساختمان‌ها امکان سرپا ماندن داشته باشند و آتش سوزی تا زمان تخلیه ساکنین منجر به فرو ریختن سازه نشود دکتر محمد شکرچی زاده می‌افزاید: ساختمان‌های مرتفع بسیاری در کشور داریم که زمان ساخت آن‌ها، مقررات ملی ساختمان وجود نداشته است یا اینکه در زمان ساخت مقررات ملی را رعایت نکرده‌اند. رسیدگی به این ساختمان‌ها بالاتر از ظرفیت مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان است. پس از حادثه پلاسکو و گزارشی که در این زمینه منتشر شد، کمیته ملی پلاسکو طرح جامع ایمنی ساختمان‌های موجود در برابر حوادث را علاوه بر آتش‌سوزی، زلزله و سایر حوادث و موارد مشابه مورد بررسی قرار داد.
شکرچی‌زاده اضافه می‌کند: این طرح به عنوان طرحی جامع، بررسی شد و اکنون در مرحله‌ای هستیم که باید این طرح را به صورت اجرایی در بیاوریم، زیرا فقط جنبه مهندسی و فنی ندارد. بلکه طرحی است که نیاز به نگاه جامعه‌شناسی، مردم‌شناختی، تأمین منابع مالی و مسائل فرهنگی دارد.
این کارشناس مسئول با تاکید بر اینکه منابع مالی انجام این طرح را دولت نمی‌تواند تأمین کند، می‌گوید: برای این کار نیاز به سرمایه‌گذاری مردم و کمک نهادهایی مانند بیمه است. شورای عالی معماری شهرسازی برای شهرداری‌ها تکلیف کرده است که وضعیت ایمنی ساختمان‌های بلند را مورد ارزیابی قرار دهند. ساختمان‌های بلند و ساختمان‌هایی که در طول زمان بهره‌برداری تغییر کاربری داده‌اند در اولویت هستند و به مرور ساختمان‌های دیگر هم ارزیابی می‌شوند.
شهرهای ما وضعیت مناسبی ندارند
رئیس مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی در ادامه به راهکار سایر کشورها اشاره کرده و توضیح می‌دهد: کشورهای دیگر از ظرفیت بیمه استفاده می‌کنند. منازلی که ایمنی کمتری داشته باشند، بیمه بیشتری پرداخت می‌کنند. به همین دلیل مردم سعی می‌کنند وضعیت ایمنی ساختمان‌ها را بهبود بخشند. بحث دیگر خانه‌های در حال ساخت است. به همین خاطر ویرایش جدید مبحث ۳ مقررات ملی، که مبحث آتش است ویرایش شده که ایمنی بیشتری را تأمین می‌کند.
شکرچی‌زاده می‌گوید: در چند دهه اخیر، مفاهیم خطرپذیری تغییر کرده است. ما اکنون وضعیت مناسبی نداریم و شهرهایمان شهرهایی آسیب‌پذیر هستند. باید بعنوان دغدغه عمومی نگران این وضعیت باشیم و نگرانی‌مان را تبدیل به اقدام کنیم. باید روش هایی برای بالا بردن ایمنی ساختمان‌ها را تعریف کنیم تا بتوانیم ایمنی ساختمان‌ها را بالا ببریم.
این مقام مسئول می‌گوید: در مورد تعداد ساختمان‌های ناایمن آمار خاصی نمی‌توانیم ارائه کنیم، اما اعلام می‌کنیم بخش عمده‌ای از ساختمان‌های موجود در کشور سطح ایمنی قابل قبولی ندارند. برای تدوین قانون منابع مالی درخواست کرده‌ایم، اما برای اجرا نمی‌توانیم روی منابع دولتی حساب کنیم.
ساختمان‌های بالای ۲۰ سال باید مقاوم سازی شوند
چند روز پس از این حادثه کمیته‌ای ده نفره برای ارائه گزارش از ابعاد پیدا و پنهان آن و نیز ارائه طریقی برای جلوگیری از تکرار این حادثه در کشور تشکیل شد.
یکی از اعضای کارگروه در مورد محسوس نبودن آن تحقیقات در جامعه به خبرنگار ما می‌گوید: اجرایی شدن تحقیقات، تابع فرآیندی است که نیاز به همکاری دستگاه‌های ذیربط مانند وزارت کشور، راه و شهرسازی و... دارد و باید بر اساس آن اقدامات جدی و اصولی صورت گیرد که آن حادثه تکرار نشود.
فرج‌الله رجبی با تاکید بر لزوم ایجاد تشکیلات یا شرکت‌های بهره‌برداری برای ساخت و نگهداری از ساختمان‌ها اضافه می‌کند: بیشتر شدن طول عمر مفید ساختمان‌ها، کمک می‌کند اتفاقاتی از این دست کمتر حادث شود. باید آموزش آتش‌نشانی‌ها بیشتر شده و کیفیت آن ارتقا پیدا کند. ضمن اینکه سیستم پدافند عامل نیز باید بتواند کار کند. این مجموعه اقدامات، کارهایی نیست که انتظار اثربخشی از آن را در زمانی کوتاه داشته باشیم.
عضو کمیسیون عمران مجلس در پایان بیان می‌کند: عموماً ساختمان‌هایی که پس از تصویب قانون نظام مهندسی و استقرار نظام مهندسی ساخته شده‌اند از مقاومت نسبی و پایداری و استحکام بهتری برخوردار هستند. زلزله‌هایی که اخیراً در برخی شهرها اتفاق افتاد و خسارت کمی ایجاد شد، نشان از ارتقای کیفیت ساختمان دارد. ساختمان‌هایی که عمر بیشتر از ۲۰ سال دارند باید مورد بازبینی مجدد از نظر مقاومت، مقررات ملی قرار گیرند و اقداماتی در جهت مقاوم سازی آن‌ها انجام شود.
عمده ساختمان‌های کشور در برابر آتش آسیب‌پذیر هستند
یک دکترای زلزله شناسی نیز با اشاره به اینکه کشور ایران در معرض زلزله بوده و آتش بعد از زلزله شهرهای بزرگی مانند تهران، شیراز یا مشهد را بدلیل شبکه گازرسانی شهری تهدید می‌کند به خبرنگار ما می‌گوید: بحث کیفیت ساختمان را از دو منظر رفتار ساختمان‌ها در زلزله یا عملکرد لرزه‌ای ساختمان‌ها و نیز رفتار سازه و ساختمان‌ها در آتش با در نظر گرفتن شکل گیری سناریوهای آتش بعد از زلزله باید مورد بررسی قرار داد.
دکتر محمدرضا اسلامی توضیح می‌دهد: در بحث رفتار سازه‌ها در زلزله خوشبختانه بخاطر تدوین و تقویت استانداردها، خصوصاً پس از زلزله منجیل پیشرفت‌های بسیار خوبی داشته‌ایم. همچنین بخاطر افزایش آگاهی و دانش مهندسان، کیفیت اجرای ساختمان‌ها بسیار ارتقا پیدا کرده است.
این پژوهشگر می‌افزاید: اما این پیشرفت به معنای این نیست که به سطحی ایده‌آل رسیده‌ایم و در صورت رخ دادن زلزله‌ای بزرگ، شهرهایی ایمن خواهیم داشت. هر چند که در مقایسه با زمان زلزله منجیل یا بم، پیشرفت داشته‌ایم اما هنوز به ایمنی نرسیده‌ایم.
وی تاکید می‌کند: در طراحی ساختمان‌ها برای آتش یا پیش‌بینی تمهیدات لازم برای رفتار مناسب سازه هنگام آتش سوزی، متاسفانه هیچ کاری در ایران انجام نگرفته است. در هیچ کدام از استانداردهایی که در کشور داریم به موضوع طراحی سازه‌ها در برابر آتش یا مهندسی ایمنی سازه‌ها در برابر آتش اشاره نشده است. تنها در بخشی از مبحث۳ ساختمان، به پیش‌بینی‌های لازم در خروجی‌های ساختمان، راه پله‌ها و موارد نظیر این برای آتش اشاره شده است.
اسلامی می‌افزاید: حادثه پلاسکو زنگ خطر غفلت ما برای مهندسی ایمنی سازه‌ها بود. حادثه‌ای که نشان داد باید استانداردها ارتقا یافته و دانش فنی مجریان و مهندسان ارتقا پیدا کند تا سازه‌هایی طراحی و اجرا شود که در برابر آتش، رفتار مناسب داشته باشند.
این کارشناس ایمنی ساختمان در پایان می‌گوید: با قطعیت می‌توان گفت که عمده ساختمان‌های کشور در برابر آتش آسیب‌پذیر هستند. باید ساختمان‌ها را به سیستم‌های اطفای حریق و هشدار آتش مجهز کنیم تا در صورت شکل گیری آتش، این ساختمان‌ها امکان سرپا ماندن داشته باشند و آتش سوزی تا زمان تخلیه ساکنین منجر به فرو ریختن سازه نشود.
نظر شما