«صبح بهار
در گل نوشکفته
خرمگسی خواب» *
قدس آنلاین- تخیل در هایکو تصرف در جهان نیست. سراینده هایکو به ساخت جهان درازدستی نمی‌کند بلکه آن را منعکس می‌کند. پس تفاوت آن با یک گزارش خبری چیست؟
سراینده هایکو نقطه‌ای از جهان را انتخاب می‌کند و آن را از بقیه جهان جدا می‌سازد. پس زاویه‌دید او اهمیت پیدا می‌کند. به عبارت دیگر، کار هایکوسرا به یک مستندساز شبیه می‌شود. هایکو با این نوع واقع‌گرایی عملاً تکه‌ای منجمد از جهان است که از دید هایکوسرا موجودیتی تازه یافته است.
مهم‌ترین خصلت این لحظة فریزشده اندیشه‌ورزانه بودن آن است. هایکو لحظه‌ای را می‌نمایاند که خواننده را با دقیقه‌ای یا نکته‌ای به تفکر می‌خواند؛ لحظه‌ای که آنی شاعرانه دارد اما به ساحت شعر فارسی ورود نمی‌نماید چون شعر فارسی حاصل صور خیال و دست‌اندازی در جهان و دیگرگون‌سازی اشیا و پدیده‌ها طی فرآیند تخیل است.
متن محمد شریفی نعمت‌آباد یک هایکوی کامل است؛ یک تصویر مستند و کاملاً واقع‌گرا و بی‌طرفانه از طبیعت؛ طبیعتی که بکر و دست‌نخورده بر روی کاغذ فقط منعکس شده و هیچ تلاشی برای بازآفرینی آن صورت نگرفته است.
شاعر ضمن به‌کارگرفتن عناصر فصلی طبق بوطیقای هایکو، لحظه‌ای را برجسته می‌سازد که تفکربرانگیز هم باشد.
چرا شریفی خرمگس را برای خوابیدن در گل نوشکفته برگزیده است؟ از سویی، این گزینش نشانه بی‌طرفی او در میان حشرات است. خرمگس همان پروانه یا سنجاقک یا سوسک است. یک حشره، نه بیشتر و نه کمتر. اما از سوی دیگر، او ناخودآگاه تفاوت خرمگس با پروانه یا سنجاقک را پذیرفته است زیرا می‌خواهد با ایجاد تصویری پارادوکسیکال ما را به تماشای بی‌طرفی طبیعت فراخواند. شاعر می‌داند که چنین فضای متناقض‌نمایی با به‌خواب‌رفتن پروانه در گل نوشکفته اصلاً به وجود نمی‌آید. این هایکو در بزرخ این نمایش بی‌طرفانه یا جانبدارانه شکل می‌گیرد.
محمد شریفی هایکویی زیبا و تفکربرانگیز و نه یک شعر کوتاه فارسی را نوشته است. ولی مگر ایرادی دارد؟
* «بیتوته عصر»، محمد شریفی نعمت‌آباد، نشر «نون»، ۱۳۹۶، صفحه ۱۱۵.
نظر شما