قدس آنلاین-گروه استان ها: آسیاب ناژوان اصفهان جزو یکی از یادگار های دوران قاجار است که افزون بر یک قرن قدمت دارد اما متاسفانه بی توجهی به این اسیاب و مالکیت خصوصی موجب شده تا پایه های آن لرزان شده و در معرض تخریب قرار گیرد.

مجموعه کوشک و آسیاب ناژوان در امتداد رودخانه زاینده رود در شهر اصفهان و در امتداد بزرگراه خیام در ضلع شمالی پل مارنان واقع شده استو باید اظهار داشت در حال حاضر ساختمان آسیاب به دلیل عبور آب از زیر آن نم کشیده است و هر لحظه امکان فرو ریختن و خراب شدن آن وجود دارد.

علاوه بر این چوبی بودن بعضی از قسمت‌ها و اسکلت بندی ساختمان باعث شده است تا هجوم موریانه ها به این ساختمان مجموعه را در خطر تخریب ۱۰۰ در صد قرار دهد.

تنها بازمانده

علیرضا جعفری زند کارشناس میراث فرهنگی در مورد آسیاب آبی ناژوان می‌گوید:  فعلاً تنها بازمانده آسیاب آبی در شهر است، قبلاً چند آسیاب آبی در خیابان سلمان فارسی و پل شهرستان هم بود که تا ۱۸ سال پیش کار می‌کردند اما به مرور زمان  نابود شدند.

وی می افزاید:  این بنا مربوط به دوره قاجاراست، معماری این آسیاب از نظرساختاری چیز مهمی ندارد و این‌گونه نیست که اثر تاریخی زیبایی داشته باشد اما به عنوان ساختاری، یک نوع معماری است که امروز یکی پس از دیگری نابود شده و ما در اصفهان نمونه آن را نداریم.

جعفری زند بیان می کند: این آسیاب احتمالاً تا ۷۰ سال پیش بهره‌برداری می‌شده و از آنجائی که قطب کشاورزی در غرب اصفهان در کنار مزارع  بوده به این لحاظ باقی مانده اگرچه نسبت به سایر آسیاب‌ها ابعادی بزرگی دارد اما اینکه نسبت به بقیه آسیاب‌ها سرپا هست و دیوارهای آن وجود دارد نشان می‌دهد اهمیتش  نسبت به بقیه بیشتر بوده که تا حالا باقی مانده است.

به گفته وی عبور رودخانه زاینده‌رود از قلب شهر اصفهان موجب شکل‌گیری آسیاب‌های متعددی در اطراف این رودخانه شده است با وجود اینکه آسیاب‌های آبی شناخته‌شده نیستند اما احیا می‌تواند بقای این صنعت قدیمی را نگه دارد.

در انتظار مرمت

فریدون الهیاری مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان نیز می گوید: هماهنگی‌هایی را با سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان برای آسیاب آبی ناژوان انجام داده‌ایم و این بنا به زودی احیا و مرمت می‌شود.
وی می افزاید: از آنجائی که این بنا مالک شخصی دارد، موانعی داشت که پیگیری شده تا زمینه‌های مرمت آن صورت بگیرد، سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان نیز درخواست تأمین منابع و اعتبار کرده و ما هم کمک می‌کنیم.

وی اذعان می کند: بیشتر آسیاب های اصفهان مربوط به دوران قاجار هستند که در مسیر زاینده‌رود ساخته شده اند.

وی اظهار می کند: این آسیاب ها معمولا در دو طبقه ساخته می‌شدند و سه گونه چرخ آبی کار آسیاب‌های آبی را انجام می‌داده و از زمان باستان در ایران استفاده می شده است .

پیوند هایی که گسسته شد

مادی در لفظ فارسی قدیم به معنای ممر و مجرای آبی بوده که از رودخانه کوچکتر و از نهر بزرگتراست.

این مادی ها از رودخانه زاینده رود منشعب و بصورت شبکه ای منظم وشاخه ای در سطح شهر اصفهان گسترده شده تا علاوه بر کاربری های کشاورزی و آبیاری به آبادانی و زییایی محیط زیست کمک کند.

حال بنا بر گفته مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر اصفهان مقرر شده است تا مادی ها به عنوان قدیمی ترین سازه های بشری در محدوده جغرافیایی شهر اصفهان برای ایجاد پیوند بین شهروندان و کالبد شهر مورد توجه ویژه قرار گیرد.

مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر اصفهان در این باره می گوید: طرح احیای آسیاب ها نسبت به سایر پروژه های زیباسازی شهری از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا پیوند مستقیمی با هویت فرهنگی شهر و کالبد محلات دارد.

مهدی بقایی بیان می کند:هویت بخشی به محلات قدیمی شهر، احیای مسیر معابر و گذرهای حاشیه مادی ها (گسترش پیاده راه ها)، ایجاد محورهای گردشگری با استفاده از عناصر فرهنگی، هنری و تاریخی و احیای عناصر هویت بخش شهری در مقیاس محلات را از مهمترین رویکردهای طرح احیای آسیاب های شهر اصفهان است.

وی با اشاره به اینکه براساس اسناد تاریخی موجود؛ مادی ها قدیمی ترین سازه های بشری در محدوده جغرافیایی شهر اصفهان هستند که قدمت آن ها بالای هزار سال است خاطرنشان می کند: اگر مادی ها و آسیاب ها وارد مبلمان شهری اصفهان شوند ویژگی خاصی برای این شهر به همراه خواهند داشت زیرا به دلیل نبود مشابه آن در هیچ محیط شهری دیگری، این پدیده مختص به اصفهان و در کل کشور بی نظیر خواهد بود.

وی با بیان اینکه تاکنون به ظرفیت ویژه ای که حاشیه مادی ها دارد کمتر پرداخته شده است می افزاید:  تا امروز فقط بر روی فضای سبز حاشیه مادی ها کار شده و در زمینه احیای محور مادی ها و توجه به نقش هویت بخشی، گردشگری، فرهنگی و اجتماعی آنها اقدام چندانی صورت نگرفته است.

وی اظهار می کند: مادی ها از منظر تاریخی، توسعه شهر پایدار و نیز تکمیل فضای شهری اصفهان از اهمیت ویژه ای برخوردارند از اینرو باید مورد توجه قرار بگیرند.