قدس آنلاین- حدود یک ماه مانده به دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، یعنی در اولین روزهای سال جاری، خبری غیررسمی روی کانال‌های تلگرامی برخی خبرگزاری‌ها قرار گرفت و در دیگر کانال‌ها هم منتشر شد؛ «دولت پیام‌رسان ویسپی را برای جایگزینی با تلگرام با هدف استفاده انتخاباتی از این پیام‌رسان در نظر گرفته است». استدلال هم این بود که دولت نتوانسته در پیام‌رسان تلگرام که بیشترین نفوذ را در ایران دارد، پایگاه‌های لازم را به دست آورد و حالا به دنبال جایگزین کردن یک رسانه جدید است.
این خبر بلافاصله از سوی وزارت ارتباطات تکذیب و هر گونه فعالیت پشت پرده برای خرید سهام «ویسپی» با عاملیت بخش خصوصی رد شد. این اما تمام ماجرا نبود؛ زیرا از سوی دیگر، شورای عالی فضای مجازی هم دل خوشی از «تلگرام» نداشت و اعضای این شورا دولت را متهم به مماشات در برابر این پیام‌رسان خارجی می‌کردند.
* انتخابات با همراهی تلگرام
انتخابات ریاست جمهوری بدون اینکه مشکلی برای تلگرام رخ بدهد، برگزار شد و این نرم‌افزار ارتباطی نه تنها از گردونه فعالیت خارج نشد، بلکه با افزودن بر قابلیت‌های خود روز به روز محبوبیت بیشتری کسب کرد و بر شمار کاربران ایرانی خود افزود.
تلگرام که حالا راه دل ایرانی‌ها را بخوبی یاد گرفته بود می‌رفت تا رکوردهای دست‌نیافتنی خود در جذب کاربران ایرانی را بالا و بالاتر ببرد، غافل از اینکه در ایران مسئولان شورای عالی فضای مجازی و حتی بخش‌هایی از دولت با فعالیت بدون حد و مرز و بدون نظارت و مجوز این پیام‌رسان موافق نیستند. استدلال مسئولان از جمله دکتر تقی‌پور از اعضای شورای عالی فضای مجازی که در گفت و گو با قدس بیان شد، این بود که نبود نظارت بر عملکرد تلگرام، رخنه‌های امنیتی بزرگ در کشور به‌وجود می‌آورد و کشور را با تهدیدهای امنیتی جدی روبهرو می‌کند.
در همین ایام حمله تروریستی به مجلس شورای اسلامی رخ داد و عده‌ای این گمانه را مطرح کردند که هماهنگی‌های اعضای داعش در ایران از طریق محیط رمزنگاری شده و امن تلگرام رخ داده است.
* دست رد تلگرام به سینه وزیر ارتباطات
تلگرام با روند خیره‌کننده رشدش در ایران، خواسته و ناخواسته و با این ادعا که نمی‌تواند حریم شخصی کاربران را مورد تعدی قرار دهد، راه را برای افزایش شمار گروه‌ها و کانال‌های ضدانقلابی و در کنار آن کانال‌های مستهجن و ضداخلاقی باز گذاشت. پیامد این ماجرا تولد کانال‌هایی مانند «آمدنیوز»، «آزادی» و بسیاری کانال‌های ضدانقلابی دیگر بود، که این بار و پس از شایعه‌سازی علیه رئیس قوه قضائیه با واکنش جدی مسئولان مختلف نظام روبهرو شد. با هشدارهای سنگین و قوت گرفتن احتمال بسته شدن تلگرام در ایران و نامه‌نگاری وزیر جدید و جوان ارتباطات به مدیران این پیام‌رسان، اگرچه تلگرام تا حدودی راه احتیاط را در پیش گرفت، اما رسماً و در برابر درخواست وزیر ارتباطات ایران مبنی بر تعطیل کردن کانال «آمدنیوز» حاضر به تمکین نشد و حرف وزیر جوان روی زمین ماند. «آمدنیوز» اکنون با نزدیک به ۹۰۰ هزار عضو، آزادانه مشغول فعالیت است و به سم‌پاشی علیه نظام ادامه می‌دهد!
* چرا تلگرام تعطیل نمی‌شود؟
اکنون پرسش مهم این است که چرا وزارت ارتباطات در شرایطی که تلگرام حتی حرف مقام عالی این وزارتخانه را تحویل نگرفته است، با این پیام‌رسان مماشات می‌کند؟ هزینه جلوگیری از فعالیت این پیام‌رسان که هنوز هم حاضر نشده بر اساس دستور شورای عالی فضای مجازی، نام خود را در ایران ثبت و پایبندی خود به قوانین کشور میزبان را اعلام کند، چقدر است؟ آیا امکان جایگزین کردن پیام‌رسان دیگری با قابلیت‌های تلگرام وجود ندارد؟
وحید وارسته کارشناس و فعال فضای مجازی در این باره معتقد است که این بحث را باید در دو ساحت مختلف بررسی کرد؛ نخست چرایی مماشات دولت با تلگرام و دوم مسائل سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این حوزه. در بخش اول باید گفت به نظر می‌رسد دولت احساس می‌کند سم‌پاشی‌های برخی کانال‌های ضدانقلابی تلگرامی فعلاً تهدیدی برای دولت به حساب نمی‌آید و بخش‌های دیگری از حاکمیت را نشانه رفته است. پس چه دلیلی دارد سلاحی را که به سمت رقیب شلیک می‌کند، خاموش کنیم! از سویی جلوگیری از فعالیت پیام‌رسانی که هم‌اینک بیش از ۴۰میلیون کاربر در کشور دارد، می‌تواند ظاهراً برای دولت هزینه و بدنامی داشته باشد. بنابراین تا کارد به استخوان نرسیده باید تلگرام را حفظ کرد! هر زمان هم مثلاً با دستور قضایی یا حکم شورای عالی فضای مجازی مجبور به بستن آن شدیم براحتی مسئولیت آن را بر عهده آن‌ها می‌گذاریم و اگر هزینه‌ای هم در افکار عمومی داشته باشد، از جیب دولت خرج نخواهد شد.
* حمایت از جانشینان داخلی تلگرام
وارسته با اشاره به ساحت دوم این بحث می‌گوید: اما در حوزه سخت‌افزاری در حال حاضر ما هنوز شرایط لازم برای اداره یک پیام‌رسان مانند تلگرام که ۴۰میلیون کاربر فعال دارد و روزانه نزدیک به ۴میلیون مطلب در ۶۷۸هزار کانالِ آن منتشر می‌شود و ده‌ها میلیون پیام و مطلب نیز بین کاربران آن رد و بدل می‌شود را نداریم. برای دستیابی به چنین امکانی باید پیام‌رسان‌های داخلی را تقویت کنیم و با حمایت‌های مالی جدی، امکان راه‌اندازی سرورهای قدرتمند در داخل کشور یا دست‌کم تحت مدیریت داخلی برای خدمات‌دهی به میلیون‌ها کاربر را فراهم کنیم، وگرنه حتی اگر بحث اعتماد مردم به پیام‌رسان‌های داخلی را هم حل کنیم، هجوم میلیونی کاربران می‌تواند سرورهای این نرم‌افزارها را مختل و از چرخه فعالیت خارج کند و تجربه تلخ یک پیام‌رسان خوش‌نام داخلی در سال‌های پیش تکرار خواهد شد؛ جذب کاربران بسیار، محیط کاربری جذاب و گرافیک خوب، راه‌اندازی «کانال» مدت‌ها قبل از تلگرام، امکان تماس صوتی، گروه‌های خبری و بسیاری امکانات دیگر که با افزایش شمار کاربران فعال، به دلیل کاستی‌های سخت‌افزاری دچار اختلال می‌شد و همین موضوع باعث نارضایتی و کوچ کاربران شد.
این روزها بار دیگر شایعه جایگزینی یک پیام‌رسان به جای تلگرام به گوش می‌رسد. خبری که هیچ منبع مشخصی ندارد و بیشتر به یک گمانه‌زنی شبیه است. بیش از همه هم صحبت از پیام‌رسانی به نام «ویسپی» در میان است که یک نرم‌افزار چینی است که البته سرورهای آن هم در خارج از کشور است. این نرم‌افزار را ایرانی‌ها در نرم‌افزارکده «بازار» ۱۰۰هزار بار دانلود کرده‌اند. البته نام گزینه‌هایی مانند «سروش» که وابسته به صدا و سیماست با ۲۰۰هزار دانلود در بازار، «گپ» که یک پیام‌رسان تازه وارد با قابلیت‌های جدید است با ۵۰هزار دانلود و «بیسفون» که از پیشکسوتان ایرانی این حوزه است با ۱۵هزار دانلود هم در میان است.
اما موانعی که بر سر استفاده از پیام رسان‌های ایرانی وجود دارد، همچنان پابرجاست. اگرچه بتازگی وزیر ارتباطات از حمایت ویژه از پیام‌رسان‌های بومی بر اساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی خبر داده است، اما مدیران این پیام‌رسان‌ها از بی‌توجهی دولت، مردم و رسانه‌ها به این پیام‌رسان‌ها گلایه دارند. آن‌ها می‌گویند مردم به ما بی‌اعتمادند در حالی که ما از آخرین فناوری‌های رمز در ارسال پیام‌ها استفاده می‌کنیم و دارای فضایی کاملاً امن هستیم. از سویی دولت به وعده‌های مالی خود عمل نمی‌کند و موانع بروکراتیک را هم از پیش پای پیام‌رسان‌های ایرانی برنمی‌دارد، در حالی که خارجی‌ها در ایران براحتی و آزادانه فعالیت می‌کنند.
در کل می‌توان پیش‌بینی کرد که تعطیل شدن دکّان تلگرام در ایران، دست‌کم در کوتاه‌مدت چندان عملی به نظر نمی‌رسد؛ چرا که فعلاً جایگزینی برای آن نداریم، مگر اینکه تصمیم‌های بزرگ بگیریم و پای هزینه‌اش هم بایستیم.
نظر شما