قدس آنلاین- محتوای دیدار هفته گذشته رهبر معظم انقلاب با مستندسازان انقلابی از جمله نقاط عطف مهم در حیات فرهنگی ۴۰ ساله انقلاب اسلامی است. پس از صدور فرمان آتش به اختیار چند ماه قبل رهبری و به ثمر نشستن برخی تولیدات فاخر از سوی مستندسازان جوان در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، جمع برگزیده‌ای از آنان به نمایندگی از همه فعالان این عرصه به دیدار رهبر انقلاب دعوت شدند تا یک بار برای همیشه چارچوب‌ها را با فرمانده مرور کرده و سرلوحه تولیدات آتی قرار دهند.
بیان نکاتی درباره این پیام راهبردی خالی از لطف نیست:
۱- حفظ روحیه انقلابی جامع همه صفات و نیازمندی‌های فعالیت فرهنگی آتش به اختیار است و کمرنگ شدن آن می‌تواند مستندساز را از راه درست منحرف سازد؛ انقلابی‌گری در طول سایر ویژگی‌ها (کار حرفه‌ای، امیدآفرینی، استناد به واقعیات، لحن مناسب و ناصحانه) است؛ نه تنها با آن‌ها تعارضی ندارد که به همه آن‌ها جهت نیز می‌دهد؛ بنابراین مهم‌ترین ویژگی یک مستند خوب، انقلابی بودن مستند و سازنده آن است.
۲- یکی از مهم‌ترین شاخص‌های انقلابی‌گری که ۱۴ خرداد ۱۳۹۵ از سوی رهبرانقلاب بر آن تأکید شد، امیدآفرینی بود: «بعضی سعی می‌کنند جامعه و جوان‌های ما را دچار ناامیدی کنند. بگویند آقا فایده ندارد! نمی‌شود! نمی‌رسیم!... شاخص دوم این است که از رسیدن به اهداف و آرمان‌های بلند هرگز منصرف نشویم و در مقابل فشارها نیز تسلیم نشویم.» و حالا در دیدار مستندسازان انقلابی تأکید شد که مستندساز باید هنرمندانه بتواند امید، شوق و حرکت بیافریند. مستندساز انقلابی حق ندارد سیاه نمایی و یأس آفرینی کند و بنابراین ویژگی دیگر یک مستند خوب و در تراز انقلاب اسلامی، امیدآفرینی آن است.
۳- هرچه دشمن در استفاده از ابزارهای دروغ، تحریف، شایعه، سانسور و بایکوت علیه انقلاب اسلامی قوی‌تر می‌شود، نیاز به تولید مستندهای قوی و خوب هم بیشتر می‌شود؛ اکنون که دولت فضای مجازی و در نتیجه افکار عمومی مردم ایران را به صورت افسارگسیخته، بدون ضابطه و غیرقابل کنترل در اختیار دشمن قرار داده است و هیچ تعهد عملی برای تقویت مشابه داخلی آن از خود نشان نمی‌دهد، ارائه اسناد غیرقابل انکار اما مهجور از تاریخ ۴۰ ساله انقلاب می‌تواند بزرگ‌ترین باطل السحر دشمنان باشد. برای ساخت مستند باید سراغ کسانی رفت که دروغ نمی‌گویند، اطلاعات غلط نمی‌دهند و بر آن تأکید هم نمی‌کنند؛ مستند قائم مقام، نمونه‌ای بسیار خوب از تولید چنین مستندی در جبهه انقلاب بود.
۴- برخی گمان می‌کنند عدم سیاه نمایی یعنی روی آوردن به سفیدنمایی که کاملاً نادرست است؛ ندیدن مشکلات و بیان یکسره خوبی ها، جامعه و بخصوص مسئولان را دچار تخدیر می‌کند. پرداختن به واقعیات و هشدار دادن نسبت به آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی کاملاً ضروری است، اما مستندساز باید به آسیب‌های اجتماعی مثل اعتیاد و طلاق طوری بپردازد که امید به اصلاح آن وجود داشته باشد.
۵- مستند در فضای انتزاعی و خلأ تولید نمی‌شود؛ بنابراین توجه به ذائقه افراد مورد نقد و همچنین مخاطب هم بسیار مهم است. هدف از یک مستند انتقادی باید نصیحت و چاره جویی باشد، نه اینکه طرف مقابل تلقی دشنام کند. مخاطب و بیننده باید احساس خیرخواهی و اصلاح داشته باشد، احساس ناراحتی، توهین و انتقام‌گیری نکند و به اصطلاح آتشی نشود و به موضع نیفتد. مستند خوب بیش از آنکه احساس مخاطب را درگیر کند، باید بتواند ذهن و فکر او را هدف بگیرد و به تأمل وادارد.
۶- یکی از مهم‌ترین نتایج یک مستند خوب، الگوسازی برای مردم است. این الگوسازی الزاماً در بیان هنرمندانه پیام‌های اخلاقی و فرهنگی نیست، بلکه می‌تواند برای زندگی اجتماعی و حتی اقتصادی مردم کاملاً کاربردی باشد؛ به عنوان مثال تهیه مستندی قوی از کارآفرینی موفق یک فرد روستایی می‌تواند بسیاری از روستاییان را از فکر مهاجرت به حاشیه شهرهای بزرگ منصرف سازد.
همچنین تهیه مستندهایی برای آشنایی مردم به حقوق خود و نحوه مطالبه آن، می‌تواند کارگران بیکار شده یا حقوق نگرفته‌ یک کارخانه یا کارگاه را به جای بستن جاده و درگیری با مأمور قانون به مسیر درست مطالبه و رسیدن به حقوقشان رهنمون سازد.