به گزارش قدس آنلاین، دو روز قبل بود که اخباری از تجمع افرادی که خود را درویش می‌‌نامیدند در گلستان هفتم در خیابان پاسداران پخش شد. ساعتی از این تجمع نگذشته بود که دراویش رنگ‌وبوی خشونت به اقداماتشان دادند و با تخریب اموال عمومی و منازل مردم، ۳ مأمور نیروی انتظامی و دو بسیجی را به‌شهادت رساندند. این آشوب تا حدود ساعت ۴ صبح روز سه‌شنبه ادامه یافت که با درایت نیروی انتظامی غائله خاتمه پیدا کرد.

اگر اقدامات روزهای گذشته از طرف یک گروهک سیاسی و تروریستی صورت می‌گرفت، جای تعجب نداشت اما نکته قابل توجه این بود گروهی که خود را درویش و صوفی می‌دانستند و در طول حیاتشان در تاریخ ایران همواره بر سلوک معنوی تکیه می‌کردند این جنایات را رقم زدند.

با این حال با نگاهی به تاریخچه فرقه‌ای که در روزهای گذشته تهران را به صحنه خشونت‌پراکنی تبدیل کردند، به‌نظر می‌رسد حساب آنها از سایر سلسله‌های درویشی و صوفی جداست. آنها امروز نه یک سلسله و حتی فرقه بلکه به گروهکی سیاسی و تا حدی مسلح تبدیل شده‌اند.

سلسه دراویش نعمت‌اللهی گنابادی یکی از فرقه‌های تصوف است که توسط سید نورالدین شاه نعمت‌الله ولی در قرن هشتم هجری بنا نهاده شد و در دوران وی، پیروانش را «نعمت‌اللهی» می‌خواندند. این عنوان به کسانی که بعد از وی از عقاید و روش صوفیانه وی تبعیت کردند، داده شد. یکی از مشکلات پیروان این فرقه، عدم‌تبعیت از دستوران تشیع و مسائل شرعی است تا حدی که حتی قطب فعلی این سلسله یعنی نورعلی تابنده و پیروانش از اقامه یک نماز جماعت ساده برنمی‌آیند.

نماز عید فطر دراویش نعمت‌اللهی با حضور نورعلی تابنده

جدا از عقاید خاص این گروه، رفتارهای ضدامنیتی این روزهای دراویش شاید برای بسیاری غیرقابل باور باشد اما استفاده از پوشش تصوف و درویشی‌گری برای رسیدن به مقاصد سیاسی در ایران مسبوق به سابقه است.

** از انجمن اخوت تا گروه سیاسی «نورعلی تابنده»

برخی دراویش جزو معدود گروه‌هایی بودند که در رخدادهای ملی کنج عزلت گزیدند و نه‌تنها مردم را یاری نکردند که گاه در مقابل مردم ایستادند. نمونه بارز آن در دوران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است که هیچ بروز و ظهوری نداشتند. همچنین ارتباط آنها با دربار تا اواخر حکومت پهلوی ادامه داشت که یکی از ارتباطات اصلی‌ آنها با دربار از طریق «انجمن اخوت» صورت می‌گرفت.

پایه‌گذار انجمن اخوت علی‌خان ظهیرالدوله سیاستمدار و درویش ایرانی دوره قاجار بود که از پیروان صفی‌علی شاه به‌شمار می‌رفت. بسیاری از اعضای اولیه انجمن اخوت نه‌تنها از بنیانگذاران فراماسونری بودند بلکه برای رسیدن به مقاصد سیاسی و فرهنگی خود از پوشش تصوف و درویشی‌گری استفاده می‌کردند. چنانچه بعد از ظهیرالدوله، تقی اسکندرانی، عبدالله انتظام، منوچهر نوذر و... از اعضای انجمن اخوت شدند.

همچنین از دیگر چهره‌های مشهور آن می‌توان به علیرضا پهلوی برادر محمدرضا شاه اشاره کرد که عضو فعال انجمن بود. قطب سلسله نعمت‌اللهی گنابادی سلطان حسین تابنده معروف به رضا علی‌شاه در دوران حکومت پهلوی نیز روابط خوبی با دربار داشت.

دیدار رضا علی‌شاه قطب سلسله گنابادی با وزیر دربار پهلوی

دیدار رضا‌ علی‌شاه با محمدرضا پهلوی و فرح

** نورعلی تابنده؛ لیبرالی که درویش شد

با درگذشت رضا علی شاه و فرزندش، اداره سلسله دراویش "نعمت‌اللهی سلطان‌علی‌شاهی گنابادی" به نورعلی تابنده رسید. وی که متولد ۱۳۰۶ است،  در سال ۱۳۲۷ در رشته حقوق قضایی مدرک لیسانس گرفت. مدتی در وزارت امور خارجه مشغول به کار شد و پس از مدت کوتاهی در سال ۱۳۲۹ به وزارت دادگستری منتقل شد. ریاست اداره سرپرستی دادسرای تهران و به‌دنبال آن مستشاری دادگاه استان تهران بود.

وی پس از مدتی برای ادامه تحصیل به کشور فرانسه رفت و در سال ۱۳۳۶ دکترای حقوق را از دانشگاه پاریس اخذ کرد. در شهریور ۱۳۴۷ با بورس دولت فرانسه جهت مطالعات حقوقی قضایی عازم پاریس شد و در مؤسسه بین‌المللی مدیریت .I.I.A.P. مشغول به تحصیل و  موفق به اخذ دیپلم مدیریت قضایی از آن مؤسسه شد. پس از بازنشستگی در سال ۱۳۵۵ گاه به شغل وکالت دادگستری نیز اشتغال داشت. وی در ابتدای انقلاب وکالت عباس امیرانتظام را (متهم به جاسوسی و سخنگوی دولت موقت) عهده‌دار بود.

نورعلی تابنده کنار عباس امیرانتظام پیش از ورود به قطبیت فرقه نعمت‌اللهی

نورعلی تابنده که از نزدیکان به جبهه ملی به‌شمار می‌رفت و در دولت موقت مهندس بازرگان بدون هیچ سابقه انقلابی مدت کوتاهی معاون وزارت ارشاد و معاون وزیر دادگستری شد و به عضویت هیئت امناء و مدیریت سازمان حج و زیارت درآمد و در مهر ۱۳۵۹ خورشیدی به‌درخواست خودش بازنشسته شد.

او علاوه بر ارتباط با جبهه ملی، عضو حزب ملت ایران به‌رهبری داریوش فروهر و جمعیت دفاع از قانون اساسی بود که سال ۱۳۶۳ تشکیل شد و با علی اردلان و مهندس بازرگان همکاری می‌کرد. وی پس از درگذشت برادرزاده‌اش علی تابنده «محبوب علی‌شاه» در دی ماه سال ۱۳۷۵ به مقام قطبیت فرقه‌ نعمت‌اللهی رسید.

از زمان روی کار آمدن نورعلی تابنده سلسله نعمت‌اللهی علی‌شاهی ورود جدی‌تری به سیاست داشت، از جمله اعلام حمایت نورعلی تابنده از مهدی کروبی در انتخابات ۸۸ که پس از آن هم اعلام تقلب کردند. از جمله افرادی که در آن دوران داعیه تقلب داشت مصطفی آزمایش سخنگوی برون‌مرزی دراویش گنابادی است که مدعی شده بود "چهار میلیون از دراویش ایران به کروبی رأی دادند"!

نورعلی تابنده کنار مهدی کروبی در سالگرد عزت‌الله سحابی

نورعلی تابنده علاوه بر این در ختم چهره‌های اوپوزیسیون و ملی مذهبی همواره حضور دارد. در طول سالهای قطبیت نورعلی تابنده بین دراویش گنابادی اقدام به یارگیری در محافل دانشگاهی با چهره اوپوزیسیون و ورود به فعالیت‌های اقتصادی کردند و اکنون فرقه نعمت‌اللهی‌ در اروپا و آمریکا ۱۱ خانقاه دارند.

با آشوب‌های روزهای گذشته در تهران که در سالهای گذشته نیز تکرار شده بود، به‌نظر می‌رسد حقیقت پشت‌پرده این تشکیلات به‌ظاهر درویشی رخ نمایانده و از یک فرقه به گروهکی سیاسی و تا حدی مسلح تبدیل شده‌اند و در صورت لزوم ابایی از تحرکات مسلحانه ندارند.