قدس: با وجود اینکه تا چندین سال پیش امکان پیدا کردن رقیب برای این فرش وجود نداشت اما چند سالی است که این هنر دستخوش افت و خیز های قیمت و کاهش کیفیت شده است.

مدیریرت ناصحیح

رییس اتحادیه  بافندگان فرش دستباف هریس در خصوص ویژگی های این فرش می گوید: در حال حاضر از فرش به عنوان هنر صنعت یاد می شود اما فرش هریس فقط هنر است.

هریس نژاد اظهار می کند: به طور مثال در تبریز هیچکس نمی تواند بدون نقشه فرش ببافد ولی در هریس مبنای کار، ذهنی بافی است و این به ذهن بافنده بستگی دارد که چقدر بتواند طرح را زنده کند.

وی با اشاره به اینکه ۱۴ هزار نفر در شهرستان هریس به عنوان بافنده فعالیت دارند ادامه م یدهد: تمام تلاش ما ایجاد انگیزه در بافندگان فرش است تاآنها از فعالیت در این عرصه مایوس نشوند برای نمونه بیمه  این قشر زحمتکش نیازمند حمایت های خاص و ویژه دولتی است  و امیدواریم در این راستا شاهد حرکت های قابل توجهی در دولت باشیم.

وی تاکید می کند: زمانی فرش ایران و در صدر آن فرش آذربایجان حرف اول را در صادرات غیر نفتی داشت اما متاسفانه  با عدم مدیریت صحیح صورت گرفته ما بازار خود را در بازارهای جهانی    از دست دادیم.

وی ادامه می دهد: قیمت تمام شده فرش دستباف در کشور   ما توان رقابت با کشورهای دیگر را ندارد و برای این موضوع باید با برنامه ریزی دقیق چاره اندیشی صورت گیرد.

نقش دولت

هریس نژاد یکی از عوامل موثر یکی از موارد مهم در مقوله فروش صنایع دستی بخصوص قالی بحث شناسایی مشتری و بازاریابی آن عنوان می کند و می گوید: به‌رغم این که بازاریابی کلان در اختیار مدیریت دولت است، متاسفانه دولت و در راس آن وزارت بازرگانی و مرکز ملی فرش، خواه ناخواه در این مورد خوب و کارشناسی عمل نکردند و ماحصل آن کاهش تقاضا و سبقت جستن کالاهای کشورهایی چون هند، چین و پاکستان در قبضه بازار و کپی‌برداری از طرح‌ها و نقشه‌های قالی ایران است.

اصالتی که خدشه دار شد

وی اصالت و کیفیت نخ رنگ شده صددرصد گیاهی را که در شرایط آب و هوایی بسیار مساعد به عمل می آید به عنوان یکی از مهمترین خصیصه ها و وجهه تمایز این فرش می داند و می گوید: متاسفانه این موضوع نیز دستخوش تغییرات شد تا آنجا که با ورود رنگ‌های شیمیایی آن هم به صورت ارزان به عرصه تولید قالی چهره قالی اصیل هریس خدشه دار شد.

وی بیان می کند: قالیبافان بدون توجه و اطلاع از کیفیت پایین و عمر کم رنگ‌های شیمیایی، گول رنگ‌آمیزی آسان، زیبایی و تعدد رنگ‌ها را خوردند و به سمت مصرف این نوع رنگ‌ها گرایش پیدا کردند و این باعث شد رفته رفته از کیفیت و جنس بسیار اعلای قالی اصیل هریس کاسته شود، طوری که متاسفانه قالی اصیل هریس آن هم از نوع کارکرده و قدیمی را که زمانی مشتریان خارجی در خریدش با یکدیگر رقابت می‌کردند در دست تجار و بازرگانان مانده است و کسی به سراغ آنها نمی‌رود.

دخل و تصرف در نقش ها

هریس نژاد به پیشینه و اصالت این فرش اشاره می کند و می افزاید: در گذشته در هریس به افرادی که روی فرش سرمایه گذاری می کردند، ارباب می گفتند.

وی در این رابطه توضیح می دهد: ارباب ها یا سرمایه گذاران نظارت جدی بر روی مصالح، رنگ ها، و نحوه رنگرزی داشتند و لذا دو بار در هفته به جهت نظارت به خانه کارگران مراجعه می کردند. دستمزد این کارگران نیز توسط اربابان پرداخت می شد و این روال تا وقوع انقلاب ۵٧ ادامه داشتفرش هریس در حال حاضر با مشکلات بی شماری از جمله رکود در فروش، رکود در صادرات و ضعف در نو آوری همراه است

وی ادامه می دهد:  بعد از انقلاب اگرچه سرمایه در اختیار خود مردم قرار گرفت تا با آن کار خود را شروع کنند و این امر فی نفسه اتفاق مبارکی بود، اما قسمت نامبارک این مساله به قطع نظارت اربابان مربوط می شد.

وی اذعان می کند:  در این مقطع اگر چه روابط استثماری میان ارباب و رعیت از میان رفته بود اما کیفیت فرش نیز افت قابل توجهی کرد زیرا اربابان خود کارشناسان بودند و چون بافت فرش هریس مبتنی بر ذهنی بافی بود، پس از قطع نظارت اربابان، دخل و تصرف هایی زیادی در نقشه توسط بافندگان صورت گرفت به طوری که در برخی موارد، نقشه گل های درشت را ریز می بافتند یا برعکس و حتی در رنگ ها هم از رنگ هایی استفاده می شد که بازار پسند نبودند.

بعدها به تدریج هم که سهمیه ای تحت عنوان رنگ های شیمیایی به بافندگان داده می شد. بعضی وقت ها فکر می کنم که شاید این سهمیه رنگ های خارجی که به ما می دادند با قصد و غرض قبلی بوده تا صنعت فرش ما رو به افول بگذارد و امروز در بازار جهانی ترکیه، چین، پاکستان پیشرو گردند. الان وضعیت به گونه ای شده که در هندوستان با رنگ های گیاهی فرش هریس تولید می شود.

هریس و رکود

 نماینده مردم اهر و هریس در مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه این هنر دیرینه در حال حاضر با مشکلات بی شماری از جمله رکود در فروش، رکود در صادرات و ضعف در نو آوری همراه است بیان می کند: بازار این هنر قدیمی در حال حاضر با افت فروش روبرو شده است.

بیت الله عبدالهی با اشاره به این موضوع که فرش هریس با سابقه تولید ۱۳۰۰ ساله از نفیس ترین و پرآوازه ترین هنرهای دستی مردم این خطه است و شهرت جهانی دارد ادامه می دهد: متاسفانه ضعف در نوآوری یکی از مشکلات بازار این فرش بی همتا است.

وی اظهار می کند: فرش هریس مسیر تکامل خود را در سال های پیشین پیموده است، اما به دلیل نبود ابتکار و نوآوری و کاهش استقبال قشر جوان و تحصیل کرده طی دهه اخیر و نداشتن تضمین خرید و بیمه برای بیشتر فرشبافان، بازار آن کم رونق شده است.

وی بسته های حمایتی از جمله بیمه بافندگان و یا تلاش برای ایجاد نمایشگاه های دائمی و همچنین تسهیل و بازاریابی در امر صادرات را مهم و در دستیابی و پیشتازی در بازار های جهان مهم توصیف می کند.