قدس آنلاین-۷ آوریل یا هجدهمین روز از فروردین ماه هر سال را به نام روز جهانی بهداشت نامگذاری کرده اند تا این فرصت تقویمی بهانه ای باشد برای جلب توجه مسئولان و سازمان های بهداشت جهانی به چالش های سلامت و بهداشت کشورهای مختلف و تلاش برای از میان برداشتن و یا کاهش دغدغه های پیش روی در این خصوص.

در کشور ما نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی تلاش های قابل تحسینی بمنظور دستیابی به شاخص ها و استانداردهای بهداشت و درمان صورت گرفته است؛ با اینحال آنچه باید به آن اذعان داشت آن است که هنوز نیز می توان گام های بلندتری را در این زمینه برداشت.

نتایج مطالعاتی که چندی پیش در خصوص وضعیت بهداشت و درمان کشورمان از سوی موسسات بین المللی منتشر شد بیانگر آن است که ایران در ۷ شاخص پوشش بالای واکسیناسیون، ‌ شیوع پایین آلودگی هوای خانگی، مصرف الکل، حضور فرد ماهر در زایمان‌ها، شیوع پایین بیماری‌های گرمسیری نادیده گرفته شده، بهداشت و درمان  و بهداشت  دارای بهترین عملکرد بوده است.

همچنین در مواردی همچون پوشش خدمات تنظیم خانواده، قد کودکان، بار ناشی از خطرات شغلی، درصد بالای دسترسی به آب و دفع بهداشتی فاضلاب ، بروز مالاریا، ‌ لاغری کودکان، ‌ شیوع سوء استفاده جنسی از کودکان و موارد بروز اچ آی وی در وضعیت خوبی قرار دارد.

 با این حال از حیث شاخص هایی همچون آلودگی ریزگردها، ‌ مرگ و میر ناشی از حوادث جاده‌ای، ‌ نرخ مرگ و میر ناشی از مسمومیت‌های غیرعمدی، ‌ مرگ و میر نوزادان، و نیز خشونت خانگی از عملکرد نامناسبی برخوردار بوده است.

ذرات ریز، مرگ ناشی از تصادفات جاده‌ای و مسمویت غیرعمدی طبق عملکرد بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار  هشدار آمیز بوده است.

با اجرای نقشه جامع سلامت کشور، از نیمه اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۳ گام های موثری برای توسعه برنامه های بهداشت و درمان برداشته شد. این طرح شامل هفت برنامه دستورالعمل برنامه کاهش میزان پرداختی بیماران بستری در بیمارستان های وابسته به وزارت بهداشت، درمان؛ دستورالعمل برنامه حمایت از ماندگاری پزشکان در مناطق محروم؛ دستورالعمل برنامه حضور پزشکان متخصص مقیم در بیمارستانه ای وابسته به وزارت بهداشت؛ دستورالعمل ارتقای کیفیت خدمات ویزیت در بیمارستان های وابسته به وزارت بهداشت، دستورالعمل برنامه ارتقای کیفیت هتلینگ در بیمارستان های وابسته به این وزارتخانه  ؛ دستورالعمل برنامه حفاظت مالی از بیماران صعب العلاج، خاص و نیازمند و بالاخره دستورالعمل برنامه ترویج زایمان طبیعی با هدف ارتقای سطح سلامت مردم، کاهش پرداخت از جیب، توسعه و ارتقای شاخص های سلامت جامعه است.

بر اساس گزارش های منتشر شده از سوی سازمان بهداشت جهانی ایران به واسطه برپایی شبکه وسیع خدمات بهداشتی اولیه توانسته است خدمات پیشگیری بهداشت عمومی را عرضه کند، در نتیجه سطح مرگ و میر مادر و کودک به طور قابل توجهی کاهش یافته و جالب اینکه متوسط طول عمر زندگی از زمان تولد افزایش یافته‌است.

پیشرفت در نجات کودکان از مرگ در سراسر جهان یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های توسعه بین‌المللی بوده است.

در ایران نیز میزان کاهش مرگ و میر کودکان زیر پنج سال ۷۰ درصد بوده و در زمینه ایمن‌سازی کودکان زیر یک سال از بیماری سرخک نیز در این مدت زمان ۹۸ درصد بهبود حاصل شده است. این در حالی است که اهداف توسعه هزاره برای این موارد به ترتیب ۶۷ و ۹۰ درصد بوده است. با این آمار ایران در منطقه شرق دریای مدیترانه پس از بحرین، مصر، لبنان و عمان در رتبه پنجم قرار می‌گیرد.

یکی دیگر از مولفه های توسعه سلامت و بهداشت در جهان میزان امید به زندگی و مرگ و میر در کشورهاست.

بر اساس تازه ترین آمارها شاخص امید به زندگی در بدو تولد از ۷۰.۴ سال در سال ۱۳۸۴ به ۷۲.۵ سال در سال ۱۳۹۰ و ۷۴ سال در سال ۱۳۹۳ و ۷۵.۵ سال در سال ۱۳۹۴ سال و ۷۵.۶ در سال ۱۳۹۵ رسیده است.

این در حالی است که  میانگین امید به زندگی در دنیا نیز ۷۱ سال و در منطقه شرق دریای مدیترانه ۶۸ سال بوده است.

شاخص‌های پوشش بخش بهداشت نشان می‌دهد در واقع تا چه حد مردم خدمات بهداشتی مهم را دریافت می‌کنند. این شاخص‌ها عموماً از طریق تقسیم تعداد افراد دریافت‌کننده خدمات بر جمعیت واجد شرایط یا در معرض خدمات صورت می‌گیرد. برای مثال، پوشش ایمن‌سازی در میان کودکان یک‌ساله از تقسیم تعداد کودکان دریافت‌کننده واکسن مشخص بر کل جمعیت کودکان یک‌ساله در هر کشور به دست می‌آید. در این میان بر اساس آمار و اطلاعات سازمان بهداشت جهانی ایران جایگاه خوبی را در میان کشورهای شرق دریای مدیترانه دارد و در مقیاس جهانی نیز در اکثر شاخص‌ها توانسته عملکرد خوبی از خود به جای بگذارد.

به طور کلی، گزارش شاخص‌های بهداشت بر میانگین‌های ملی متمرکز است. با این حال، آمار توزیع بهداشت و خدمات بهداشت و سلامت در کشورها و میان زیرگروه‌های جمعیتی از اهمیت برابری برخوردار است. چنین آماری به شناخت نابرابری‌های بهداشتی و سلامتی کمک می‌کند. نابرابری بهداشتی نه‌تنها برای قشر آسیب‌پذیر بسیار خطرناک خواهد بود بلکه در تمامی اقشار جامعه دیده می‌شود.

امید آنکه با هموار شدن مسیر برنامه هایی همچون طرح تحول سلامت شاهد کاهش چالش ها و مشکلات پیش روی نظام درمان و سلامت در کشورمان باشیم.