زمستان گذشته بود که سازمان ناسا در گزارش مفصلی بر بحران خشکسالی در ایران و نیز کشورهای حاشیه خلیج فارس پرداخت و استان خراسان رضوی نیز در شمار استانهای پرخطر در بحث خشکسالی و بحران بی آبی قرار گرفت اما...

* هدر رفت ۹۰ درصدی آب در بخش کشاورزی

بر اساس آمار های وزارت نیرو ۴۵ درصد از گستره خراسان رضوی از نظر هیدرولوژیکی در شرایط خشکسالی شدید و خیلی شدید قرار دارد. حدود ۹۰ درصد آب تولیدی این استان در بخش کشاورزی، هشت درصد در بخش آشامیدن و مصرف خانگی و سه درصد نیز در حوزه صنعت به مصرف می رسد.
گرچه هم اکنون ۹۷ درصد چاههای کشاورزی دارای مجوز در استان به کنتور هوشمند تجهیز شده انداما هنوز هم با نگاهی به وضعیت آبیاری های سنتی در استان در می  یابیم بیشترین اسراف و هدر رفت این مایه نایاب حیات در بخش کشاورزی صورت می گیرد.
* اوضاع  نامطلوب آب در خراسان رضوی

در خراسان رضوی اکثر شهرها و دشتها طی ۱۸سال گذشته گرفتار خشکسالی های متناوب بوده اند به گونه ای که وضعیت منابع زیرزمینی ، که منبع تامین بیش از ۸۰ درصد آب مصرفی است، بشدت نامطلوب است و از۳۷ دشت آبی استان ۳۴ دشت در شرایط بحرانی و فوق بحرانی قرار دارند.
همه این مشکلات و نارساییها در حالی است که شعارهای حفظ دشتهای آبی ومنابع زیر زمینی ادامه دارد و در کلانشهرها همچنان سفره های زیر زمینی و ذخایر آبی توسط چاههای غیر مجاز تخلیه می شوند ولی مسئولان خواب "آب" می بینند.

*روان آبها کنترل نمی شوند!

عبدالله، نایب رئیس مجمع نمایندگان خراسان رضوی در این باره به خبرنگار قدس آنلاین می گوید:طی ۲ هفته اخیر مردم در حوزه انتخابیه ام با حسرت میلیونها متر مکعب آب حاصل از باران را به صورت سیل با اشک و آه بدرقه کردند تا از مرزها خارج شود و به کشور ترکمنستان آبادانی و سر سبزی ببخشد.

نماینده مردم درگز در خانه ملت می افزاید: کشور ترکمنستان با هرزآبهای ما که همه ساله از مرزها خارج می شود زنده است ولی ما اصلا به فکر جذب و ذخیره سازی این نعمت خدادادی در داخل کشور و کمک به رونق کشاورزی مان نیستیم.

*طرح انتقال آب از در یای عمان بی پشتوانه است

وی می افزاید: با وجود اینهمه سیل که از مرز خارج می شود موضوعیت نداردطرحهایی مانند انتقال آب از در یای عمان را  بررسی و مطالعه نماییم. من نمی دانم با چه توجیهی می خواهند این طرح بی پشتوانه را در کشور اجرا کنند و برای خراسان از عمان آب شور! بیاوردند؟

به گفته حاتمیان اینها در حالی است که مسئولان آبخیز داری مشکل کشف رود را نمی توانند سامان دهندآنوقت انتظار دارند با بارور کردن ابرها و یا انتقال آب میلیونها مترمکعب آب رابرای کشاورزان خراسان پمپاژ کنیم!

*مشکل مدیریت داریم نه مشکل آب
به گفته وی همه ساله به اندازه ۲ برابر نیاز خراسان فقط از کلات و درگز آب های سطحی خارج می شودو در واقع  در بحث خشکسالی و کاهش منابع آبی ما مشکل مدیریت داریم نه مشکل آب وکشاورزی باید کم آب برشود تا توان  مقابله با کم آبی ایجاد گردد.

نایب رئیس مجمع نمایندگان خراسان رضوی از الگوی عدم کشت به عنوان یک راهکار مقابله با بی آبی یاد کرده و می افزاید: میلیونها متر مکعب آب در فصول گرم سال برای نگهداری چمن در شهرهای استان هزینه می شود و این در حالی است که می توان با بوته ها و درختچه های زیبا و کم آب چمن را از دکوراسیون کلانشهری مانند مشهد حذف کرد اما گوش کسی شنوای پیشنهادهای ما در  مجلس نیست.

* دولت وکشاورزان مقصرند

وی در ادامه با بیان اینکه هم دولت و هم کشاورزان در فرآیند مقابله با خشکسالی مقصرندخاطر نشان ی کند: مجلس بر اساس پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی در برنامه ششم برای آبخیز داری حمایت خوبی کرده است یعنی ۸۵ درصد هزینه نوین سازی شبکه آبیاری را به کشاورز می پردازیم و در این باره اصلا مشکل بودجه ای نداریم سهم آورده کشاورز را هم قرار شده برای طرحهای کشاورزی کار کند و اصولا پولی نپردازد اما باز هم این نوین سازی شبکه اجرا نمی شوند.

واقعیت این است که امید دادن به کشاورزان، شفاف‌سازی آمارهای غیرواقعی، استمهال‌ وام‌های بانکی و فراهم کردن زمینه‌های بهره‌وری از آب از بهترین اقدامات پیشنهادی موجود است تا بتوانند وارد نوین سازی شیوه های آبیاری شده و از هدر رفت آب جلوگیری کنند اما این موارد مهم در حال حاضراز سوی مسئولان  به فراموشی سپرده شده اند.

* به کشاورزان کمک نمی شود

سعید اللهیاری، مدیرعامل اتحادیه شرکت های تعاونی روستایی شهرستان مشهد در این باره به خبرنگار قدس آنلاین می گوید:باید به کشاورزان کمک شود، آموزش دهند و نیز وامهای بلاعوض بدهند، اما در عمل اتفاقی نمی افتد.

وی می افزاید: هم اکنون با توجه به حاکمیت بروکراسی اداری و کارمزد بانکی که از مهمترین مشکلات این حرکت است نمی توانیم به آینده تامین آب و صرفه جویی در حوزه کشاورزی امیدوار باشیم زیرا درخواست وثیقه های سنگین و ضمانتهای متعدد از سوی شبکه بانکی که بیشتر حالت سنگ اندازی داردباعث بیشتر شدن مشکلات  خشکسالی شده است.

* پازل گمشده یکپارچه سازی اراضی
به گفته مدیرعامل اتحادیه شرکت های تعاونی روستایی شهرستان مشهد، که بیش از ۲۴ تعاونی  زیر پوشش این مجموعه است، یکپارچه سازی اراضی باعث کاهش هدر رفت آب می شودتا بتوانند به سمت آبیاری قطره ای و بارانی پیش بروند اما این مقوله در کشور ما اصولا موضوعیت ندارد.

بخش کشاورزی در نظام جمهوری اسلامی ایران وظیفه تامین امنیت غذایی متکی بر تولید ملی با استفاده علمی و کا رآمد از منابع آب و خاک و سایر منابع و حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی را به عهده دارداما حمایتی از این بخش در عمل صورت نمی گیرد.

رییس اتحادیه‌ تعاونی کشاورزان مشهد هم عنوان کرد: عدم ثبات در مقررات صادرات و واردات، حذف مالیات بخش کشاورزی، مشکلات بخش ماشین‌آلات و مدیریت بحرانی آب از مهمترین چالش‌های موجود در این حوزه است.