سَابِقُوٓا۟ إِلَیٰ مَغْفِرَةٍۢ مِّن رَّبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا کَعَرْضِ ٱلسَّمَآءِ وَٱلْأَرْضِ

«[برای رسیدن] به آمرزش پروردگارتان و بهشتی که پهنایش چون پهنای آسمان و زمین است از یکدیگر سبقت بگیرید».

(سوره مبارکه حدید/ آیه ۲۱)

در امور دنیوی در بسیاری موارد تند رفتن و سبقت گرفتن ممنوع است. به طور کلی در کارهای دنیایی سرعتِ زیاد، خطرناک است و ممکن است موجب برخورد، تصادف و حادثه شود. به همین دلیل است که در جاده‌ها تابلوهای هشدار دهنده، حداکثر سرعت مجاز را مشخص می‌کنند و در بسیاری موارد هم اعلام می‌کنند که سبقت گرفتن ممنوع است!

اما در کارهای خیر و در امور معنوی، قضیه جور دیگری است. از قضا در اینجا دائم باید به فکر سرعت بیشتر و حتی سبقت گرفتن از دیگران بود. سرعت در جاده معنویت هیچ محدودیتی ندارد چرا که اولاً این جاده یک جاده مستقیم و وسیع است که پیچ خطرناک و پرتگاهی در آن نیست و دوم اینکه هیچ مانعی بر سر راه انسان وجود ندارد که موجب تصادف شود! راه آسمان و ملکوت یک مسیر باز و بی‌انتهاست که با هر سرعتی می‌شود در آن طی طریق کرد و هیچ محدودیتی وجود ندارد. تنها محدودیتی که ممکن است باشد از ناحیه خود انسان است که با کارهای بد و اعمال ناشایست و تنبلی و کوتاهی در انجام کارهای خیر، موجب کاسته شدن سرعت خود در جاده آسمان و شاهراه معنویت می‌شود.

آیه شریفه در ادامه می‌فرماید: «أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ باللهِ وَرُسُلِهِ»؛ یعنی بهشتی که برای مؤمنانِ به خداوند و رسول او آماده شده است. یعنی برای رسیدن به چنان بهشتی، باید نخست مورد «مغفرت» الهی قرار گرفت و مؤمن بود. پس انسان تا پاک نشود لایق ورود به بهشت نخواهد بود و اینجاست که اهمیت پاک زیستن و پاک شدن با توبه در همین دنیا، بیشتر جلوه می‌کند.

به دلیل اهمیت موضوع یعنی همان «پیشی گرفتن در کارهای خیر و رسیدن به بهشت الهی»، در آیه۱۳۳ سوره مبارکه آل عمران نیز داریم: «وَسَارِعُوا إِلَی مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ» که با اختلافی اندک، ادبیاتی دقیقاً مشابه آیه پیشین دارد. فعل‌های «سابقوا» و «سارعوا» هر دو از باب «مفاعله» است که مفهوم طرفینی دارد؛ یعنی در کار خیر نسبت به دیگران سرعت و از دیگران سبقت بگیرید. در ادامه این آیه نیز داریم: «أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ» یعنی بهشت برای پرهیزگاران آماده شده است و شرط ورود به بهشت نیز تقوا و پرهیزگاری است.

قرآن مسلمانان را به انجام یک مسابقه معنوی تشویق می‌کند که جایزه و پاداش آن بهشتی است که وسعت آن به پهنای آسمان‌ها و زمین است. خلاصه مفهوم مورد تأکید این دو آیه این است که‌ای انسان‌ها! هر قدر در امور دنیوی محدودیت دارید و نمی‌توانید با سرعت حرکت کنید، در امور اخروی و معنوی، هیچ محدودیتی برای شما وجود ندارد و در مسابقه رسیدن به بهشت عدن الهی، باید فرصت‌ها را غنیمت بشمارید و بر یکدیگر سبقت بگیرید.

در آیه ۱۴۸ سوره بقره و نیز آیه ۴۸ سوره مائده نیز از تعبیر «فَاسْتَبِقُوا الْخَیْرَاتِ» استفاده شده است که مجموع این آیات نشان می‌دهد سبقت گرفتن در کار خیر از نظر خداوند رحمان، چقدر اهمیت دارد. در این مسابقه مهم و بزرگ، جسم ما «مَرکب» روح است. یعنی وسیله نقلیه ما همین جسمی است که روحمان را به عنوان سوارِ خود، حمل می‌کند. پس در عین حالی که به سلامت و آمادگی این مَرکب اهمیت می‌دهیم، بیشتر باید مراقب سرنوشت صاحب این مرکب یعنی «روح» باشیم و دقت کنیم که رسیدگی و وقت گذاشتن بیش از حد برای «جسم» ما را در این مسابقه از دیگران عقب می‌اندازد. مَرکب ما در این مسابقه هر قدر سبک‌تر باشد، سریع‌تر حرکت می‌کند و زودتر ما را به مقصد می‌رساند. پس بیش از آنکه برای جسم و خورد و خوراک زیاده از حد و خوشگذرانی آن وقت بگذاریم باید مراقب «روح» باشیم که باید به مقصد جاودانی خود یعنی «بهشت» برسد.