به گزارش خبرنگار فرهنگی قدس آنلاین، ازدواج دیر هنگام و مجردان دائمی پدیده ای است که در سالهای اخیر با ارایه آمار از سوی برخی نهادها و کارشناسان به موضوع مهم آسیبشناسان جامعه و خانواده ها تبدیل شده است. اما چه فاکتورهایی در پیدایی این چالش فرهنگی – اجتماعی تأثیر گذار بوده است؟ حاکمیت، خانواده و یا لازمه های زندگی مدرن؟ دکتر فرشته روح افزا؛ دکترای الکترونیک از دانشگاه منچستر انگلستان، استاد دانشگاه، پژوهشگر امور زنان و معاون فرهنگی اجتماعی شورای فرهنگی – اجتماعی زنان به تحلیل چرایی پدیدآمدن چالش جدید جامعه پرداخته است.

*تغییر سبک زندگی در جامعه امروز ما چه تأثیری در بالارفتن سن ازدواج داشته است؟

برای تحلیل چرایی بالا رفتن سن ازدواج باید در گام اول به فرهنگ مردمی و سپس مقوله فرهنگ سازی توجه کنیم. نقش مهم خانواده ها، عرف جامعه و قوانین و وظایفی که دولت، مجلس و قوه قضاییه برای تسریع ازدواج جوانان و پیشگیری از طلاق باید انجام دهند، نیز باید مورد بررسی قرار گیرد. در حال حاضر متوسط سن ازدواج دختران بالای 24 سال و پسران 30 سال است. این آمار نشان می دهد در جامعه ما سن ازدواج بالا رفته است. اما مهمترین مانع ازدواج تغییر سبک زندگی مردم و رفاه طلبی، علاقه مندی به تبرّج و تمایل به اشرافی گری است. به نظر من مانع اصلی ازدواج جوانان در خانواده هاست. سخت گیری هایی که در چند دهه اخیر مرسوم شده و هر روز به آن پر و بال داده می شود، مثل تغییر شیوه عروسی گرفتن از خانه ها به تالارها و باغهای گران قیمت یکی از این سنگ اندازی هاست. در سالهای پیشین خانواده های عروس و داماد دست به دست هم داده و مراسم عروسی را در نهایت صفا و صمیمیت برپا می کردند اما اکنون شرکت های تشریفات عهده دار برگزاری مراسم عروسی شده و هر روز هم مدل جدیدی از اشرافی گری را به رخ می کشند. مهریه های بالا و توقعاتی مانند خانه و ماشین داشتن داماد نیز از دیگر موانع ازدواج است. در حالیکه در شرایط اقتصادی کنونی دست یافتن یک جوان به همه این مواهب اقتصادی آسان نیست. اگر بخواهیم به همین روش ادامه دهیم آمار افراد در انتظار ازدواج روز به روز بیشتر خواهد شد. در حال حاضر نزدیک 20 میلیون جوان- تا29 سال- در انتظار ازدواج داریم و اگر این فرهنگ را اصلاح نکنیم باید منتظر بالارفتن این آمار باشیم که چالش بزرگی برای جامعه و نظام است. مانع دیگرازدواج موضوع

مسکن است، شاید در نگاه اول این یک مسأله اقتصادی باشد اما این مشکل نیز در بستر فرهنگی و با همراهی خانواده ها قابل حل است. خلاصه آنکه فرهنگ ازدواج آسان باید در خانواده ها نهادینه شود.

*شما به نقش دولت، مجلس و قوه قضاییه در پیدایش چالش ازدواج دیرهنگام نیز اشاره کردید. چه توضیحی برای این ادعا دارید؟

اقداماتی که قوای سه گانه انجام نداده اند و انجام آن باعث رونق گرفتن ازدواج جوانان می شود باید در دستور کار قرار بگیرد زیرا کم کاری ها باعث شده تا ما با چالش ازدواج دیر هنگام و گریز جوانان از ازدواج مواجه شویم. یکی از مهمترین اقداماتی که دولت باید انجام دهد ایجاد اشتغال برای جوانان است. یکی از مشکلات جامعه ما، تصاحب فضای اشتغال توسط دختران است. هیچ وقت دختری که صاحب شغل است حاضر نیست با یک جوان بیکار ازدواج کند. از طرف دیگر دختران بیشترین میزان ورودی دانشگاه ها هستند. اگر ورودی دختران 60 درصد و پسران را 40 درصد در نظر بگیریم تنها 40 درصد دختران دانشجو امکان ازدواج با پسران دانشجو را دارند. تکلیف بقیه چه می شود؟ یا مجبور به ازدواج با غیر هم کفو خود میشوند یا تجرد دائمی را برگزینند. اگر همین ضریب را برای اشتغال در نظر بگیریم این مشکل مضاعف میشود. ممکن است بگوییم که مشکل مسکن توسط خانواده ها حل می شود اما اشتغال و تحصیل برنامه ریزی حکومت را می طلبد. وقتی شغل ها در تصرف بانوان است شانس ازدواج دختران کم می شود. این درحالی است که دولت درحال افزایش مناصب دولتی برای بانوان است. به نظر من این اقدامات برخلاف منافع زنان است. من مخالف تحصیل و اشتغال زنان نیستم اما حق واقعی زنان ازدواج و مادری است. افراط در اشتغال و تحصیل بانوان مانع ازدواج است. زمانی که آمار ازدواج پایین بیاید ما شاهد بالا رفتن آمار اعتیاد، فساد و سرخوردگی و مشکلات روحی و روانی میان جوانان می شود.

*یکی از چالشهای ازدواج بالا رفتن سطح توقع مالی پسران از خانواده دختر است. دلیل این پدیده که تحصیل و اشتغال زنان نیست؟

ببینید وقتی پسری شغل و در آمدی ندارد برای امرار معاش باید به فکر چاره باشد. تکیه به پشتوانه مالی همسر یکی از راه های برون رفت از مشکلات اقتصادی است. زیرا اصل بر این است که هیچ مردی راضی نیست از کمک های مالی خانواده خود یا همسرش استفاده کند و آن را دور از شأن خود می داند اما وقتی مردی درآمد و کار ندارد چاره ای جز پذیرفتن کمکهای اطرافیان برای اداره زندگی ندارد. وقتی جامعه از ثبات اقتصادی برخوردار نیست نمی توان امید داشت که جوانان بتوانند زندگی خود را اداره کنند. از طرفی دختران جوان هم آماده ازدواج هستند، مجموعه این اتفاقات این زمینه را برای پسران ایجاد می کند که سراغ دختران ثروتمند بروند. این رویکرد در زندگی پسران شاید در ابتدا خوشایند باشد اما در دراز مدت برای مردان سرخوردگی می آورد چون خود را «داماد سرخانه» می بینند. همه این مسایل آسیبهای اجتماعی را رقم می زند که برای آینده خانواده ها و جامعه خطرآفرین است.

*چه خطری؟

داماد سرخانه شدن یک مرد موجب می شود تا استقلال خانواده از بین برود و در دراز مدت به اختلافات خانوادگی ختم شود. این اختلافات که با مهریه های سنگین وضعیت بحرانی تری می یابد زمینه طلاق را بیشتر فر اهم می کند. در جامعه ای که طلاق زیاد شود انواع بِزه ها روی می دهد. زنان خودسرپرست، فرزندان طلاق و  مردان سرخورده ای که به دنبال ساخت خانه و خانواده ای دیگر باید از صفر شروع کنند، همه و همه زمینه ساز آسیب های اجتماعی هستند.

 وظیفه بعدی برای قوه قضاییه است. آمار طلاق توافقی ما بالاست به نظرمن باید مشاوره و عوامل پیشگیرانه قبل از انجام طلاق در نظر گرفته شود. اگر سیستم ریش سفیدی و حَکمیت خانواده ها دوباره احیا شود آمار طلاق بسیار پایین خواهد آمد. از طرف دیگر 14 سال است قانون تسهیل ازدواج که نوشته شده اما همچنان بلاتکلیف است، اما شاهد تصویب قانون منع خشونت علیه کودکان هستیم که ازدواج زیر 18 سال را ممنوع می کند. قوای سه گانه به جای اینکه امر ازدواج را تسهیل کنند مانع پیش روی آن می گذارند. پیش از این نیز قانون پرداخت مهریه را تصویب کردند که نتیجه آن بالا رفتن آمار طلاق و زندانی شدن مردان بود.

*این چالشهایی که توسط قوای سه گانه ایجاد شده به انضمام چالش فرهنگی که وجود دارد چگونه کاهش می یابد؟

مجلس باید عاقلانه لایحه بنویسد و قوه قضاییه مانع بالا رفتن آمار طلاق شود. مسئولان باید بدانند که در قبال جوانان وظیفه دارند. علاوه براین افزایش ازدواج به همت سازمان های مردم نهاد و خانواده ها وابسته است. همه اجزای جامعه باید کمر همت ببندند و به جوانان برای ازدواج آسان کمک کنند. بانکها از پرداختن وام ازدواج سرباز نزنند.