به گزارش خبرنگار فرهنگی قدس آنلاین، تا همین چند سال پیش خیلی‌ها معتقد بودند که کویر هیچ خاصیتی ندارد. سالانه کلی همایش و برنامه برگزار می‌کردند برای بررسی راه‌های بیابان‌زدایی و تبدیل کویر به جنگل و.... آن وقت درست بیخ گوشمان، کشورهای حاشیه خلیج‌ فارس داشتند برنامه‌ریزی می‌کردند که چه طور از بیابان‌هایشان استفاده کنند و از آن پول در بیاورند؛ اما همین‌ که صنعت گردشگری در کشورمان کمی جان گرفت، داد طبیعت‌گردان و کویرنوردان درآمد که می‌شود از همین بیابان‌های به قول شما بی‌مصرف، پول درآورد و کلی گردشگر جذب کرد و اشتغال هم ایجاد کرد. آن‌ هم با کویرهای خاصی که ایران دارد و لنگه‌اش در هیچ‌ جای دیگر دنیا پیدا نمی‌شود. حالا چند سالی هست، به محض این‌ که نفس گرمای تابستان گرفته وکم‌ کم پاییز شروع می‌شود، علاقه‌ مندان به کویر از همه‌ جای دنیا شال و کلاه می‌کنند و می‌آیند ایران که چند روزی در بیابان اتراق کنند. 

■ کجا هست؟
کویر مرنجاب در شمال شهرستان آران و بیدگل در استان اصفهان قرار گرفته. از شمال به دریاچه‌ نمک آران و بیدگل، از شرق به کویر بند ریگ و پارک ملی کویر، از غرب به کویر مسیله و دریاچه‌های نمک حوض سلطان و حوض مره و در نهایت به شهرستان آران و بیدگل از سمت جنوب منتهی می‌شود.

■ مرنجاب یعنی چه؟
مشهور است که نام این کویر را شاه عباس صفوی انتخاب کرده است. عده دیگر هم کلی شاهد و سند می‌آورند که کندن چاه و قنات و رسیدن به آب شیرین در این کویر کاری بسیار طاقت‌فرسا و سخت بوده، به همین دلیل قبلاً به آن «مرد رنج آب» می‌گفتند که کم‌کم تغییر کرده و به مرنجاب تبدیل شده است.

■ چه جاذبه‌هایی دارد؟
کویر و بیابان همان‌طور که از اسمش پیداست،منطقه‌ای خشک و بی‌آب و علف است، اما مرنجاب تاحدودی از این قاعده مستثناست و به دلیل وجود آب و غذای مناسب، این کویر از پوشش جانوری و حتی گیاهی غنی برخوردار است. وجود حیواناتی مانند گرگ، شغال، روباه شنی، آفتاب‌پرست، بزمجه، کفتار، انواع مار و مارمولک و عقرب، پرندگانی همچون عقاب و شاهین به علاوه‌ گیاهانی مثل گز، تاق، ارته، اسکنبیل، قیچ و دم گاوی شاهدی برای این ماجراست. حتی بد نیست بدانید که در چند سال اخیر یک جفت یوزپلنگ هم در این مکان مشاهده شده است. 
غیر از پوشش گیاهی و جانوری خاص،جزیره‌ سرگردان یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی و سحرانگیز این کویر است که در دریاچه‌ مسیله قرار دارد. البته این مکان زمین تا آسمان با چیزی که ما به عنوان جزیره می‌شناسیم تفاوت دارد. چون دور تا دور آن را به جای آب، نمکزار احاطه کرده است. با این همه در برخی از زمان‌های سال به دلیل بارندگی اطراف آن آب حدود ۲ تا ۵ سانتی‌متر بالا می‌آید و جلوه‌ زیبایی به آن می‌بخشد. همین امر موجب شده که بومی‌های منطقه تصور کنند که این‌ جا در حال جابه‌جایی و حرکت است؛ برای همین می‌گویند که این‌ مکان جزیره‌ای سرگردان در دل کویر است که هربار در یک جایی از این بیابان سر و کله‌اش پیدا می‌شود. این جزیره در حدود پنج کیلومتری شهرستان آران و بیدگل قرار دارد. نمکزار چاه کنجه، کاروانسرای مرنجاب (ساخته شده به دستور شاه عباس)، چاه دستکن (که گفته می‌شود امام رضا(ع) خود اقدام به حفر آن کرده‌اند)، ریگ بلند، کوه کلنگ، قلعه کرشاهی، کوه یخاب و کمپ متین‌آباد دیگر جاذبه‌های پربازدیدترین کویر ایران است.

■ ماجرای کاروانسرای کویر مرنجاب چیست؟
از دیدنی‌ترین مکان‌های این کویر، کاروانسرای آن است که امروز دوباره همان کاربری 400-300 سال پیش خودش را دارد شاه عباس در راستای کاروانسراسازی‌هایی که در مسیرهای اصلی و پر رفت و آمد داشت، سال ۱۰۱۲ هجری قمری (۶۳۲ هجری خورشیدی) دستور ساخت کاروانسرای مرنجاب را بر روی تپه‌ای، کنار چشمه و قنات آب شیرین و جنوب دریاچه‌ نمک صادر کرد. آقاخضر نهاوندی، که آن زمان حاکم کاشان بود، همت کرد و کاروانسرای آجری مرنجاب را برپا کرد. 
کاروانسرا هم نقش استراحتگاه را داشت و هم نقش پاسداری از راه پر رفت و آمدی که اصفهانِ پایتخت را به مشهد مقدس وصل می‌کرد. در سال‌های قبل از انقلاب، دانشگاه تهران با همکاری سازمان میراث فرهنگی کاشان یک بار در مرنجاب به منظور ایجاد و راه‌اندازی یک ایستگاه تحقیقات مناطق کویری و بیابانی تعمیرات اساسی روی این کاروانسرا انجام دادند. 
اما با اوج گیری انقلاب اسلامی کار رها شد و دیگر ادامه پیدا کرد. پس از پیروزی انقلاب، منطقه مرنجاب تا مدت زیادی گردشگر به خودش نمی‌دید تا این که در سال ۱۳۷۸، این میراث فرهنگی کاروانسرا را خرید و در قالب طرح پردیسان مرمت کرد که تا قبل از این به شخصی به نام عباس شیبانی تعلق داشت که از آن برای آغل گوسفندان استفاده می‌کرد. 
مرمت تا سال ۱۳۸۲ طول کشید و خیلی از اتاق‌هایش به کلی تعمیر شد. بنا در سال ۱۳۸۴ هم با شماره‌ ۱۲۱۲۶ ثبت ملی شد و از آن به بعد برو و بیایی پیدا کرد. امروز اغلب گردشگران سر از مرنجاب درمی‌آورند و به احتمال زیاد یک شب را در این کاروانسرا سپری می‌کنند. 

حامد کمالی

انتهای پیام/