در شرایطی که فعالیت واحدهای اقامتی رسمی به عنوان بخش مهم صنعت گردشگری رونق نسبی دارد، این خانه های مسافر همچون رقیبی سرسخت در رقابتی نابرابر با واحدهای اقامتی رسمی قرار دارند. رقابتی که در آن خانه های مسافر از پرداخت عوارض، صرف هزینه های ضروری برای ارتقای کیفیت، رعایت اصول بهداشتی و امنیتی معاف و از چشم تیزبین ناظران و بازرسان نیز دور هستند.
خانه هایی که برخی در نهایت کثیفی و نبود بهداشت از جهات مختلف، فقدان امنیت برای مسافران صرفا مکانی برای حضور مسافرانی می شوند که قادر به پرداخت هزینه های هنگفت اقامت به واسطه تعداد نفرات زیاد همراه خود نیستند.
نابسامانی و فقدان نظارت در این واحدها تا بدانجاست که در برخی از این خانه های شخصی بدون اخذ مدارک هویتی و صرفا با دریافت مبالغ بالاتر اقدام به اسکان مسافران می شود.
سالهاست 'طرح ساماندهی خانه های مسافر' در مشهد اجرا می شود تا با شناسایی واحدهای غیرمجاز علاوه بر سامان بخشی به این واحدها، ارتقای کیفیت خدمات دهی به زائران و مسافران در شهر مقدس مشهد محقق شود حال آنکه هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله بسیار است.
هم اکنون حدود 800 خانه مسافر در کلانشهر مشهد دارای مجوز فعالیت دوره ای هستند اما این شمار در کنار آمارهای متفاوت از چهار هزار تا هفت هزار خانه مسافر غیرمجاز فعال در این کلانشهر رقمی بسیار اندک است زیرا هر یک از خانه های مسافر به تنهایی می تواند محلی برای تولد، حیات و تداوم آسیبهای اجتماعی مختلف محسوب شود.
برخلاف همه تهدیدها و نواقص موجود در فعالیت خانه های شخصی هنوز هم این واحدها مورد اقبال عمومی قرار دارند و همین تقاضاست که حیات این واحدهای غیرمجاز را تداوم بخشیده و با وجود برخوردهای قانونی و شناسایی و بستن آنها باز هم شاهد فعالیتشان هستیم.

* چالش پنهان اقامت
سالانه افزون بر 30 میلیون زائر و مسافر داخلی و خارجی به مشهد سفر می کنند که بیش از نیمی از آنان که از اقشار متوسط به پایین هستند با خودرو شخصی وارد این شهر می شوند.
در سفرهای خانوادگی بیشترین هزینه برای اقامت انجام می شود بنابراین توجه به این اصل مهم برای برنامه ریزی یک سفر امری تعیین کننده است. از جمله جذابیت های منازل مسافرپذیر برای زائران و مسافران می توان به قیمت مناسب، پذیرش خانواده ها در یک اتاق یا سوئیت و قدرت انتخاب فراوان آنها اشاره کرد.
گرچه مشهد به عنوان یکی از شهرهای دارای تنوع بسیار در واحدهای اقامتی است اما این تنوع در خدمات و نرخ هنوز هم به دلیل عدم ساماندهی موجب خدمات دهی موثر به مسافران نشده است.
در حالی که بیش از یک هزار واحد اقامتی رسمی با ظرفیت 100 هزار نفر در مشهد فعالیت دارد، در شرایط اوج با افزوده شدن ظرفیت هایی مانند کمپ ها، حسینه ها، تکیه ها و سالن های ورزشی این ظرفیت حداکثر به 250 هزار نفر شب می رسد حال آنکه میزان ورود مسافر در زمان اوج بیش از سه برابر این ظرفیت است.
گفته می شود مسافران ورودی که فراتر از ظرفیت اقامت اماکن رسمی و دارای مجوز وارد شهر می شوند یا در منازل خویشاوندان و دوستان خود اسکان می گزینند یا در واحدهای اقامتی فاقد مجوز که ارزان تر هم هستند ساکن می شوند.

* ناکامی در ساماندهی خانه های مسافر
رئیس اتحادیه هتلداران استان خراسان رضوی با گلایه از فعالیت خانه های مسافر در کلانشهر زیارتی مشهد گفت: فعالیت اینگونه واحدها بخصوص واحدهای غیر مجاز در این بخش موجب کاهش مراجعه مسافران به سایر واحدهای اقامتی از جمله هتلها شده است.
محمد قانعی افزود: ساماندهی این واحدها از جمله ضرورت هایی است که از جهات مختلف برای مسافران و مجاوران و البته سرمایه گذاران بخش اقامت شهر مشهد نیاز محسوب می شود.
وی اظهار داشت: گرچه ساماندهی واحدهای اقامتی و نظارت بر روند فعالیت آنها بر عهده اداره کل میراث فرهنگی است اما گویی هیچ متولی و مسئول ساماندهی در این زمینه وجود ندارد و مسئولان نسبت به فعالیت این واحدها بی توجهند.
او گفت: در گذر زمان به جای ساماندهی این واحدها و کاهش شمار آنها شاهد افزایش فعالیت این واحدها و اقامت مسافران بیشتر در آنها هستیم.

* شش هزار خانه شخصی زائرپذیر
رئیس اتحادیه هتلداران استان خراسان رضوی افزود: فعالیت شش هزار خانه شخصی فعال در زمینه اقامت زائران و مسافران در مشهد براورد می شود در حالی که با فعالیت این واحدها بخش اقامت رسمی تاکنون بی ارزش و زیان ده بوده است.
وی اظهار داشت: وضعیت موجود سبب شده به رغم افزایش چندین برابری هزینه ها ناچار به ارائه نرخ های کمتر در بخش اقامت رسمی شده ایم.
قانعی گفت: در حال حاضر 230 هتل با ظرفیت رسمی بیش از 50 هزار نفر در کلانشهر مشهد فعالیت دارد که بخشی از ظرفیت این واحدها در اوج ورود مسافر خالی است.
وی افزود: با جلوگیری از فعالیت خانه های مسافر و الزام به اینکه اول واحدهای اقامتی رسمی و سپس دیگر واحدهای فعال در حوزه اقامت پر شوند، باید از سرمایه گذاران در واحدهای اقامتی رسمی حمایت شود در غیر اینصورت با خسارات جبران ناپذیر بخش خصوصی در این زمینه روبرو خواهیم بود.

* برخورد با مالکان خانه های شخصی مسافرپذیر
مدیرکل دفتر هماهنگی امور رفاهی زائران استانداری خراسان رضوی نیز گفت: فعالیت هر واحد اقامتی به صورت غیر مجاز و خارج از چارچوب قوانین و آئین نامه ها پذیرفته شده نیست و برخورد با متخلفان قطعی است.
مهدی فروزان افزود: اقامت مهمترین بخش نیاز مسافر در سفر است و حساس ترین بخش نیز محسوب می شود زیرا در آرامش مسافر و ماندگاری خاطره خوش تاثیر بسزایی دارد حال آنکه بروز هرگونه مشکل در محل اقامت، کمبود و نقص در این زمینه می تواند به صنعت گردشگری صدمات و لطمات جبران ناپذیر وارد کند.
وی با ابراز رضایت از روند ساماندهی خانه های مسافر فعال در مشهد گفت: آن بخش از خانه های شخصی که در زمینه اقامت به صورت غیر مجاز فعالیت دارند نیز با نظارت های دقیق و همه جانبه شناسایی و با صاحبان آنها برخورد می شود.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور رفاهی زائران استانداری خراسان رضوی تاکید کرد: تمام خانه های مسافر دارای مجوز همانند واحدهای اقامتی رسمی زیر پوشش نظارتی و آئین نامه های ارائه خدمات قرار دارند و از این نظر هیچ تفاوتی با واحدهای رسمی وجود ندارد.
وی گفت: با فعالیت خانه های مسافر این اختیار و قدرت انتخاب به مسافران داده می شود تا بتوانند به میل خود و با توجه به اوضاع اقتصادی خود نسبت به انتخاب واحد اقامتی اقدام نمایند بنابراین در این زمینه تنوع موجود امری ضروری و حیاتی برای کلانشهر مشهد با تنوع بسیار زائر و گردشگر است.

* خانه های مسافر غیرقابل حذف هستند
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با بیان اینکه خانه های مسافر از سال 1394 در لیست تاسیسات گردشگری گنجانده شده و فعالیت خانه های دارای مجوز از این اداره کل، قانونی است، افزود: به همین دلیل به هیچ وجه نمی توان مانع فعالیت این بخش از واحدهای اقامتی شد و اداره کل میراث فرهنگی نیز وظیفه دارد برای تمام خانه های شخصی دارای شرایط لازم، مجوز فعالیت صادر کند و آنها را زیر پوشش بگیرد.
یوسف بیدخوری افزود: اما به شدت با خانه های شخصی که بدون مجوز اقدام به اسکان مسافر نمایند، برخورد خواهد شد.
وی با اشاره به ضرورت فعالیت خانه های مسافر در زمینه اقامت گفت: ساماندهی خانه های شخصی از رویکرد های سازمان میراث فرهنگی است و به هیچ وجه اعتقادی به برخورد قهری و حذفی با این واحدها نداریم.

* بازدید و شناسایی روزانه
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با بیان اینکه با هدف تامین امنیت مسافران در زمینه های مختلف به صورت روزانه بازدید های نظارتی از خانه های شخصی مسافرپذیر انجام می شود گفت: با خاطیان در این زمینه برخورد لازم و قاطع صورت می گیرد.
وی افزود: تاکنون بیش از چهار هزار خانه شخصی فعال در زمینه اقامت مسافران شناسایی شده است که با هماهنگی اداره اماکن نیروی انتظامی و با حضور تیم های بازرسی و نظارت این اداره کل بازدید های نظارتی از این واحدها انجام می شود.
بیدخوری تاکید کرد: هماهنگ شدن با دستورالعمل ها و رعایت آئین نامه های اجرایی در حوزه فعالیت واحدهای اقامتی از ضرورت هایی است که مورد تاکید در بازرسی ها قرار می گیرد.
وی گفت: هم اکنون حدود 900 خانه مسافر در کلانشهر مشهد دارای شرایط اخذ مجوز فعالیت هستند و حذف آنها از چرخه ارائه خدمات به مسافران به دلیل نقش مهمی که در اقامت دارند، امکان پذیر نیست.
منبع: ایرنا