اعظم طیرانی/

روز جهانی بدون دخانیات یا به تعبیری روز جهانی بدون تنباکو، عنوانی است برای ۳۱ ماه می تا ضمن جلب توجه مردم نسبت به شیوع گسترده پیامدهای منفی تنباکو بر سلامت انسان، مصرف کنندگان دخانیات را حداقل برای ترک مصرف 24 ساعته این مواد تهییج و ترغیب کنند.

آمارهایی که در خصوص تلفات ناشی از مصرف دخانیات منتشر می‌شود به صورت جدی نگران کننده است و به همین دلیل باید برای کاهش و یا توقف مصرف آن تدبیری اساسی اندیشید.

•سالانه بیش از 2 میلیارد دلار صرف مصرف دخانیات می‌شود

دکتر محمدرضا مسجدی، دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران در گفت‌وگو با ما میزان هزینه‌های صنعت دخانیات کشور را بیش از 3 میلیارد دلار عنوان می‌کند و می‌افزاید: سال‌ها تلاش شد تا قانون جامعی تصویب شود و عمده مطالبات مرتبط با کنترل مصرف دخانیات در آن قرار گیرد و سرانجام سال 1385 از سوی مجلس شورای اسلامی، قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات تصویب و توسط رئیس‌جمهور وقت ابلاغ شد. اما اجرای آن به دلیل ناهماهنگی بین دولت و مجلس بسیار ضعیف بوده است.

وی ادامه می‌دهد: یکی از مصوبات آیین‌نامه‌های اجرایی ستاد کنترل دخانیات کشور، سیاست‌گذاری‌ها برای این شرکت‌ها آن گونه باشد که ضمن تأمین نیازهای داخلی، سالانه دو تا پنج درصد مصرف کاهش پیدا کند. اما متأسفانه در عمل اینچنین نشد و با وجود تعطیلی کارخانه‌های متعدد، در سال‌های اخیر بین هفت تا 9 کارخانه تولید دخانیات به کارخانه‌های تولید دخانیات کشور افزوده شده و نتیجه آن شد که امروز چرخه مالی دخانیات در ایران سالانه بیش از 2 میلیارد دلار یعنی روزانه 10 میلیارد تومان سیگار و 20 میلیارد تومان قلیان است که 70 درصد آن به جیب خارجی‌ها می‌رود و دولت دو برابر این مبلغ را صرف هزینه درمان عوارض ناشی از مصرف دخانیات می‌کند.

وی با انتقاد از صرف هزینه ۱۵ میلیون دلاری برای خرید و واردات کاغذ سیگار می‌گوید: متأسفانه این در حالی است که  برخی از نشریات مکتوب کشور به دلیل بالا رفتن قیمت کاغذ رو به تعطیلی هستند.

•59 بیماری و 24 نوع سرطان ناشی از مصرف سیگار

فوق تخصص بیماری‌های ریوی و دستگاه تنفس دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه ابتلا به 59 بیماری و 24 نوع سرطان ناشی از مصرف سیگار و قلیان است، می‌افزاید: بیش از 8 میلیون نفر سیگاری در کشور وجود دارد که متأسفانه آمار مصرف‌کنندگان قلیان بویژه در بین خانم‌ها بیشتر است و این تهدیدی جدی برای سلامت کشور محسوب می‌شود و مشکلات فرهنگی و اجتماعی متعددی به همراه دارد.

وی با انتقاد از عملکرد ستاد کنترل دخانیات در کشور، می‌گوید: کنترل دخانیات کشور نیازمند همکاری بیش از ۲۰ سازمان مختلف برای مبارزه با دخانیات است و این ستاد باید سالانه سه تا چهار جلسه با نهادها و سازمان‌های مرتبط داشته باشد اما متأسفانه در سه سال اخیر حتی یک جلسه برگزار نشده است.

•30 درصد جمعیت کشور تجربه مصرف قلیان دارند

دکتر غلامرضا حیدری، رئیس مرکز تحقیقات، پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در گفت‌وگو با ما با اشاره به اینکه شیوع گسترده بیماری‌های ریوی در سطح دنیا یکی از عوامل عمده مرگ ومیر در جهان محسوب می‌شود، می‌گوید: امسال سازمان بهداشت جهانی شعار «دقت کنید سیگار نفس انسان را بند نیاورد» را برای این روز برگزیده است. 

وی ادامه می‌دهد: وضعیت مصرف دخانیات در کشور ما حدود 11 درصد و براساس آمار این مرکز، حدود 20 درصد آقایان بالای 14 سال و دو درصد خانم‌های بالای 14سال مصرف دخانیات روزانه دارند. البته در صورت ارائه آمار مصرف قلیان، به طور حتم این رقم افزایش خواهد یافت و طبق بررسی‌های انجام شده، تقریباً 30 درصد زنان و مردان  نیز تجربه مصرف قلیان دارند که این آمار زنگ خطری برای افزایش مصرف سیگار در سال‌های آینده محسوب می‌شود.

•مصرف روزانه 60 میلیارد نخ سیگار

دکتر حیدری در خصوص آمار مصرف روزانه سیگار در کشور می‌افزاید: طبق بررسی‌های انجام شده مصرف سیگار در کشور روزانه 60 میلیارد نخ است که با احتساب همه اقداماتی که در سال‌های اخیر در زمینه کنترل دخانیات صورت گرفته، متأسفانه روند مصرف دخانیات کاهش نیافته و فقط ثابت مانده است، این اتفاق رضایتبخش نیست و نشان می‌دهد توفیق چندانی در اجرای برنامه‌ها و به دنبال آن کنترل مصرف دخانیات نداشته‌ایم.

وی با اشاره به افزایش تولیدات داخلی صنایع دخانی و همچنین افزایش کارخانه‌هایی که برندهای جهانی را در کشور تولید می کنند، اظهار می‌دارد: ضرورت دارد ستاد کنترل دخانیات وزارت بهداشت با تمهیداتی از افزایش تولید دخانیات در کشور پیشگیری کند.ضمن اینکه ما هنوز در زمینه دریافت مالیات از سیگار درست عمل نکرده‌ایم و حدود 20 درصد از قیمت سیگار را مالیات دریافت می‌کنیم در صورتی که کشورهای اروپایی و آمریکایی بیش از 70 درصد قیمت سیگار مالیات اخذ می‌کنند و این مهم موجب کاهش تولید سیگار می‌شود.

•افزایش مصرف قلیان در گروه سنی نوجوانی

این مسئول در ادامه می‌گوید: رغبت به مصرف قلیان در گروه سنی نوجوانی و جوانی افزایش یافته و اگر به همین روال ادامه یابد در دو دهه آینده شرایط سخت‌تری را پیش رو خواهیم داشت .

دکتر حیدری با اشاره به اینکه تولید، توزیع، عرضه و فروش دخانیات مهم‌ترین گلوگاه‌های کنترل دخانیات است که مراحل قانونی آن باید اجرا شود، می‌افزاید: آموزش مهارت‌های زندگی و برنامه‌های خودکنترلی در خانواده بسیار حائز اهمیت است؛ بنابراین لازم است اگر در خانواده زن یا مرد وابسته به مصرف دخانیات هستند پیش از بچه دار شدن نسبت به ترک آن اقدام کنند چرا که مصرف دخانیات از سوی هر یک از والدین باشد بر سلامت جنین تأثیر منفی خواهد داشت. ضمن آنکه اگر کودک در خانواده‌ای پرورش یابد که والدین یا یکی از آن‌ها دخانیات مصرف می‌کند گرایش بیشتری به مصرف سیگار و قلیان خواهد داشت، زیرا مطالعات انجام شده در حوزه کودک و نوجوان نشان می‌دهد رفتارهایی که کودک در سنین خردسالی در اطرافیان خود بویژه والدین مشاهده می‌کند به الگوهای رفتاری در مراحل مختلف زندگی او تبدیل خواهد شد.