سیلاب‌های اخیر و حجم خیره‌کننده خسارات این حادثه سبب شد در کنار توجه مدیران جامعه به ضرورت‌ها و قابلیت‌های حوزه هواشناسی، آحاد مردم نیز بپرسند تجهیزات و ساختار موجود تا چه حد برای پیش‌بینی‌های دقیق‌تر شرایط جوی مطلوب است؟

سرپرست پژوهشکده اقلیم‌شناسی با تأکید بر ضعف‌های این حوزه می‌گوید: به طور کلی ساختار سازمانی هواشناسی باتوجه به جایگاه و مسئولیت‌های تعریف شده آن در وزارت راه و شهرسازی مناسب نیست، چراکه ارتباط چندانی بین تخصص هواشناسی با این ساختار وجود ندارد. به دنبال بروز سیلاب‌های اخیر، رئیس جمهور نیز بر این مقوله توجه داشته و قرار شده بررسی‌هایی انجام شود. همچنین امکانات سخت‌افزاری و بودجه‌ای به هیچ‌وجه با مسئولیت‌هایی که از حوزه هواشناسی انتظار می‌رود، تناسب ندارد؛ چنان‌که برای پیش‌بینی‌های فصلی نیاز به سرورهای پرسرعت داریم درحالی‌که سرورهای موجود بیش از هفت تا هشت سال عمر دارند و برای پیش‌بینی‌های دقیق‌تر کفایت نمی‌کنند. این درحالی است که متخصصان این حوزه به لحاظ دانش فنی از سطح قابل توجهی برخوردارند.

 بارش‌های آینده؛ زحمت به جای رحمت

دکتر ایمان بابائیان در ادامه در پاسخ به اینکه آیا بارندگی‌های اخیر می‌تواند خشکسالی‌های چند ساله را رفع کند، می‌گوید: مطابق پیش‌بینی‌های هیئت بین‌الدول تغییر اقلیم، که نهادی وابسته به سازمان ملل است، بارش‌ها در کشور ما در دهه‌های آینده روندی کاهشی خواهد داشت، به استثنای بخش‌هایی در نوار باریکی در پهنای آبی جنوب که به میزان ۵ تا ۱۰ درصد افزایش بارندگی‌ داریم؛ البته این قضیه نیز به علت افزایش دما تأثیر چندانی نخواهد داشت. همچنین در خراسان رضوی خشکسالی روند افزایشی داشته و دمای هوا نیز فزونی می‌گیرد.

 نیاز به یک دهه بارندگی برای رفع خشکسالی

وی با طبقه‌بندی خشکسالی به چهار دسته، می‌افزاید: به هنگام وقوع خشکسالی نخستین مرحله، خشکسالی هواشناسی است؛ سپس خشکسالی کشاورزی، خشکسالی هیدرولوژیکی (آب‌شناسی) و همچنین خشکسالی اجتماعی و اقتصادی  بروز می‌کند. طی بارش‌های اخیر، در سال زراعی فعلی یعنی تا اول مهرماه سال جاری خشکسالی هواشناسی نخواهیم داشت. به عبارت دیگر با روند بارش‌ها تنها یک گونه خشکسالی آن هم به طورموقت کاهش می‌یابد. همچنین از آنجا که بیش از یک دهه است با خشکسالی روبه رو هستیم، نمی‌توان انتظار داشت با این حجم بارندگی بتوان منابع آبی کافی ذخیره کرد و روند خشکسالی را به طورقطع و درتمام گونه‌های آن کاهش داد؛ چراکه توزیع همین بارش‌ها نیز یکنواخت و در نواحی مورد نیاز انجام نشده است؛ ازهمین رو شاهد وقوع سیلاب‌ها بوده‌ایم. برای رفع خشکسالی باید بیش از یک دهه بارندگی در کشور رخ دهد تا بتوانیم بخشی از منابع آبی زیرزمینی را جبران کنیم.

این اقلیم‌شناس تأکید می‌کند: درحال حاضر بسیاری از حاشیه‌نشینان شهر مشهد را مهاجران اقلیمی تشکیل می‌دهند که به دلیل پیامدهای خشکسالی طولانی مدت، از روستاها، شهرها و حتی استان‌های مجاور به این شهر آمده‌اند. درواقع این قضیه را باید خشکسالی اقتصادی و اجتماعی دانست که تنها با یک سال بارندگی کافی رفع نمی‌شود.

 فرونشست دشت مشهد در مرحله هشدار

البته ناگفته نماند که بخشی از چالش‌های موجود نتیجه مسائل طبیعی است، اما بخش چشمگیر آن پیامد رفتارهای انسانی است و ربطی به خشکسالی ندارد. به عنوان نمونه می‌توان به برداشت بی رویه از آب‌های زیرزمینی اشاره کرد که از تبعات جبران‌ناپذیر آن، فرونشست زمین است؛ به طوری که درحال حاضر این مقوله در دشت مشهد و مناطق دیگر کشور در حالت هشدار قرار گرفته است. به دنبال این پدیده، وقوع بارش‌ها منجر به سیل‌خیزی می‌شود. همچنین در پی گرمایش جهانی و تسریع چرخه هیدرولوژی، بارش‌های آینده به صورت رگباری و سیل آسا خواهد بود. به این ترتیب تعداد روزهای بارشی کاهش می‌یابد و در مقابل حجم بارندگی‌ها فزونی گرفته و از یکنواختی خارج می‌شود.

منبع: روزنامه قدس

انتهای پیام/