اجرای طرح در بهار امسال با عنوان «عیدانه کتاب ۹۸» اگرچه به واسطه دیر رسیدن بودجه و عدم تسویه‌حساب با کتاب‌فروشان مشارکت‌کننده در پاییزه ۹۷، با اما و اگر همراه شد اما باز هم مورد استقبال ناشران، مردم و کتاب‌فروشان قرار گرفت. در آخرین طرح حمایتی بیش از ۱۳ میلیارد تومان کتاب خریده شد. این آمار همه اهالی کتاب را به این باور رساند که شاید کتاب ارزان بتواند مردم را به سمت مطالعه و خرید کتاب سوق دهد.
طرح‌های تخفیف فصلی کتاب البته منتقدان خود را دارد، این انتقادها هم بیشتر از هر چیز متوجه نوع برنامه‌ریزی و اجرای طرح است.
البته اهالی نشر و کتاب‌فروشان در کنار اقبالی که به طرح‌های تخفیف کتاب نشان داده‌اند، همیشه از نواقص آن هم صحبت می‌کنند و از وزارت ارشاد می‌خواهند برای ارائه بهتر کتاب به مشتری این نواقص را برطرف کند. عادت کردن مردم به تخفیف کتاب نکته‌ای است که همیشه کتاب‌فروشان به عنوان یکی از معایب طرح تخفیف یاد می‌کنند. مدیر یک کتاب‌فروشی در تبریز گفته بود هر دوره تلاش می‌کند در طرح‌های تخفیف کتاب شرکت کند، چون به نظرش مزایای شرکت در این طرح‌ها بیشتر از معایبش است ،اما تأکید کرده بود باید چاره‌ای اندیشید تا مردم به خرید فصلی کتاب و تنها با ارائه تخفیف عادت نکنند و فکر نکنند هر وقت به کتاب‌فروشی مراجعه می‌کنند می‌توانند تخفیف بگیرند؛ این مسئله سبب نزول شأن کتاب می‌شود.
مسئله دیگری که همیشه به عنوان یکی از نواقص این طرح یاد می‌شود عدم اطلاع‌رسانی به کتاب‌فروشان است که در پی این اطلاع‌رسانی ناقص بسیاری از کتاب‌فروشان از شرکت در آن جا می‌مانند. نکته بعدی که به نظر می‌رسد به کمبود بودجه مربوط باشد، پرداخت‌های نامنظم مطالبات کتاب‌فروشان است . این عدم نظم بخصوص در پرداخت پاییز ۹۷ سبب شده بعضی از کتاب‌فروشان از شرکت در طرح منصرف شوند.
برنامه‌ریزی منظم به جای درخواست بودجه بیشتر
با توجه به این استقبال و نتیجه امیدبخشی که طرح‌های تخفیف کتاب داشته‌اند چرا دولت، بودجه و یارانه بیشتری در این بخش، در اختیار وزارت ارشاد قرار نمی‌دهد تا نواقصی که مربوط به بودجه است برطرف و طرح با جامعیت بیشتری اجرا شود؟
حجت الاسلام نصرالله پژمانفر، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی در پاسخ این پرسش به خبرنگار ما می‌گوید: دولت بودجه را در اختیار وزارتخانه قرار می‌دهد اما نمی‌تواند به او تحمیل کند، بودجه را در چه بخشی استفاده کند. وزارت ارشاد و شخص وزیر وقتی می‌بیند طرح‌های تابستانه و عیدانه از سوی مخاطب، ناشر و کتاب‌فروش مورد اقبال قرار گرفته است باید برای این بخش سرمایه‌گذاری بیشتری کند. در حقیقت خود وزارت ارشاد برای بودجه‌اش باید برنامه‌ریزی کند که پول را بیشتر به کدام بخش اختصاص دهد، بخصوص اینکه آقای صالحی شخصاً در جریان این طرح است و بارها در حین اجرای طرح به کتاب‌فروشی‌ها سر زده و اقبال مردم را هم از خرید کتاب در فصل تخفیف به چشم خود دیده است.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بخشی از موفقیت یک طرح مرهون بودجه و بخش دیگر متوجه برنامه‌ریزی درست است، تأکید کرد: برای رسیدن به یک هدف، مسائل مالی و بودجه بخشی از ماجراست و برنامه‌ریزی که باید برای تخصیص این بودجه انجام شود مهم‌تر است. از وزارت ارشاد انتظار می‌رود در تخصیص بودجه‌هایی که برای یارانه کتاب در اختیار دارد با برنامه‌ریزی بیشتری عمل کند تا طرح‌ها به نتیجه دلخواه برسد. به هر حال یارانه‌های مربوط به طرح‌های تخفیفی کتاب حمایت دولت از کتاب و مطالعه است تا به این صورت خرید کتاب به سبد کالای مردم اضافه شود و وزارت ارشاد موظف است با یک برنامه‌ریزی دقیق، از این امکان بهترین استفاده را بکند.
تعداد روزهای طرح کم شود
کتاب‌فروشان هم بر اختصاص بودجه بیشتر به طرح‌های تخفیف کتاب تأکید می‌کنند. علی رجب‌زاده، مدیر پردیس کتاب مشهد به خبرنگار ما می‌گوید: تقاضای افزایش سقف بودجه به خاطر مطالبات کتاب‌فروشان نیست چون به هر حال مطالبه ما دیر یا زود پرداخت می‌شود، آنچه از افزایش بودجه مورد نظر ماست تمام شدن سهمیه زودهنگام ما و شرمندگی مقابل مشتری است.
رجب‌زاده با بیان اینکه شیوه اجرایی طرح‌های حمایتی خانه کتاب نیازمند تغییر است، پیشنهاد می‌دهد: در شرایط فعلی یا باید بودجه این طرح را افزایش داد یا از تعداد روزهای اجرای طرح کاست. اگر دولت نمی‌تواند بودجه بیشتر در اختیار کتاب‌فروشان قرار دهد، تعداد روزهای طرح را کم کند، چون کتاب‌فروشان دچار مشکل می‌شوند. کتاب‌فروشی ما به دلیل تعداد بیشتر عناوین کتاب، مشتریان بیشتری دارد. مخاطب وقتی متوجه طرح می‌شود به کتاب‌فروشی می‌آید و خرید می‌کند و سهمیه ما همان سه روز تمام می‌شود، در حالی که طرح تا دو هفته ادامه دارد، مشتری فکر می‌کند ما نمی‌خواهیم به او خدمات بدهیم یا اینکه یارانه را توی جیبمان گذاشته‌ایم. ما واقعاً روز سوم به بعد دائم باید به مشتری توضیح بدهیم سقف طرح تخفیف برای کتاب‌فروشی ما تمام شده و ما مقصر نیستیم.
این کتاب‌فروش توضیح می‌دهد: اگر قرار است در این طرح‌ها به علاقه‌مندان کتاب یارانه بدهیم پس اجازه دهیم از آن استفاده کنند و اگر بودجه محدود است به جای ۱۰ روز، دو روز طرح را برگزار کنیم، چراکه در غیر این صورت به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید.
مدیر پردیس کتاب مشهد یکی دیگر از نواقص این طرح را حمایت مؤسسه خانه کتاب از نویسنده ایرانی عنوان می‌کند و توضیح می‌دهد: نمی‌توان با اعمال تخفیف بیشتر کتاب‌های تألیفی نسبت به کتاب‌های ترجمه‌ای از نویسنده ایرانی حمایت کرد. پیش از اجرای این ایده‌ها باید به کاربردی بودن آن‌ها نیز توجه کرد.
به گفته این فعال حوزه نشر، بی‌اطلاعی مشتری طرح‌های تخفیف از دلایل اعمال تخفیف‌های متفاوت برای آثار تألیف و ترجمه، موجب شده تا تصور کند کتاب‌فروش حقش را خورده است.
به باور این کتاب‌فروش تخفیف ۲۵ درصدی برای کتاب‌های تألیفی تأثیری در افزایش تمایل مخاطب برای خرید کتاب نویسندگان ایرانی نداشته است، چراکه جریان تولید کتاب ترجمه در مقایسه با تألیف بیشتر است و از سوی دیگر مخاطب برای ۱۰ درصد تخفیف بیشتر، کتاب تألیفی نمی‌خرد. اعمال تخفیف‌های متفاوت برای مشتری به این معناست که «به من می‌گویند چه کتابی بخوانم و چه نخوانم». بهتر است حمایت از نویسندگان ایرانی را در قالب دیگر طرح‌ها پیگیری کنیم.
دستمان بسته است
اما معاون فرهنگی وزیر ارشاد پیش از این گفته بود: یکی از وظایف ذاتی ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کمک به گسترش کتابخوانی و از سویی بهبود وضعیت نشر کشورمان است، ازهمین رو تلاش می‌کنیم در مناسبت‌های مختلف، تمهیداتی برای تحقق این هدف و جذب مردم به مطالعه بیندیشیم. طرح تخفیف فصلی کتاب هم یکی از همین حمایت‌هاست. به‌واسطه محدودیت‌های مالی، دستمان در اختصاص بودجه به طرح‌های حمایتی چندان باز نیست. اما اختصاص همین بودجه ۲.۵ میلیارد تومانی برای دوره اخیر طرح تخفیف فصلی کتاب هم به هر حال اقدامی است که منجر به افزایش علاقه‌مندی مردم به خرید کتاب و رونق گرفتن کتاب‌فروشی‌ها در زمان‌های مورد نظر می‌شود.
محسن جوادی تأکید کرده بود: شاید این حمایت‌ها سهم چندانی از بازار نشرمان را به خود اختصاص ندهند اما به طور قطع در افزایش روحیه امیدواری فعالان عرصه نشر و همچنین شوق بیشتر مردم به خرید و مطالعه کتاب مؤثر خواهند بود، وگرنه نمی‌توان مدعی این شد که صنعت نشر با حساب این حمایت‌ها می‌چرخد! طرح تخفیف فصلی کتاب بدون ایراد نیست اما همان طور که اشاره شد فواید آن بیشتر از نقدهایی است که متوجه‌اش شده است.
انتهای پیام/
نظر شما