دره قَلعه زو که در شمال شهر تاریخی کلات نادری و ۱۵ کیلومتری مرز ترکمنستان قرار دارد، از روستاهای کبود گنبد و دربند شروع می‌شود و تا روستای قَلعه زو ادامه دارد و در طول مسیر ۱۰ کیلومتری‌اش تا ۲۰۰ متر هم عمق دارد و عرض آن بین ۱۰۰ تا هزار و ۲۰۰ متر متغیر بوده و منظره‌ای خیال‌انگیز همچون گرند کانیون به وجود آورده است.

در مورد وجه تسمیه این روستا برخی می‌گویند: قله زو مرکب از قله به معنی کوه که نشان از کوه‌های سر به فلک کشیده اطراف آن مثل قله باباکمال که روی آن دکل سازمان صدا وسیما قرار گرفته و زو به معنی درِه‌های بسیار عمیق و وحشتناک اطراف آن است. اما براساس روایتی دیگر، در گویش اهالی شمال خراسان، «زو» به معنی دره است و «قَله زو» که گاه به اشتباه «قُله زو» خوانده می‌شود، در واقع «قلعه زو» به معنی «روستای دره» است.

درست است که در اطراف دره «قله زو» هیچ کوهی نیست، اما این منطقه در دل کوهستان افسانه‌ای «هزارمسجد» قرار گرفته است و از هر طرف، در افق می‌شود کوه‌های بلند سر به فلک کشیده را دید و همین‌هاست که قله زو را به جاذبه‌ای رعب‌انگیز در کلات نادری تبدیل کرده است.

جاده روستای قلعه زو هم که از انتهای شهر کلات آغاز می‌شود و تا ایستگاه رله تلویزیونی روی قله باباکمال ادامه دارد، از کنار یک سد تاریخی می‌گذرد که مشهور به «بند نادر» است و به روزگار افشاریه برمی گردد.

جاده تا روستای قله زو آسفالت شده است. دره عمیق و پهن‌ترین بخش قلعه زو، هفت کیلومتر پیش از رسیدن به روستا، در حاشیه همین جاده قرار دارد و می‌شود روی پرتگاهی ایستاد که مشرف به دیواره دره است و از آنجا، چشم‌انداز نسبتاً کاملی را از دره دید. یک مسیل خشک هم در سراسر دره امتداد یافته است. البته بهار که بشود و باران‌های فصلی برسند، مسیل کف دره پر آب خواهد شد.

دره عمیق قله زو برخلاف گراند کانیون که حاصل فرسایش رودخانه‌های بزرگ در بستر خود بوده است، احتمالاً حاصل فعل و انفعالات زمین شناختی و حرکت لایه‌های گسلی است. بستر خاکی دره و فرسایش مدام باد و باران، از دره قله زو، یک مسیر پرپیچ و خم با فرسودگی‌های فراوان ساخته است. لابه‌لای پیچ وخم‌ها که در حاشیه دیوارهای دره‌ شکل گرفته‌اند، می‌شود اشکال مختلفی را از فرسایش دره دید؛ احجام بلندی که به کلوت‌ها شبیه هستند و حفره‌های وسیع سرپوشیده‌ای که به تالارهای بزرگی می‌مانند که در دل زمین ساخته شده باشند. به خاطر نور کم آفتاب، پیچ و خم‌ها بافت گیاهی چندانی ندارد. نور کم و نبود گیاه، پیچ و خم‌های دره قله زو را به محیطی ماورایی تبدیل کرده است؛ محیطی که جان می‌دهد برای ورزش‌های مهیجی مثل دره‌پیمایی و دیواره‌نوردی و بسیاری نام دره ارواح و شیاطین بر آن گذاشته‌اند.

غار قارانقلق (تاریکی) نیز در «کاتازو» بزرگ‌ترین دره منطقه و در هزار متری شمال غربی روستا واقع شده که دارای آب معدنی شیرین و گواراست. در اطراف روستا، چشمه‌های کوچک دیگری نیز با آبی سرد و خوشگوار وجود دارد.

منبع: روزنامه قدس

انتهای پیام/