معارف: فاطمی نسب/

به‌تازگی آیین معرفی کتاب «تفسیر سوره برائت» رهبر معظم انقلاب در دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد مقدس برگزار شد. این کتاب که حاصل سلسله جلسات تفسیر سوره برائت توسط رهبر معظم انقلاب در مشهد است، نوارها و یادداشت‌هایی است که حجج‌الاسلام‌والمسلمین حسن ربانی‌راد فردوسی و محمدباقر داوودی ضبط و پیاده‌سازی کرده‌اند. یادداشت‌ها و نوارهایی که متأسفانه بخش زیادی از آن توسط ساواک ضبط شده است. نحوه استقبال از این جلسات، ویژگی‌های تفسیر رهبر انقلاب و خاطرات جذاب آن دوران، موضوعاتی است که برای اطلاع از آن با حجت الاسلام ربانی‌راد گفت‌وگو کرده‌ایم که نتیجه آن را در ادامه می‌خوانید.

آقای ربانی! رهبر معظم انقلاب برای تبیین حکومت الهی چگونه از قرآن کریم بهره می‌بردند؟

قرآن کریم بزرگ‌ترین معجزه پیامبر اکرم است و برای هدایت بشر بر قلب پیامبر صادر شده و بعد هم به صورت فعلی در اختیار بشر قرار گرفته؛ اصل قرآن برای هدایت است. وقتی افرادی خبر بعثت پیامبر را شنیدند برای دیدن حضرت به مکه رفتند، اما دشمنان رسول خدا آن‌ها را از صحبت کردن با ایشان نهی کردند و گفتند اگر با او صحبت کنید، حتماً شما را گمراه خواهد کرد. تا جایی که برخی از این افراد وقتی وارد مکه می‌شدند داخل گوش‌هایشان پنبه می‌گذاشتند تا صدای پیامبر را نشنوند. گاهی هم کسانی که پیغمبر با آن‌ها صحبت می‌کردند و برایشان قرآن می‌خواندند، منقلب می‌شدند و اسلام می‌آوردند و یا حداقل دست از دشمنی بر می‌داشتند. در روایت داریم حکومت جهانی حضرت بقیه الله الاعظم(عج) هم توسط قرآن برپا خواهد شد.

پیش از انقلاب هم من یادم است یکی از اولین اعلامیه‌هایی که حضرت امام(ره) برای پیروانش فرستاده بود، این آیه قرآن بود که «قل انما اعظکم بواحده ان تقوموا لله مثنی و فردی» یعنی بگو که من به یک سخن شما را پند می‌دهم و آن سخن این است که شما خالص برای خدا دو نفر دو نفر با هم یا هر یک تنها قیام کنید. امام(ره) پیامشان را با این آیه به تمام مسلمانان جهان رساندند و بعد در سخنرانی‌هایی با این مضمون فرمودند: ولله گنهکار است هر کسی که فریاد نکشد، ولله گنهکار است هرکسی که حرف نزند؛ بنابراین تمام قرآن دعوت به حکومت الهی و اسلامی است، چه در زمان پیغمبر(ص) چه در عصر حاضر.

برگزاری این جلسات قرآن در مشهد چه واکنشی را در بر داشت؟

ما در مشهد سابقه اینچنین جلساتی را نداشتیم. مرحوم جوادآقای تهرانی در مسجد ملاحیدر مشهد جلسات قرآنی را برگزار می‌کردند که بیشتر بازاری‌ها و کسبه در آن شرکت می‌کردند و من دفتر آن را هم داشتم. اما جلسات تفسیر رهبر معظم انقلاب، جلساتی سیاسی و حرکت‌آفرین بود که شامل سوره‌های انفال، مائده و... می‌شد؛ متأسفانه آن دفاتر به دست ساواک افتاد و از دست رفت. اما به صورت کلی ما آن زمان حتی در قم هم درس تفسیری که این‌گونه بتواند افراد را به خود جذب کند، نداشتیم. در آن جلسات از طلاب جوان گرفته تا دانشجویان و افراد تحصیلکرده حضور پیدا می‌کردند و طیف گسترده‌ای از اقشار را تشکیل می‌دادند.

همین جلسات تفسیر بود که جوانان را در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه دلبسته انقلاب و آن‌ها را به سربازان امام(ره) تبدیل کرد.

چه خاطره مهم دیگری از آن جلسات در خاطر دارید؟

یک روز مثل همیشه به جلسه تفسیر رهبری رفتیم، اما ایشان را ندیدیم. متوجه شدیم ساواک ایشان را دستگیر کرده است.

هفته بعد خبردار شدیم ایشان را آزاد کرده‌اند. ابتدا به منزل ایشان رفتیم و بعد هم در جلسه تفسیر شرکت کردیم. خود ایشان ماجرا را این‌گونه برایمان تعریف کردند: وقتی ساواک من را برد مدام از من می‌پرسیدند چرا شما در سخنرانی‌هایتان علیه اسرائیل صحبت می‌کنید؟

چون آن موقع ساواک به سخنرانان مذهبی ابلاغ کرده بود علیه سه کس سخنرانی نکنند؛ اول حکومت پهلوی، دوم آمریکا و سوم اسرائیل. رهبری فرمودند: آن‌ها مدام به من می‌گفتند چرا علیه اسرائیل صحبت می‌کنی؟ ایشان سپس برای آن‌ها آیاتی از سوره بقره که در آن داستان بنی اسرائیل آمده است را می‌خوانند و می‌گویند من از اسرائیل صحبت نمی‌کنم، این‌ها همه در قرآن آمده است و من تنها آن‌ها را شرح و تفسیر می‌کنم. در جای جای قرآن واژه اسرائیل آمده است، من که نمی‌توانم قرآن را نصفه و نیمه بخوانم. ایشان را یک هفته نگه داشتند و مدام همین را از ایشان می‌پرسیدند و رهبری هم همین پاسخ را به آن‌ها  می‌دادند.

الآن که من این تفسیر را می‌خوانم با خودم می‌گویم، رهبری با چه جرئتی این حرف‌ها را در آن زمان خفقان و استبداد می‌گفته‌اند! اما متأسفانه درحال حاضر بسیاری از دانشجویان و طلاب حوزه علمیه از این‌گونه کتاب‌ها آگاهی ندارند که این وظیفه شما را چند برابر می‌کند.