حمیدرضا غلام‌زاده، پژوهشگر آمریکا/

گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای برجام از جانب رئیس جمهوری ایران به طور رسمی اعلام شد و واکنش‌های بین‌المللی بسیاری درپی داشت.

اما نکته اصلی در مبحث گام‌های ایران، مقاومت طرف مقابل در برابر این کاهش تعهدات است و باید سناریو را در این دو وجه دید؛ یعنی گام برداشتن ایران در مسیر کاهش تعهدات و واکنش و مقاومت غربی‌ها در مقابل آن. ما از زمان خروج آمریکا از برجام، بیشتر از یک سال صبر کردیم و هیچ واکنشی انجام ندادیم و طرف مقابل هم هیچ اقدامی انجام نداد، اما به محض اینکه گام نخست خروج از برجام را برداشتیم، دست و پا زدن اروپایی‌ها شروع شد؛ آن هم نه برای اینکه کاری انجام دهند، بلکه برای این است که ظاهر انجام کاری را بگیرند و ما را از انجام اقدامی که کردیم، منصرف کنند.

باید به این مهم توجه داشت که واکنش غربی‌ها به گام‌های اخیر ایران در مسیر کاهش تعهدات، تنها اتهام زنی به ایران است، چنانچه مکرون در بیانیه خود ایران و آمریکا را در خروج از برجام برابر با هم می‌داند و این در حالی است که ما از برجام خارج نشدیم و در بیانیه‌مان هم اعلام کردیم که بر اساس برجام کاهش تعهد می‌دهیم، ولی آن‌ها سعی می‌کنند که فرافکنی کرده و بگویند ایران از برجام خارج شده و دست به اتهام زنی بزنند و با این عمل فاز اعمال فشار و اتهام زنی بیشتر به ایران را پیش ببرند.

اما نکته بعدی پس از گام چهارم ایران، مسئله بازرس آژانس است که موقتاً بازداشت و بعد اخراج شد، که این تحلیل را قوت می‌بخشد غربی‌ها به دنبال اتهام زنی هستند؛ چرا که ورود مواد آلوده به همراه بازرس آژانس به تجهیزات هسته‌ای ایران نشان از سناریویی از پیش برنامه‌ریزی شده دارد که آن‌ها قصد دارند با وارد کردن مواد آلوده و نفوذ در حوزه هسته‌ای ایران، باز هم به اتهامات خود ادامه دهند، چنانچه در دوره‌های قبل از مذاکرات، این نمونه‌ها را داشتیم و آن‌ها تجهیزات آلوده به ما فروختند و بعد به همان تجهیزات آلوده استناد کردند که مواد غنی شده با درصد غیر مجاز استفاده شده است.

حساسیت بجا و هوشمندانه‌ مسئولان در نطنز وعدم اجازه ورود به آن خانم و ایستادن محکم دولت پای کار و اخراج وی گام مثبتی بود و سر و صداهای بعد نشان می‌دهد که این قضیه برای غربی‌ها اهمیت داشته، چنانچه آژانس حاضر نشده این ماجرا را بپذیرد و ایران را به رفتار بد با بازرس‌ها متهم می‌کند. مدت‌هاست که بازرس‌های آژانس بین‌المللی در رفت و آمد هستند و ما هیچ مشکلی با آن‌ها نداشتیم و تنها همین یک مورد اتفاق افتاده است و حالا آژانس ادعا کرده که رفتار خوبی با بازرس‌های آن‌ها نداریم و نمی‌گوید که بازرس آن‌ها مواد آلوده همراه داشته است.

غربی‌ها اکنون به همان سناریوی قدیم برگشتند؛ چرا که ظاهر شیک دیپلماسی جواب نداده و متوجه شدند که عزم ایران در مقابله با غرب و در برابر بدعهدی‌های برجامی جزم است و از حق و حقوق خود هم پایین نمی‌آید و حاضر نیست فقط امتیاز بدهد و امتیازی نگیرد؛ بنابرین با اعمال فشار و اتهام زنی یعنی همان سناریوی قدیمی خود قصد دارند ایران را از پیگیری و رسیدن به حق و حقوق خود منصرف کنند.

اکنون فاز دوم غربی‌ها در مقابل ایران اعمال فشارها و شیطنت‌هایی است که برای منصرف کردن ایران در پی برداشتن گام‌ها انجام می‌دهند وطبیعتاً خط دیپلماتیک را باز نگه می‌دارند که ایران را معطل کنند تا با بهانه و وعده و وعید به این ماجرا ادامه دهند. خط اصلی غرب این است که به هیچ وجه ایران مستقلی که بخواهد شرط تعیین کنند، نپذیرند و دقیقاً به همین خاطر باید ایران به همین شرط تعیین کردن و بودن در این گام‌ها ادامه دهد.

آمریکا و یا غرب هیچ‌وقت حاضر نیستند که چهره قدرتمند دیگری را کنار خودبپذیرند و ایران قدرتمند یعنی بخشی از قدرت آن‌ها گرفته شود. حقیقت این است که وقتی ایران در منطقه قدرتمند می‌شود، یعنی اینکه قدرت آمریکایی در منطقه کم شده و طبیعتاً آن‌ها با ایران قدرتمند مشکل دارند.

از گام چهارم به بعد اعمال فشارها بیشتر خواهد شد، هرچقدر ما سخت‌تر بگیریم، آن‌ها شیطنت‌ها و اعمال فشارهایشان را بیشتر می‌کنند که نشان مسیر درست‌ ایران دارد، اما مسلم است که ریل دیپلماتیک برای ایران اولویت دارد، منتها نباید جلوی اعمال فشار آمریکا و غرب کوتاه بیاییم و باید سعی کنیم فضا را به سمت فضای دیپلماتیک پیش ببریم و امتیازات لازم را بگیریم.

بهانه‌جویی و اعمال فشار طرف مقابل هم برای این است که دوباره ایران را به ریل شورای امنیت ببرند و در آنجا پرونده کذایی ایجاد کنند که ایران در حال تخلف است، در حالی‌که این گام‌ها در برابر بدعهدی‌ها در قبال برجام است