محمود مصدق/

 مطالبه‌گری و پیگیری خواسته‌های مردم یکی از اهداف و کارکردهای اساسی تشکل‌های دانشجویی است. کارکردی که نقش آن را نه تنها در سقوط رژیم پهلوی بلکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در دفاع مقدس و دیگر اتفاقات مهم کشور به وضوح می‌توان دید. این یعنی دانشجویان و به تبع آن تشکل‌های دانشجویی که از یکسو خود را برخاسته از بطن جامعه می‌دانند و به همین خاطر مورد اعتماد جامعه هستند و از سوی دیگر حاکمیت نیز آن‌ها را جزو اقشار نخبه، منتقد و مطالبه‌گر جامعه می‌شناسد، می‌توانند حلقه ارتباطی بین مردم و حاکمیت باشند و مطالبات مردم را به نحو شایسته پیگیری کنند.

حال این پرسش است که این تشکل‌ها در شرایط حساس فعلی برای طرح و پیگیری مطالبات مردمی باید چه نکاتی را لحاظ کنند که هم مأموریتشان را انجام داده باشند و هم اینکه شائبه سیاسی‌کاری و جناحی بودنشان در اذهان عمومی ایجاد نشود؟  

تشخیص اولویت‌ها

سجاد اسدی، دبیر اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه‌های سراسر کشور در پاسخ به قدس می‌گوید: موقعیت‌سنجی یکی از ملاحظاتی است که تشکل‌های دانشجویی در پیگیری مطالبات مردمی باید آن را لحاظ کنند. مثلاً در اعتراضات اخیر بخشی از کار جزو مناسبات امنیتی بود که دشمن فراهم کرده بود اما بخشی از اعتراضات ریشه معیشتی داشت. الان مردم دغدغه معیشت و دخل و خرج زندگی خودشان را دارند که متأسفانه ناشی از سیاست‌های اقتصادی نادرست دولت است.

وی می‌افزاید: علاوه بر این تشکل‌های دانشجویی نباید در دام احزاب و جناح‌های سیاسی بیفتند به ویژه در بعضی از موقعیت‌های خاص مثل انتخابات. ما این موضوع را سهم مهلک برای تشکل‌های دانشجویی می‌دانیم چون معتقدیم تشکل‌های دانشجویی باید استقلال فکری و عملی خودشان را همواره حفظ کنند در غیر این صورت ممکن است هویتشان را از دست بدهند. به عبارت دیگر اگر تشکل‌های دانشجویی واقعاً می‌خواهند مطالبات مردمی را پیگیری کنند باید یک مشی مستقل را پی بگیرند. زیرا اگر یک تشکل دانشجویی در کنار یک حزب و جناح سیاسی قرار بگیرد نمی‌تواند روحیه مطالبه‌گری خود را حفظ کند.

وی می‌گوید: علاوه بر این تشکل‌های دانشجویی در مطالبه‌گری توجهی به ملاحظات سیاسی نمی‌کنند به همین دلیل راحت‌تر مسائل و مشکلات را مطرح می‌کنند اما پیگیری مطالبات مردم از سوی احزاب سیاسی تحت تأثیر اغراض سیاسی انجام می‌گیرد. در واقع اغراض سیاسی اولویت‌ها را تعیین می‌کنند.

ضرورت حفظ استقلال فکری و عملی

مقصود درودی، دبیر شورای تبیین مواضع سازمان بسیج دانشجویی کشور هم مطالبات مردم را بیشتر در حوزه معیشتی ارزیابی می‌کند و به قدس می‌گوید: اگر مطالبات مردمی از سوی تشکل‌های دانشجویی در فضایی آرام به صورت علمی، تخصصی و با بیان مناسب مطرح شود شائبه سیاسی بودن در اذهان عمومی ایجاد نمی‌کند.

وی با اشاره به ضرورت حفظ استقلال فکری و عملی تشکل‌های دانشجویی، می‌گوید: این موضوع بسیار جدی است که اگر تشکل‌ها در پیگیری مطالبات مردمی لحاظ نکنند قطع یقین به نتیجه مورد نظر نخواهند رسید.

وی با اشاره به اینکه طرح سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین در آبان ماه گذشته از سوی دولت نشان می‌دهد که آن طور که باید و شاید مطالبات مردمی به گوش حاکمیت نمی‌رسد، می‌گوید: به هرحال ما معتقدیم مطالبات بحق مردمی که واقعاً آشوبگر هم نیستند اما به دنبال افزایش قیمت بنزین به آن‌ها فشار وارد شده و معیشتشان به خطر افتاده است باید پیگیری شود اما اگر مردم به خیابان‌ها بریزند متهم به آشوبگری می‌شوند و ضدنظام هم از این موضوع استفاده می‌کند، بر این اساس از دولت، قوه قضائیه و رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه خواستیم در حاشیه مراسم نماز جماعت یک تریبون آزاد یا میز خدمت در اختیار مردم بگذارند تا به این گونه، بستری فراهم شود تا مردم مطالباتشان را به گوش حاکمیت برسانند یا میز خدمت را در حاشیه مراسم نماز جماعت ترتیب بدهیم تا مسئولان دولتی و حکومتی بیایند و به حرف مردم گوش بدهند.

نیمه پر لیوان را هم ببینیم

دانیال یادگاری، دبیر اتحادیه جنبش عدالت‌خواه دانشجویی اما طرح معروف‌ها را در کنار منکرها از نکاتی می‌داند که تشکل‌های دانشجویی در پیگیری مطالبات مردمی باید به آن توجه کنند.

او با اشاره به اینکه مسائل و مشکلاتی که در فضای جامعه وجود دارد و ریشه‌های آن‌ها به عدم مدیریت اقتصادی دولت برمی‌گردد حتماً باید از سوی تشکل‌های دانشجویی مطرح و پیگیری شود، به قدس می‌گوید: اما جریان دانشجویی در کنار این مشکلات باید معروف‌ها را هم به نمایش بگذارد. یعنی باید بپذیریم که انقلاب اسلامی امروز در حوزه‌های مختلف از جمله علم و فناوری در مسیر پیشرفت قرار دارد. بنابراین جریان دانشجویی نباید به یک نقاد صرف تبدیل شود بلکه باید در کنار نیمه خالی لیوان نیمه پر آن را هم ببیند.

وی با اشاره به اینکه اگر جنبش دانشجویی در مطالبه‌گری بر اساس واقعیت‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی جلو نرود مطمئناً بخشی از تلاش‌ها به سمت غُر زدن صرف پیش می‌رود، می‌گوید: یعنی به جای اینکه مطالبه‌گری‌ها به سمت اصلاح پیش برود موجب آسیب می‌شود و این مهم‌ترین ملاحظه‌ای است که به نظرم تشکل‌های دانشجویی در طرح مطالبات مردمی باید رعایت کنند.

وی با بیان اینکه جریان دانشجویی باید حریت خود را در بزنگاه‌های انقلاب اسلامی نشان بدهد، تصریح می‌کند: جریان دانشجویی به عنوان یک جریان آرمان‌خواه، ضدسلطه و حافظ استقلال کشور باید سعی کند آرمان‌های انقلاب اسلامی را در سکوی مطالبه‌گری فریاد بزند و اجازه ندهد به دلیل برخی نگاه‌های جناحی و یا گاهاً سیاسی، منافع مردم و انقلاب اسلامی تضعیف شود.

مطالبات در فضای عقلانی پیگیری شود

علی دهقان، دبیر انجمن دانشجویی دفتر تحکیم وحدت هم در خصوص مدل مواجهه تشکل‌های دانشجویی با مطالبات مردم و رساندن آن‌ها به گوش مسئولان به قدس می‌گوید: تشکل‌ها باید به دور از هیجانات و در فضایی عقلانی مطالبات را به صورت منطقی و با ادبیات و سازوکاری مناسب مطرح کنند. البته باید پیگیر خواسته‌های بحق مردم باشند تا به نتیجه لازم برسند.

وی اولویت دادن به مشکلات و مطالبات مردمی را وجه تمایز تشکل‌های دانشجویی از دیگر جریانات سیاسی، گروه‌ها و احزاب می‌خواند و در خصوص توفیق تشکل‌های دانشجویی در پیگیری مطالبات مردمی هم می‌گوید: ساختار تصمیم‌گیری کشور به گونه‌ای نیست تا منتظر باشیم که پیگیری مطالبه‌ای از سوی تشکل‌های دانشجویی به شکل رسمی به نتیجه برسد. اما طرح مطالبات از سوی تشکل‌های دانشجویی و پیگیری آن‌ها روی تصمیم‌گیری مسئولان تأثیر می‌گذارد. مثلاً در طرح اصلاح مواد قانون انتخابات در یک سال اخیر از طریق نمایندگان مجلس و مسئولان دولتی خیلی پیگیری کردیم تا این مسئله به یک گفتمان تبدیل شود که البته تا حدی در این زمینه موفق و مؤثر بوده‌ایم. اما در مجموع در تأثیرگذاری روی تصمیمات دستگاه‌ها با ایده‌آل‌ها فاصله داریم.