در حالی که رئیس جمهور و مسئولان وزارت امور خارجه بارها برجام را توافقی برد-برد خطاب می‌کردند؛ ولی با نگاهی به سخنان آنها در طی یک ماه اخیر، به این نکته پی می‌بریم که خود آنها نیز به خسارتی که توافق این قرارداد به کشور وارد کرد، اعتراف می‌کنند.
چرخش ۱۸۰ درجه‌ای مواضع شیخ دیپلمات
یکی از مصادیق چرخش دیدگاه و اظهارات مسئولان درباره برجام، «حسن روحانی رئیس جمهور» است. حسن روحانی در سخنانی در همایش ملی بیمه و توسعه (۱۳ آذرماه) در چرخشی آشکار نسبت به مواضع اولیه خود گفت: آمریکایی‌ها می‌گفتند که اول ملاقات کنیم و بعد درباره تحریم‌ها مذاکره کنیم. ما حربه را از دستشان گرفتیم و گفتیم اول تحریم‌ها برداشته شود، بعد حاضر به گفتگو هستیم. ما «دیگر» حاضر نیستیم کلاه سرمان برود.
هر چند سخنان روحانی در مورد تلاش آمریکایی‌ها برای کلاه گذاشتن سر ایران در بحث برداشته شدن تحریم‌ها بود؛ ولی این جمله که «دیگر» حاضر نیستیم سرمان کلاه برود، نشانه آن است که واشنگتن پیش از این نیز توانسته است تیم حسن روحانی را فریب دهد.
با نگاهی به تجربه سیاست خارجی ۶ ساله دولت تدبیر و امید به این نکته پی می‌بریم که تنها مواجهه رسمی و مشخص دولت با آمریکا، موضوع برجام بوده و عبارت «کلاه سرمان رفتن» روحانی دقیقاً اعتراف به این موضوع است که واشنگتن در توافق هسته‌ای شیخ دیپلمات و تیم وزارت امور خارجه را فریب داده است.
یا اینکه در جای دیگر حسن روحانی رئیس جمهور در سال ۱۳۹۵ در جلسه با مدیران وزارت صمت، با انتقاد از دور زدن تحریم‌ها در دوران پیش از برجام اظهار داشت: زمانی عده‌ای می‌گفتند ما تحریم‌ها را دور می‌زنیم. باید گفت از جیب چه کسی این کار را می‌کنید؟
اما باز هم حسن روحانی مواضعش تغییر می‌کند و همان روحانی که زمانی حل مسئله آب خوردن مردم را نیز به برجام گره می‌زد، در جلسه هیئت دولت در سوم بهمن ماه سال گذشته به یکباره و در چرخشی آشکارا نسبت به موضع سال ۹۵ تاکید می‌کند: «ما با افتخار تحریم‌های ظالمانه را دور می‌زنیم.»
چرخش دیدگاه وزارت امور خارجه
علاوه بر رئیس جمهور، این روزها چرخش دیدگاه مسئولان وزارت خارجه نیز عیان شده است و می‌توان اظهارات اخیر سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه و عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای را در این زمینه عنوان کرد. عراقچی ۱۹ نوامبر سال جاری (۲۸ آبان) در گفتگو با پایگاه خبری ان. آر. سی هلند با اشاره به وضعیت توافق هسته‌ای اظهار داشت: می‌خواهم تاکید کنم که یکی از درس‌هایی که ما از مسئله برجام گرفتیم، این است که ظاهراً نتیجه پایبندی به این توافق، اعمال تحریم‌های جدید بود.
وی ادامه داد: دیگر درسی که یاد گرفتیم، این است که «مقاومت» بیشتر از همکاری اثر دارد.
این سخنان معاون وزارت امور خارجه که از قضا عضو ارشد تیم مذاکرات هسته‌ای کشورمان بود، اعترافی دیرهنگام به عدم موفق بودن ایده «دیپلماسی» در مقابل «مقاومت» است. موضوعی که پیش از این بارها از سوی مسئولان دولت و همچنین دستگاه سیاست خارجی نفی می‌شد.
همچنین در جای دیگر عراقچی نیز در ادامه گفتگو با رسانه هلندی اظهار داشت: بسیاری در ایران از جمله خود من اعتقاد داریم که سیاست صادرات نفت صفر، برای کشور ما یک نعمت و فرصت طلایی است تا اقتصاد خود را از وابستگی به نفت خلاص کنیم.
علاوه بر این، معاون سیاسی وزیر امور خارجه همچنین در میزگرد کنفرانس عدم اشاعه در مسکو نیز روی دیگر چرخش دیدگاه خود را درباره خروج ایران از فصل ۷ شورای امنیت را به تریبون رسانه‌ها می‌آورد و می‌گوید: در ۸ می ۲۰۱۹ (۱۸ اردیبهشت) ما گفتیم دیگر کافی است. ما نمی‌توانیم در توافقی بمانیم که به هیچ وجه منفعتی برای ما ندارد. اگر پاداش ایران پس از این همه تعامل، مذاکره و همکاری با آژانس این باشد که دوباره تحت فصل هفتم قرار گیرد، این به معنای آن است که دکترین هسته‌ای ما اشتباه بوده و ما باید سیاست و دکترین هسته‌ای خود را مورد بازبینی و بررسی مجدد قرار دهیم.
این چرخش دیدگاه از رئیس جمهور تا دیپلمات‌های وزارت امور خارجه در حالی است که بعد از امضای توافق هسته‌ای توسط ایران و کشورهای ۱+۵، بسیاری از کارشناسان سیاسی و دلسوزان نظام با اشاره به تجارب بدعهدی‌های مکرر آمریکا در قبال ایران و همچنین عهدشکنی‌های مکرر واشنگتن در قبال معاهدات بین‌المللی، هشدارهایی نسبت به گرفتن تضمین‌های درست و اصولی از ایالات متحده توصیه کردند اما وزارت امور خارجه در مقابل این توصیه‌ها امضای جان کری را تضمین دانست و روحانی منتقدان را بی شناسنامه خطاب و آنها را به جهنم حواله داد.
بر همین اساس، با توجه به خسارت بار بودن این توافق و همچنین تحمیل هزینه سنگین به کشور در چند سال گذشته، دولت و دستگاه دیپلماسی باید نسبت به ایجاد این خسارت پاسخگو باشند.
نظر شما