فرزانه غلامی/

زمستان بار دیگر کولبران را به صدر اخبار آورده است؛ جامعه‌ای پراکنده در چهار استان کشور که با استناد به قانونی بودن واردات کالا توسط مرزنشینان، در سخت‌ترین نقاط جغرافیایی تردد و فعالیت می‌کنند، اما گاه همدست قاچاقچیان معرفی می‌شوند.

با اینکه دولت در سال‌های اخیر، ساماندهی کولبران را در پیش گرفته، اما در خصوص آمار کولبران هنوز آماری به طور رسمی اعلام نشده و بر اساس شنیده‌های غیررسمی معیشت 70 تا 100 هزار نفر در استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و سیستان و بلوچستان از پدیده کولبری متأثر است.

بر اساس اظهارات صاحبنظران، ضعف بیش از پیش تولید ملی، مهیا نبودن زمینه برای رشد اقتصادی و بیکاری گسترده، کولبری را در مناطق مرزی آن هم نه با سودای سودهای افسانه‌ای و نشأت گرفته از فعالیت مافیایی قدرتمند بلکه به اندازه امرار معاشی بخور و نمیر حتی از سوی جوانانی که تحصیلات عالی دارند، توجیه‌پذیر کرده است.

 فعالیت سالم اقتصادی توجیه ندارد، کولبران هم چاره‌ای ندارند

به گفته یک فعال اقتصادی در مناطق کردنشین، کولبران از روی ناچاری و برای رفع مشکلات معیشتی، کوهستان‌های سخت‌گذر را طی می‌کنند و به اندازه قوت روزانه خانوارشان درآمد کسب می‌کنند. این‌ها نه منحرف هستند و نه قاچاقچی و متخلف، بلکه تنها به فکر تأمین زندگی حداقلی هستند.

فاروق کیخسروی به خبرنگار ما می‌گوید: ایجاد شغل مهم‌ترین مانع در برابر کولبری است. متأسفانه مشکل عمده در این میان به ساختار اقتصادی کشور برمی‌گردد که آزادی عمل برای بخش خصوصی واقعی قائل نیست. واقعیت این است که واحدهای تولیدی یکی پس از دیگری در حال تعطیلی و ورشکستگی هستند و در همین شرایط سرمایه‌گذاران با پذیرش ریسک‌های مختلف، اجازه ریزش فرصت‌های شغلی را نمی‌دهند.

به باور نایب رئیس اتاق بازرگانی سنندج نمی‌توان قاطعانه و با صراحت گفت کدام فرد یا مجموعه پشت فعالیت کولبران قرار گرفته و سود کلان حاصل از فعالیت آنان را کدام قاچاقچیان به جیب می‌زنند اما با ردیابی‌های گمرک و دیگر مراجع می‌توان استان‌های مصرف‌کننده و افراد پشت پرده را به آسانی شناسایی کرد.

کیخسروی ادامه می‌دهد: متأسفانه تولیدکننده‌ای که به صورت سالم فعالیت می‌کند با انواع فشارهای عوارضی، مالیاتی، تأمین اجتماعی و... از ادامه فعالیت باز می‌ماند حال آنکه فعالیت غیرقانونی، سودآور است و در چنین فضایی که فعالیت سالم اقتصادی توجیهی ندارد کولبران هم چاره‌ای ندارند.

 مجلس نتوانسته بهبودی ایجاد کند

وی با انتقاد از مجلس به عنوان قوه قانون‌گذار در حمایت از کولبران می‌گوید: مجلس نتوانسته در ساختار اقتصادی پر از مشکل کشور، تغییر و بهبودی ایجاد کند. چرا باید واحدهای دولتی عمدتاً زیانده بر بودجه کشور سوار شوند و انواع معافیت مالیاتی و گمرکی را هم داشته باشند؟ تا زمانی که اقتصاد به سمت بخش خصوصی واقعی سوق داده نشود، پدیده‌های‌ آسیب‌زایی مانند کولبری بیش از پیش تشدید می‌شود.

کیخسروی می‌گوید: آن‌ها که کشتی کشتی کالای قاچاق به کشور وارد می‌کنند و اسکله‌ها را اختیار کرفته‌اند، قاچاقچی هستند نه کولبر بینوایی که برای گذران معاش این همه سختی را به جان می‌خرد.

وی به رونق‌بخشی به بازارچه‌های مرزی با هدف توسعه صادرات اشاره و اضافه می‌کند: کولبران بیشتر لوازم خانگی، موبایل، آرایشی و بهداشتی وارد می‌کنند. من به شخصه مخالف کولبری هستم چرا که حتی اگر فعالیت کولبران قانونی و توأم با پرداخت عوارض باشد باز هم ترویجی است برای کالاهای قاچاق خارجی. بر همین اساس باید به فکر جایگزین مؤثر و پایدار برای کولبری بود و این جایگزین چیزی جز توسعه صنایع و تولیدات ملی در این مناطق نیست.

کیخسروی خاطرنشان می‌کند: در کشوری مانند ترکیه وقتی یک فعال اقتصادی تسهیلاتی دریافت می‌کند هیچ شیوه‌ای جز تولید برای سودآوری و بازپرداخت دیون بانکی نیست اما در ایران متأسفانه حداقل نصف این تسهیلات دریافتی برای سودآوری جذب بازارهای سوداگری ارز، طلا و مسکن می‌شود و همواره سر تولید، صنعت و کشاورزی بی‌کلاه می‌ماند.

 مجلس از کولبرها حمایت نمی‌کند

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هم با اشاره به رد طرح دو فوریتی ساماندهی و حمایت از کولبران در مجلس در سال گذشته به خبرنگار ما می‌گوید: نگاه ما در این طرح، بیانات رهبری بود و خواستار قانونی شدن فعالیت در مرزها بودیم. رهبری، کولبر را قاچاقچی نمی‌دانند اما جای تأسف دارد که مجلس این طرح را رد کرد.

شهاب نادری اضافه می‌کند: جوانان تحصیلکرده فوق لیسانس و دکترا برای نان شب کولبری می‌کنند. از دولت انتظار می‌رفت معیشت مرزنشینان را مدنظر داشته باشد و امنیت و شغل پایدار برای مردم این مناطق ایجاد کند اما متأسفانه شاهد بی تدبیری در این خصوص هستیم.

وی از عملکرد مجلس هم انتقاد می‌کند و می‌گوید: در حالی که در جنگ تمام عیار اقتصادی هستیم، مجلس رفتاری حمایتی برای کولبران و البته مجموعه اقتصاد کشور نداشت و بسیاری نمایندگان روزه سکوت گرفته‌اند.