محبوبه علیپور:/
حدود ۱۰ سال پیش بحث شناسنامه‌دار شدن تخم‌مرغ در راستای برنامه کدگذاری فراورده‌های خام دامی مطرح و مقرر شد که براساس همین طرح تا پایان سال ۱۴۰۰ تمامی فراورده‌های یاد شده، برای استفاده مردم شناسنامه‌دار و کددار شوند. این در حالی است که اجرای این برنامه در کشور با فراز و فرودهایی مواجه بوده است.
*الزام بازار به ممنوعیت عرضه تخم‌مرغ‌های بی‌هویت
با نگاهی به تخم‌مرغ‌های عرضه شده در شهر مشهد مشاهده می‌کنیم میزان محدودی از این محصولات نشانه‌گذاری شده است. آیا متولیان امر برنامه‌ای برای اجرای بهینه طرح مزبور ندارند؟
دکتر محمد رشتی‌باف، معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی می‌گوید: به منظور اجرای طرح شناسنامه‌دار کردن تخم‌مرغ‌ها از ابتدای سال جاری جلسات متعددی را با اتحادیه تولیدکنندگان مرغ‌های تخم‌گذار و فعالان این حوزه برگزار کرده و تأکید کردیم چنین طرحی جزو ضوابط سازمان دامپزشکی است و باید اجرا شود. به این ترتیب مقرر شد تمامی تخم‌مرغ‌های عرضه شده به بازار شناسنامه‌دار شوند و به تعبیر دیگر دارای هویت مشخصی باشند؛ چنانکه نام برند و تاریخ تولید قید شود زیرا این حق مصرف‌کننده است که نسبت به روند تولید محصول مصرفی خود آگاه شود.
به هر حال از مهرماه سال جاری عرضه تخم‌مرغ‌های بدون شناسنامه، بدون درج تاریخ تولید و بسته‌بندی مناسب در مراکز عرضه ممنوع شده است. همچنین به مرغداری‌ها ابلاغ شده که در صورت حجم بالای تولیدات، مجوز ایجاد واحد بسته‌بندی را با ذکر برند مشخص دریافت کنند. به طوری که تحت نظارت مسئول فنی بهداشتی برند مزبور، تاریخ تولید را روی محصول قید کنند و به مراکز عرضه فرستاده شود. واحدهایی که ظرفیت کمتری در تولید دارند نیز در صورت تأیید مسئول بهداشتی، تاریخ تولید را روی بسته‌ها قید کرده و تخم‌مرغ‌ها را به واحدهای مستقل بسته‌بندی ارسال کنند تا تحت نظارت مسئول بهداشتی این واحدها به بازار عرضه شود.
وی در ادامه می‌افزاید: از آنجا که متولی صدور پرونده کسب و نظارت بر عملکرد فروشگاه‌های عرضه‌کننده تخم‌مرغ در شهر، سازمان صنعت، معدن و تجارت است نامه‌ای به این سازمان ارسال شد و در نامه مزبور تأکید کردیم که مطابق ضوابط دامپزشکی؛ عرضه محصولات بدون شناسنامه و فاقد درج تاریخ ممنوع است. به هر روی حدود سه ماه است که به این قضیه جدی‌تر توجه شده و ما نیز در حال بررسی هستیم که چنانچه تخلفی صورت گیرد، اطلاع داده تا برخوردهای قانونی انجام شود.
• الزام در درج مشخصات کالا
رضا شجاعی، معاون بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این باره اظهار می‌کند: درج مشخصات کالا به ویژه تاریخ تولید و انقضا مستند به مواد ۲ و ۳ ماده ۳ قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان از وظایف تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالا و خدمات است. بنابراین واحدهای مرغداری تخم‌گذار مکلف به رعایت این قانون و سایر قوانین تخصصی در حوزه فراورده‌های خاص دام و طیور بوده و وظیفه نظارت بر رعایت این قضیه در مرغداری‌ها به عهده کارکنان شبکه دامپزشکی است. همچنین بازرسان سازمان صنعت، معدن و تجارت نیز براساس وظایف ذاتی و مستند به قوانین عام نظام صنفی، تعزیرات و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان آمادگی کامل برای شرکت در گشت‌های مشترک داشته، چنانکه با تعدادی از عرضه‌کنندگان عمده تخم‌مرغ‌های فاقد مشخصات برخورد قانونی صورت گرفته و پرونده‌ها را برای رسیدگی به تعزیرات ارسال کرده است.
*صنعت زیانده تخم‌مرغ
شنیده می‌شود که خرید دستگاه نشانه‌گذاری حدود ۴۰۰ میلیون تومان هزینه داشته و خرید این کالا در حد توان و به سود تولیدکنندگان نیست؛ چراکه در شرایط عادی و بدون افزایش قیمت تخم‌مرغ فعالیت آن‌ها زیانده محسوب می‌شود.
حسین موسوی‌نژاد، مدیرعامل اتحادیه مرغداران مرغ تخم‌گذار با اشاره به اینکه در صدور بخش‌نامه شناسنامه‌دار کردن تخم‌مرغ‌ها، نظرات تولیدکنندگان لحاظ نشده، اظهار می‌کند: گرچه اجرای این طرح به طور کلی ارزشمند است و می‌تواند در تأمین سلامت غذایی اثرگذار باشد اما در اجرا با تنگناهایی مواجه است. چنانکه در حالی بر شناسنامه‌دار شدن تخم‌مرغ‌ها از سوی تولیدکنندگان توجه می‌شود که هیچ کس نمی‌پرسد آیا در مراکز عرضه زنجیره سرما مورد توجه است و فروشندگان خرد این محصولات را در شرایط بهداشتی عرضه می‌کنند؟ این در شرایطی است که با وجود تحریم‌ها هزینه تهیه دستگاه‌های نشانه‌گذاری و جوهر مورد نیاز افزوده شده که این مسئله هزینه تولید را بالا می‌برد. این در حالی است که امروزه تخم‌مرغ به عنوان ماده مغذی ارزان‌قیمت در جامعه شناخته می‌شود. همچنین به منظور دسترسی بیشتر شهروندان، در ۹ ماهه اخیر تولیدکنندگان به طور میانگین هزار و ۸۰۰ تومان پایین‌تر از قیمت تمام شده این محصول را به بازار عرضه کرده‌اند. به هر روی اگر هدف از این طرح عرضه ماده غذایی سالم است باید به طور ساختاری و از لایه‌های پایین وعرضه‌کنندگان خرد به این امر توجه شده و سپس تولیدکنندگان مکلف به شناسنامه‌دار کردن محصولات بشوند.
*عرضه ۲۵ درصدی تخم‌مرغ شناسنامه‌دار
فرزاد طلاکش، دبیر انجمن صنفی تخم‌مرغ شناسنامه‌دار ایران در پاسخ به این گونه نظرات و با تأکید بر برگزاری جلساتی با فعالان صنعت تخم‌مرغ در خراسان رضوی می‌گوید: اجرای طرح یاد شده در استان در مقایسه با سایر مناطق کشور به کندی انجام می‌شود. چنانکه در سایر شهرها حداقل تخم‌مرغ‌ها مارکدار عرضه می‌شوند. در صورتی که در استان خراسان رضوی اغلب محصولات فاقد شناسنامه هستند.
وی در ادامه اظهار می‌کند: تولیدکنندگان از اجرای این طرح استقبال کرده‌اند. به طوری که از آغاز این برنامه تاکنون که حدود یک دهه می‌گذرد، بیش از ۱۳۰ واحد بسته‌بندی تشکیل شده است. البته امروزه محصولات بسته‌بندی را به وفور در بازار نمی‌بینیم؛ چراکه اجباری برای این طرح وجود نداشته است. از همین رو در راستای اجرای «طرح ملی ارتقای بهداشتی کیفیت و سلامت تخم‌مرغ» و در تعامل با نهادهای متولی تا پایان سال دیگر تخم‌مرغی بدون بسته‌بندی و کدگذاری نخواهیم داشت. همچنین برای بهبود این وضعیت باید باورهای موجود در تولیدکنندگان را اصلاح کرد؛ برخی معتقدند: به دلیل مسائل اقتصادی نمی‌توان این طرح را اجرا کرد زیرا قیمت تمام شده را افزایش داده و این به سود مصرف‌کننده نیست. البته در پاسخ باید گفت: آیا عرضه محصول بی‌نام و نشان و بی‌کیفیت که مورد استفاده مصرف‌کننده قرار می‌گیرد اجحاف نیست؟ حال آنکه اگر سرانه مصرف این محصول افزوده شود به طور عادی قیمت تخم‌مرغ بسته‌بندی نیز نسبت به کالاهای فاقد بسته‌بندی کاهش پیدا می‌کند.
طلاکش با بیان اینکه در حال حاضر ۲۵ درصد تخم‌مرغ‌های تولیدی کشور بسته‌بندی می‌شود که رقم چشمگیری نیست، خاطرنشان می‌کند: تخم‌مرغ‌های مارکدار به صورتی که در بازار می‌بینیم از نظر دستگاه‌های متولی شناسنامه‌دار شناخته نمی‌شود. زیرا مفهوم شناسنامه‌دار بودن این است که خریدار بتواند محصول عرضه شده را پیگیری کرده و امکان ارتباط با تولیدکننده را داشته باشد. در حال حاضر حدود یک هزار و ۷۰۰ مرغداری فعالیت دارند که نزدیک به ۱۵ درصد آن‌ها غیرمجاز محسوب می‌شوند که فعالیت چنین واحدهایی برای صنعت مرغداری و سلامت غذایی مشکل ایجاد می‌کند. همچنین از آنجا که این واحدها کوچک بوده و اعتمادی نیز به ادامه فعالیت خود ندارند با کمترین قیمت نیز محصولاتشان را عرضه می‌کنند. این در حالی است که برخوردهای قاطعی با آن‌ها دیده نمی‌شود و از این رو شاهد گسترش این گونه مراکز در برخی نقاط کشور هستیم.
نظر شما