مریم احمدی شیروان/

 اگر چه امروزه عملیات روانی در عرصه جنگ، اهمیت و نمود بیشتری پیدا کرده است، اما جنگ روانی و تبلیغاتی مسئله جدیدی نیست و در طول تاریخ اسلام نمونه‌های بسیاری را می‌توان ذکر کرد که جبهه باطل علیه جبهه حق از روش‌هایی مانند تطمیع، تهدید، القای یأس و ناامیدی، جوسازی و ایراد اتهام، تمسخر، ایجاد رعب و وحشت، تحریک احساسات عمومی و... استفاده کرده است؛ شیوه‌هایی که در دوران معاصر نیز زورمداران در اشکال و انواع جدید به آن‌ها تمسک می‌جویند. برای مطالعه سوابق جنگ نرم و عملیات روانی در تاریخ اسلام، با حجت‌الاسلام مهدی طائب، استاد حوزه و دانشگاه و نویسنده کتاب «نگاهی به عملیات روانی در اسلام» به گفت‌وگو پرداختیم.

مگر علی(ع) هم نماز می‌خواند؟

حجت‌الاسلام طائب در ابتدا و با بیان اینکه ریشه‌های تاریخی مواجهه با جنگ روانی دشمن و مقابله با کافران به اعصار پیشین و زمان انبیا(ع) بازمی‌گردد، تأکید می‌کند: جبهه باطل در طول دوران تاریخ و از زمان پیامبر اکرم(ص) و سایر انبیا و ائمه معصومین(ع) برای رسیدن به خواسته‌های خود و شکست نیروی حق دست به عملیات و جنگ‌های روانی می‌زد. بیشتر این هجوم‌ها بر مبنای شایعات، دروغ ساختن‌ها و جوسازی‌ها بود؛ به طور نمونه درباره امام حسن مجتبی(ع) با جوسازی‌های بسیار مطرح شد که او در آغاز راه با معاویه کوتاه آمد یا درباره امام حسین(ع) جوسازی کردند که او درصدد آشوب در جامعه است و موارد بسیار دیگری در زمان سایر ائمه(ع) نیز مطرح شد.

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح می‌کند: راه مقابله با عملیات روانی چیزی جز توضیح حق برای مردم و کشف دروغ دشمن نیست. به همین جهت در طول تاریخ هر چه یاران اهل بیت(ع) برای بیان حقایق بیشتر بودند، بیشتر موفق می‌شدند تا این جو و فضا را از بین ببرند. در برخی مقاطع هم شرایطی بود که یاران اندک بودند و در آن صورت طرف مقابل موفق می‌شد؛ به طور مثال در تاریخ آمده و بارها شنیده‌ایم که در شام به حدی علیه امیرالمؤمنین(ع) جوسازی و فراکنی کرده بودند که وقتی حضرت علی(ع) در محراب عبادت به شهادت رسید، عده‌ای می‌گفتند مگر او نماز هم می‌خوانده؟

حق پایدار است

طائب تأکید می‌کند: باید دقت داشته باشیم که اگر اقدام مناسبی برای مقابله با عملیات روانی دشمن انجام شود، خود تبدیل به فرصتی برای جبهه اهل حق می‌شود. آن‌ها چون کارشان بر دروغ استوار است، پس از کشف دروغ گرایش مردم به سمت حق بسیار قوی‌تر از زمان قبل از عملیات روانی آن‌ها می‌شود. در تاریخ آمده است که وقتی اباعبدالله الحسین(ع) اقدام به حرکت کردند، با دروغ‌پراکنی دشمنان بسیاری از همراهی او خودداری کردند، اما وقتی دروغ آن‌ها کشف شد، حرکت‌هایی با شعار «یا لَثاراتِ الحسین» و خونخواهی امام حسین(ع) شکل گرفت که تا مدت‌ها دشمنان را دچار مشکل می‌کرد. شعاری که موجب شد قیام عاشورا و نهضت امام حسین(ع) توسعه وسیعی پیدا کند و به واسطه افشاگری و بیان حقایق و باز کردن دروغ دشمن تحقق پیدا کرد.

او درباره راه‌های مقابله و مواجهه با جنگ روانی دشمن توضیح می‌دهد: در برابر عملیات روانی، صبر و حوصله لازم است. یکی از تأثیرات عملیات روانی، عصبانی کردن جبهه اهل حق است و اگر در عصبانیت تصمیم‌گیری شد، خرابی به بار می‌آورد. عملیات روانی موجب ناامیدی شده و جوی ایجاد می‌کند که دیگران ناامید می‌شوند، در حالی‌که در روایات داریم «لِلْباطِلِ جَوْلَهَ وَ لِلْحَقِّ دَوْلَهَ»؛ باطل تنها جولان دارد و چهره نفاق و فریب او پس از مدتی آشکار می شود، اما دولت پایدار از آن حق است و حق جاودانه می‌ماند.

این استاد حوزه و دانشگاه می‌افزاید: توجه به این نکته سبب می‌شود جو یأس و ناتوانی از جریانی که باید با عملیات روانی مقابله کند، برطرف شود؛ بنابراین می‌بینیم ائمه(ع) در برابر عملیات روانی دشمن با صبر و حوصله بالایی مقابله می‌کردند. هیچ‌گاه ائمه(ع) در حال یأس نبودند و نه خود بیان یأسی داشتند و نه به اصحاب خود اجازه می‌دادند که مأیوس باشند و به هر کدام که از سختی‌های زمان و قدرت دشمن می‌گفتند، حضرات معصمومین(ع) پاسخ می‌دادند.

با بردباری می‌توان بر جنگ روانی چیره شد

او به آیه ۸۳ سوره قصص نیز اشاره کرده و بیان می‌کند: در قرآن به صراحت آمده است که «العاقِبهَ لِلمُتَّقِین» یعنی فرجام کار، متعلق به مؤمنان و پرهیزگاران است. پس این عملیات‌ها با شکست روبه‌رو خواهد شد و توکل بر خدا و از دست ندادن روحیه در برابر عملیات روانی و نیز داشتن صبر، بردباری و عصبانی نشدن به تحقق زودتر شکست دشمنان کمک می‌کند.

حجت‌الاسلام طائب در پایان یادآور می‌شود: در شرایط حساس این روزها باید دقت بیشتری به کار ببریم. حرکت جامعه ما برای خداست. ۴۰ سال است که به امر خدای متعال جامعه اسلامی ما در برابر دشمنان ایستادگی کرده و شعار نفی سلطه را سر داده است و نگذاشته دشمن بر کشور مسلط شود. ۴۰ سال هم دشمن در حال انجام عملیات روانی است، اما از آنجا که جامعه و مردم ما در راه خدا حرکت می‌کنند، مصداق آیه ۷ سوره محمد هستند که فرمود: «إِن تَنصُرُوا اللَّهَ یَنصُرکُم وَیُثَبِّت أَقدامَکُم»؛ اگر آیین خدا را یاری کنید، خدا شما را یاری می‌کند و گام‌هایتان را استوار می‌دارد. در ماجرای سقوط هواپیمای مسافربری تعدادی از افراد مظلومانه و شهادت‌گونه از دنیا رفتند، اما در آینده‌ای نزدیک کشف خواهد شد که چگونه دشمن در این حادثه تلخ دخیل بوده است؛ بی‌شک پس از روشن شدن قضایا برای مردم، آمریکا و دیگر دشمنان بیش از گذشته مفتضح خواهند شد.