قدس آنلاین: ژانر وحشت یکی از ژانرهای مهم و پرطرفدار سینمای جهان است که در سینمای ایران با کم‌مهری فیلم‌سازان روبه‌رو شده است. با وجود سابقه طولانیِ گونه‌وحشت در سینمای جهان و فیلم‌های مطرح متعددی که در این ژانر ساخته شده، گویی سینمای ایران از ساخت فیلم در این ژانر وحشت داشته که دلایل مختلفی دارد. ترس از استقبال کم مخاطب و دشواری‌های ساخت در این ژانر از جمله دلایل بی‌میلی فیلم‌سازان به این ژانر است. در جشنواره فیلم فجر امسال اما شاهد دو فیلم سینمایی در ژانر وحشت هستیم. فیلم «آن شب» ساخته «کوروش آهاری» که یک تولید مشترک بین‌المللی است و ژانری دلهره‌آور و معمایی دارد و فیلم «پوست» ساخته «برادران ارک» که اثر دیگری در این گونه است. در سینمایی که عمده فیلم‌هایش به شبه ژانراجتماعی و ژانر کمدی خلاصه شده، ساخت فیلم در ژانرهای دیگر را باید غنیمت شمرد. فیلم «آن‌شب» نخستین فیلم بلند کوروش آهاری است که در آمریکا ساخته شده و فیلم‌نامه آن توسط آهاری و میلاد جرموز نوشته شده است. فیلم «پوست» هم نخستین تجربه سینمایی بلند بهمن ارک و بهرام ارک است که درباره عشق، جادو، طلسم و جن است. هر دو فیلم در میان فیلم‌های انتخابی بخش نگاه نو در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر حضور دارند که نخستین تجربه سینمایی کارگردان‌هایشان به شمار می‌روند.
* یک قصه ایرانی در یکی از ایالت‌های آمریکا
فیلم «آن‌شب» مانند بسیاری از فیلم‌های دهه اخیر سینمای ایران که با یک میهمانی آغاز و به یک فاجعه ختم می‌شود، از این روال مرسوم پیروی کرده است. زوج جوانی که هر کدام رازهای سربه‌مهری دارند و هیچ‌وقت رازهایشان را برای هم فاش نکرده‌اند، ناخواسته در موقعیتی قرار می‌گیرند که وادار به افشاگری برای یکدیگر می‌شوند. اتفاقات ترسناک و دلهره‌آور فیلم در یک هتل دورافتاده و متروک رخ می‌دهد که گناهان این دو نفر را جلو چشمشان می‌آورد.
این فیلم علاوه بر تهیه‌کننده ایرانی خود، دو تهیه‌کننده آمریکایی هم دارد که نشان از دورخیز سرمایه‌گذاران آن برای پخش بین‌الملل دارد. شاید بتوان یکی از دلایل انتخاب این ژانر را نگاه به ذائقه مخاطب بین‌المللی دانست که تماشای فیلم در ژانر وحشت روی پرده سینما را دوست دارند. این فیلم از ابتدا تلاش می‌کند فضای معمایی و دلهره‌آور را برای مخاطب ترسیم کند که در ابتدا با ریتمی کُند ولی در نیمه راه به خوبی پیش می‌رود، به گونه‌ای که گره‌های اولیه در نیمه پایانی فیلم باز می‌شود، اما فیلم برخلاف آنچه پیش‌بینی می‌شد که فیلمی خوب در ژانر ترس باشد، ناگهان با یک پایان‌بندی مبهم و ضعیف تمام می‌شود. مشکلی که عمده فیلم‌های ایرانی دارند، پایان‌بندی ضعیف فیلم‌هاست و فیلم «آن‌شب» هم با وجود سرمایه‌گذاران بین‌المللی و برخی عوامل آمریکایی از این قاعده مستثنا نیست.
شهاب حسینی که چند سالی است به خارج کشور مهاجرت کرده در این فیلم نقش اصلی مرد را ایفا می‌کند، اما بازی خوبی را از او نمی‌بینیم و شاید انتخاب این بازیگر هم نگاهی به تضمین فروش بین‌المللی فیلم داشته است. فیلم در یکی از ایالت‌های آمریکا و با قصه‌ای ایرانی روایت می‌شود. فیلمساز سعی کرده از عناصر وحشت ایرانی همچون گربه سیاه یا خالکوبی‌هایی با نقوش عجیب بهره ببرد و با صداگذاری‌های دلهره‌آور و سکوت‌های ناگهانی، در مخاطب ایجاد ترس کند که تا حدودی موفق شده، ولی در پایان‌بندی چنان ضعیف عمل کرده که به یکباره حس ترس مخاطب فروکش می‌کند.
* ردپای جن در سینمای ایران
هنوز هم می‌توان فیلم «شب بیست و نهم» را یکی از موفق‌ترین و ترسناک‌ترین فیلم‌های ژانر وحشت در سینمای ایران برشمرد. فیلمی که ۳۰ سال پیش ساخته شده، ولی توانسته عنصر ترس را بومی کند. همان طور که این عنصر در ژانر وحشت سینمای ژاپن هم بومی شده و فیلم‌های این کشور در گونه وحشت به دلیل بهره‌گیری از باورهای کهنه و قدیمی مردمانش، در دسته بهترین آثار سینمایی جهان قرار دارند. فیلم «پوست» نیز سعی کرده با بهره‌گیری از افسانه‌های قدیمی به ترس ایرانی برسد. برادران ارک پس از ساخت چندین فیلم کوتاه که فیلم «حیوان» یکی از موفق‌ترین آن‌ها بود، در نخستین گام فیلم‌سازی داستانی بلند، جسارت به خرج دادند و وارد ژانر وحشت شدند. آن‌ها با استفاده از قصه‌های بومی، قصه جن و پری را از دل این افسانه‌های قدیمی بیرون کشیدند و به تصویر درآوردند. فضای روستا به ویژه در شب به ترسناک کردن فضای فیلم کمک کرده است. این فیلم برای مخاطب ایرانی که ذهنش از افسانه‌ها و قصه‌های مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌هایش خالی نیست، جذاب است. این دو فیلمساز جوان در این فیلم از بازیگران چهره و شناخته شده بهره نبرده‌اند که خود همین موضوع برای پررنگ کردن ژانر و قصه فیلم، یک امتیاز به شمار می‌رود و مخاطب را درگیر شکل بازی بازیگران نمی‌کند. استفاده از بازیگران بومی در کنار فضاسازی درست فیلم موجب شده اجزای فیلم به درستی در کنار هم بنشینند و فیلمساز به ترس ایرانی که مدنظر داشته، نزدیک شود. اگرچه به نظر می‌رسید زبان ترکی فیلم، مخاطب را اذیت کند، اما اگر شخصیت‌های فیلم که در بوم غرب کشور زندگی می‌کنند به زبان‌فارسی صحبت می‌کردند، به دلیل لهجه‌دار بودن زبان‌فارسی، مخاطب را درگیر فهم دقیق جملات می‌کردند که موجب دورشدنش از فضای فیلم می‌شد. همین زبان ترکی و زیرنویس شدن دیالوگ‌ها، آزاردهنده نبود. فیلم‌برداری و قاب‌بندی‌ها نیز به گونه‌ای است که فیلم شکل مستند داستانی به خود گرفته است. فیلمساز تلاش خود را برای بهره‌گیری از موسیقی و دکوپاژ فضای وحشت به کار گرفته، اما ریتم کند فیلم و کشدار شدن آن موجب شده این ترس بر کل فیلم غالب نباشد. برادران ارک پس از تجربیات موفقشان در فیلم کوتاه، در پرداخت این سوژه بومی جذاب، کم‌تجربه نشان دادند که موجب ملال‌آور شدن فیلم شده، اما در مجموع باید گفت می‌توان ساخته بهمن و بهرام ارک را تجربه‌ای موفق در یک ژانر متفاوت در سینمای ایران برشمرد
نظر شما