در اوضاع بحرانی امروز ایران اسلامی و سایر کشورهای شیعی در اثر گسترش ویروس کرونا و نبود درمان قطعی آن، شبهات ذیل مطرح است:

* تأکیدات رسانه ملی، متخصصان پزشکی و مراجع عظام تقلید در مراقبت از جان و مال و عدم حضور در اجتماعات انسانی به ویژه زیارت اعتاب شیعی با آموزه تسلیم در برابر قضا و قدر الهی در تضاد است!

* شیعیان نباید زیارت اعتاب مقدسه را در این اوضاع کرونایی ترک کنند!

* شیعیان اگر هنگام زیارت در اثر ابتلای به کرونا جان خود را از دست دادند، بر پایه قضا و قدر الهی است!

این شبهات را می‌توان چنین پاسخ داد:

تسلیم به معنای انقیاد و رضایت در برابر اوامر و نواهی خداوند، منافاتی با تلاش انسان برای حفظ جان خود ندارد؛ یکی از مصادیق تسلیم و توکل در اسلام، تمکین و التزام عملی به اوامر و نواهی دین در حوزه بهداشت جسم و سلامت روان است که بر پایه قرآن و سنّـت رعایت نظافت و بهداشت از اصول مسلم شریعت اسلام است و رسول خدا(ص) نظارت و تأکید لازم بر آن داشتند.

ادعای مرگ زائران از طریق کرونا در اثر قضا و قدر خداوند از مصادیق نهی از عمل به ظن در ادله قرآنی چون آیه «وَلَا تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ کُلُّ أُولَئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا» ( اسراء / 36) است؛ بنابراین چون علم نداریم که چنین مرگی برای ما تقدیر شده باشد، اقدام و تسلیم در مقابل آن نادرست و مصداق خودکشی است؛ چنین مرگی نه تنها موجب عزّت نیست، بلکه اقدام به مقدمات آن از نظر عقلا، شرع و عرف قبیح است؛ چرا که اقدام به ابتلا به امراض مهلکه، حکم خوردن سم مهلک را دارد که به طور قطع انجام اصل و مقدمات آن حرام است.

آیین زیارت اعتاب مقدسه امامان شیعه به دلیل لزوم حضور زائر در حَرم و به دنبال آن ازدحام زائران در انجام مناسک زیارت، پدیده‌ای اجتماعی است؛ زیرا از یک سو مستلزم سَفر، اسکان و تغذیه در شهر زیارتی است و از سوی دیگر با حقوق و منافع سایرین اعم از زائران و مجاوران حرم در پیوند است؛ از این رو بخشی از احکام آن با عبادات فردی چون نماز و روزه تفاوت ماهوی دارد؛ بنابراین افزون بر پیروی از موازین فقه عبادات فردی از قوانین فقه اجتماعی - انتظامی اسلام هم چون قواعد دین در عرصه بهداشت، سلامت و امنیت اجتماعی نیز پیروی می‌کند. در عبادات دارای جنبه اجتماعی - انتظامی رعایت موازین عام چون عدم اضرار به خود و غیر، عدم خوف از سلامت جانی و امنیت مالی، عدم تضعیف دین و وهن مذهب بر مسلمان واجب است؛ بنابراین اگر انجام عبادات اجتماعی (واجب یا مستحب) موجب نقض این موازین شود، انجام آن به دلیل پیامدهای معارض آن با مقاصد شریعت باطل است. هر چند آیین زیارت اعتاب معصومان از مهم‌ترین نمادهای دینی و از اسباب تقویت مذهب و معنویت در جامعه شیعی است، ولی اگر انجام آن در شرایطی خاص موجب وهن مذهب و نقض مقاصد دین در عرصه سلامت و امنیت شود، انجام آن تا حصول شرایط عادی و رفع موانع به تأخیر می‌افتد.

بر پایه صریح آیات قرآن همانند «وَلَا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَی التَّهْلُکَه» (بقره / 195) و « وَالَّذِینَ لَا یَدْعُونَ مَعَ الله إِلَهًا آخَرَ وَلَا یَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ الله إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَا یَزْنُونَ وَمَنْ یَفْعَلْ ذَلِکَ یَلْقَ أَثَامًا» (فرقان/ 68) حفظ حیات و عدم اقدام به مقدمات هلاکت جان خود و دیگری از مهم‌ترین مقاصد دین است و بر سایر مقاصد اولویت و حکومت دارد،به این معنا که در مقام عمل اگر میان حفظ جان و سایر مقاصد تزاحم ایجاد شود، حفظ جان مقدم است؛ بنابراین اگر امر دایر مدار حفظ جان و انجام زیارت بشود، انجام زیارت تا زمان اطمینان از سلامت فرد و جامعه به تأخیر می‌افتد یا محدود می‌شود.

انجام مستحبات در شریعت اسلام ناظر به شرایط عادی و طبیعی فرد و جامعه است و در صورت تعارض با امر واجبی چون حفظ جان خود یا دیگران فاقد اولویت و استحباب است؛ به بیان دیگر در شرایط بحرانی انجام زیارت به دلیل مفاسد محتمل آن مستحب نیست؛ ترک موقت زیارت نه تنها موجب محرومیت فرد از ثواب نیست، بلکه بیانگر روحیه تسلیم و شاخص سنجش تمکین وی از مصالح و مفاسد احکام شریعت اسلام است؛ بنابراین به دلیل حمایت از کیان شریعت و مذهب اجر اخروی نیز به دنبال دارد. حال که بنا به تشخیص خبرگان امر پزشکی انجام زیارت به دلیل اجتماع انسانی موجب تشدید وضعیت بحران در شهرهای مذهبی و شیوع بیماری کرونا و اضرار به غیر است، انجام این عمل به دلیل انسداد باب ضرر به خود و دیگران به طور موقت فاقد استحباب است و در صورت احتمال وقوع این مفاسد ترک آن واجب است.

در نتیجه این شبهه ریشه در عدم شناخت مفاهیم دینی و اصول شریعت اسلام دارد که از سوی مغرضان و معاندان انسانیت و شریعت در رسانه‌های بیگانه ترویج می‌شود. هدف از ترویج آن تلاش بر تحقق اهداف شومی چون تشدید افراط‌ گرایی مذهبی در جوامع شیعی، تسریع در فرایند کشتار شیعیان در اثر کرونا، به چالش کشاندن مدیریت اعتاب مقدسه و نظام اسلامی در امر بهداشت عمومی و ایجاد بحران در شهرهای مذهبی شیعه است. امید است شیعیان امام علی(ع) که هماره بر عقلانیت و معرفت دینی تأکید تمام داشت، همانند گذشته در این امور نیز از مرجعیت دینی و مرجعیت علمی پیروی نمایند و شبکه‌های معاند را در تحقق اهداف شوم خود ناکام بگذارند.