به گزارش گروه فرهنگی قدس آنلاین، ایام عید و همزمانی آن با قرنطینه خانگی فرصت خوبی برای کتابخوانی بود و صد البته فرصتی بهتر برای کسانی که معمولاً بهانه کتاب نخواندشان کمبود وقت و شلوغی‌های روزمره است. شاید در بین بخش‌های فرهنگی و هنری کتاب به نسبت دیگر حوزه‌ها بهتر توانسته گلیم خود را از آب بیرون بکشد و اگرچه در ایام عید و پس از آن کتابفروشی‌های شهر تعطیل بودند اما فروش اینترنتی و کتاب الکترونیک به واسطه نرم افزارها و پلتفرم ها تا حدودی این نقیصه را جبران کرد و شاید این روزها بیش از هر زمان دیگری کتاب‌های الکترونیک و صوتی اهمیت و کارایی خود را نشان دادند.
با این حال اما داستان به همین جا ختم نمی‌شود و بحران کرونا صنعت نشر را تحت تاثیر خود قرار داده و مشاغل مرتبط با آن را آسیب پذیرتر از گذشته کرده است، این در حالی است که وضعیت نیروی انسانی و کارکنان این حوزه هم مانند سایر بخش‌ها تعریف چندانی ندارد و این روزها در حالی که باید خود را برای سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آماده می‌کردیم، با لغو آن حداقل تا زمانی که همه چیز به حالت عادی بازگردد، مواجهیم.
به نظر می‌رسد اگرچه تا حدودی از ظرفیت‌های موجود در راستای حفظ ارتباط با مخاطب و رساندن کتاب به دست او بهره برداری شده اما وضعیت در روی دیگر سکه تا حدودی نگران کننده است. لغو نشر و تولید کتاب، محدود شدن چرخه توزیع و عرضه، عدم برپایی نمایشگاه کتاب و عدم حمایت‌های موثر بخش دولتی از صنف نشر در کنار بحران‌هایی همچون گرانی و کمبود کاغذ در سال گذشته که ناشران با آن دست و پنجه نرم کردند، این صنعت را در وضعیت مبهمی قرار داده که به نظر می‌رسد اگر شرایط به همین منوال ادامه پیدا کند و برای برون رفت از آن برنامه‌ریزی و تمهیداتی اندیشده نشود نشر را با خطرات بسیاری مواجه می‌کند.
به همین انگیزه با حمیدرضا شاه آبادی، پژوهشگر تاریخ، داستان‌نویس و مدیر عامل انتشارات مدرسه به گفت وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
آقای شاه آبادی با وجود تشویق به کتابخوانی در ایام عید و دوران قرنطینه، کتابفروشی‌ها عموماً تعطیل بودند. در حالی که معمولاً کتابفروشی جزو اماکن شلوغ و پر رفت و آمد محسوب نمی‌شود، آیا بهتر نبود سیاستگذاری و تصمیمات دیگری در این رابطه گرفته شود؟
ببینید ایام قرنطینه امکان و فرصت خوبی برای مطالعه بود اما در هر صورت یک سری محدودیت‌هایی به دلیل شرایط حاکم بر کشور و قرنطینه به وجود آمده بود و کتابفروشی‌ها تعطیل بودند.
البته هرسال در ایام عید کتابفروشی ها یکی دو هفته ای تعطیل هستند اما در کنارش شاهد این بودیم که پس از تعطیلات ناشران شیوه‌های فروش از راه دور را ترویج می‌کنند و اتفاقاً فروش اینترنتی و تلفنی رواج خوبی هم پیدا کرده است. ضمن این که فایل الکترونیک کتاب‌ها در نرم افزارهای کتابخوان قابل استفاده است و مردم می توانند از آنها استفاده کنند.
صنعت نشر در شرایط عادی هم بسیار آسیب پذیر بوده است و در شرایطی که برپایی نمایشگاه کتاب هم لغو شده است، به نظر شما دولت می‌تواند چه حمایتی از ناشران کند؟
برگزار نکردن نمایشگاه کتاب امر ناگزیری است و با توجه به شرایطی که وجود دارد به هیچ وجه صلاح نیست که نمایشگاه برگزار شود. تصور می‌کنم امسال می‌توان بودجه برگزاری نمایشگاه را به گونه دیگری تعریف کرد که در خدمت حمایت از ناشران قرار بگیرد. از خرید کتاب توسط وزارت فرهنگ و ارشاد گرفته تا راه‌اندازی فروشگاه‌های بزرگ اینترنتی و ارائه تخفیف‌هایی در دوره های خاص به مردم برای خرید کتاب از راه دور داده شود، همانطور که این امر در ایام نمایشگاه نیز اتفاق می افتاد. حالا هم وزارت فرهنگ و ارشاد می تواند این تخفیف‌ها را تقبل و در دوره‌های زمانی خاصی به مردم ارائه کند. همچنین طرح‌های فصلی که در گذشته برگزار می‌شد در حال حاضر می‌تواند در قالب خرید از راه دور انجام شود و مواردی از این قیبل که فکر می‌کنم امکان خوبی برای حمایت از صنعت نشر به وجود می‌آورد.
وضعیت کسانی که به عنوان نیروی انسانی در فضای صنعت نشر مشغول به کار بودند این روزها چگونه است؟
متأسفانه همانطور که شما اشاره کردید نیروی انسانی هم به دلیل وضع موجود شرایط خوبی ندارد و فکر می‌کنم اگر بتوان بنیه مالی ناشران را با شیوه‌های که پیش تر به آنها اشاره کردم، تقویت کرد کارکنان این مؤسسات هم از آسیب در امان می‌مانند.
ضمن اینکه جا دارد نهادهایی مانند تشکل‌های کارگری، وزارت کار، سازمان تأمین اجتماعی و ... نیز وظایف خودشان را به موقع و درست انجام دهند و از این نیروها حمایت کنند.
به جز بخش توزیع، پخش و تعطیلی کتابفروشی‌ها، این روزها مؤسسات انتشاراتی هم تحت تأثیر وضعیت موجود و قرنطینه قرار گرفتند و شنیده‌ها حاکی است که اغلب ناشران تعطیل هستند و کتابی چاپ نمی‌کنند. این وضعیت تا چه زمانی ادامه دارد و آیا قرار است تا مدت‌ها کتاب تازه‌ای به بازار نشر راه پیدا نکند؟
همانطور که گفتم بحرانی که به وجود آمده یک شوک در بازار نشر ایجاد کرده است و من گمان می‌کنم به زمان نیاز داریم تا این شوک برطرف شود و ما بتوانیم با توجه به شرایط پیش آمده برنامه های جدیدی را داشته باشیم.
این شوک ایجاب می‌کند که ناشران دست نگه دارند و فعلاً تولید نکنند اما قطعاً ادامه دادن این شرایط و بدون تولیدات جدید در نهایت به تعطیلی همه نشرها می‌انجامد. به نظرم تمرکز اولیه ما باید روی ایجاد گردونه پخش و توزیع کتاب باشد. اگر بتوانیم مبادی را تعریف کنیم که کتاب از طریق آنها به شکل مطمئن به دست خواننده‌ها برسد آن زمان ناشران می‌توانند با اطمینان دست به تولید بزنند و آثار خودشان را عرضه کنند. ضمن این که استفاده از قالب‌های جدید مانند تولید الکترونیکی هم می‌تواند تا حدود زیادی راهگشا باشد.
به عنوان یک نویسنده، به نظرشما اگر کسی معیشتش صرفاً از راه نگارش کتاب باشد وضعیت پیش آمده چه تأثیری در زندگی او می گذارد؟
قطعاً شرایط خوبی در انتظارش نیست و با توجه به موقعیتی که وجود دارد اگر چرخه توزیع و فروش از راه دور تقویت نشود و کتاب‌ها فروش نروند قاعدتا شرایط خوبی هم وجود نخواهد داشت.
شیوع کرونا و همه‌گیری آن در گستره جهانی در دهه‌های اخیر اتفاق بی‌سابقه‌ای بوده است. آیا این بحران می‌تواند روی ادبیات تأثیر بگذارد و منجر به ایجاد یک جریان در فضای ادبی شود؟
صد در صد. همیشه وقتی بحران‌های بزرگ اجتماعی به وجود آمدند بعد از تمام شدنشان موجبات تشکیل نحله‌های فلسفی یا شیوه‌ها، روش‌ها و اندیشه‌های ادبی و هنری را فراهم کردند و صددرصد ما تأثیرات این را نه تنها در ایران بلکه در سطح جهان شاهد خواهیم بود.
با از سر گرفتن فعالیت‌های نشر آیا اثری برای چاپ دارید؟
بله. جلد سوم «دروازه مردگان» تحویل ناشر شده است و امیدوار هستم همزمان با پایان بحران منتشر شود.
انتهای پیام/
نظر شما