قدس آنلاین:خداوندا! به شمار ستارگان و ریگ‌های بیابان سپاس تو می‌گویم، که حضور در دهه پایانی رمضان را روزی‌ام فرمودی. روزها و شب‌هایی که در فضیلت از یکدیگر پیشی گرفته (نک به: طوسی، تهذیب الاحکام، ج1، 331) و بنا به گزارش عالمان شیعه و اهل سنت (نک به: رافعی، فتح العزیز، ج6، ص420 و حلی، قواعد الأحکام، ج1، ص388)، جایگاهی ویژه در سخنان و سیره عبادی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) داشته است.

به احتمال بسیار قوی، بلکه به قطع، شب قدر در این روزها واقع است. از علت‌های توجه دادن به اهمیت این روزها نیز همین موضوع است. حضرت امام علی بن موسی الرضا(ع) در بیان ارجمندی شب قدر فرمود: ... در این ماه، شب قدر است که آن از هزار ماه بهتر است. و در آن «هر کاری [به نحوی] استوار، قطعی می‌شود». (سوره دخان، آیه 4) آنچه در [همه] سال خواهد شد، در آن تقدیر می‌شود، از خوبی یا بدی، یا زیانی یا سودی، یا روزی یا اجلی؛ و از این روست که شب قدر (مهم/ شریف) نامیده شده است. (صدوق، عیون اخبارالرضا، ج2، ص123) جُهَنی، از اصحاب فرستاده خدااست. به آن حضرت گفت: خانه من دور از مدینه است، شبی را بفرمایید تا در آن [برای درک شب قدر] به مدینه بیایم. پس پیامبر(ص) به او فرمود تا شب بیست‌وسوم بیاید. (نک به: طوسی، مصباح المتهجّد، ص628)

علی بن حسن بن فضّال از پدرش روایت کرده که گفته است: از ابوالحسن علی بن موسی الرضا(ع) درباره شبِ نیمه شعبان پرسیدم. فرمود: شبی است که خداوند در آن، گردن‌ها (بندگان) را از آتش آزاد می‌کند و گناهان بزرگ را می‌آمرزد. گفتم: آیا در آن نمازی افزون بر نماز دیگر شب‌هاست؟ فرمود: چیزی موظف در آن نیست ولی اگر دوست داشتی در آن، کاری مستحب انجام دهی، پس بر تو باد به نماز جعفر بن ابی‌طالب(ع) و در آن، بسیار یاد خدا عزّ و جلّ کن و بسیار آمرزش بخواه و دعا کن، که پدرم می‌فرمود دعا در آن مستجاب است. گفتم: مردم می‌گویند آن، شب صِکاک است. فرمود: آن، شب قدر در ماه رمضان است. (صدوق، عیون اخبارالرضا، ج1، ص263) صِکاک، جمع صَکّ (عربی شده چک) برگی کاغذی است که بر آن چیزی نوشته باشند. منظور، برگ‌هایی است که فرشتگان در شب قدر می‌آورند. در هر برگ، نام شخصی از شیعه است که بر آن نوشته: فلانی، آزاد شده از آتش [دوزخ] است. (جزائری، لوامع الانوار فی شرح عیون الاخبار، در دست چاپ)

به نظر می‌رسد نامیدن این شب به شب برات (صکاک)، برای نخستین بار توسط امام هشتم(ع) صورت پذیرفته است. از سویی، برات را به دو معنی، حواله (نامه) و مخفّف واژه برائت (جدایی و دوری از دوزخ) دانسته‌اند. (دهخدا، لغت‌نامه) تأملی در این واژه با نگاهی به سنت دیرین خراسانیان در «چراغ برات» خالی از فایده نیست.