احسان رضایی، کارشناس مسائل اقتصادی

مدیریت چرخه ریال و تراکنش‌های درون بانکی به صورت دقیق مشاهده نمی‌شود. حکمرانی چرخه ریال باید توسط دولت مدیریت شود.

به منظور جلوگیری از گردش نقدینگی در بخش غیرمولد و در نتیجه هدایت نقدینگی به سمت بخش مولد، طرحی پیشنهاد شده تا بتواند با شفاف کردن تراکنش‌های بانکی، وضعیت معاملات اقتصادی را شفاف کرده و نقدینگی موجود در کشور را به سمت تولید هدایت کند.

وقتی فعالیت‌های مولد جذاب‌تر از فعالیت‌های غیرمولد باشند، نقدینگی به صورت خودکار در فعالیت‌های مولد گردش می‌کند و موجب رشد اقتصادی می‌شود. برای اینکه این اتفاق بیفتد، دولت باید همه فعالیت‌های تجاری را شناسایی کند و با وضع سیاست‌هایی مثل مالیات، نقدینگی را به سمت تولید ببرد. حتماً سؤال می‌شود از چه طریقی؟ از آن جایی که بیشتر معاملات اقتصادی در کشور ما از طریق تراکنش‌های بانکی انجام می‌شود، دولت باید با ایجاد «سامانه جامع شفافیت تراکنش‌های بانکی» جریان پول در کشور را رصد کند. این سامانه موجب می‌شود براساس نقل و انتقال پول، جریان کالایی در کشور هم شفاف شود، از این طریق دولت می‌تواند در فعالیت‌های اقتصادی، سیاست‌گذاری کند.

اگر در این سامانه حساب‌های بانکی افراد، در یکی از دو دسته شخصی و تجاری قرار بگیرد، شفاف‌سازی راحت می‌شود. حساب شخصی برای خرید و فروش‌های عادی یک شخص یا خانوار هست که معمولاً در یک حد پایین و ثابتی هستند. حالا اگر کسی با حساب شخصی‌اش کار تجاری می‌کرد یا سکه و ارز خرید و فروش می‌کرد و بازار را به هم می‌ریخت، اگر از یک حد مجاز (مثلاً ۱۰۰ میلیون تومان در ماه) مجموع تراکنش عبور کرد، باید تراکنش‌هایش را برای دولت شفاف کند؛ یعنی بگوید این تراکنش را بابت چه کاری انجام داده است. درباره حساب تجاری قضیه فرق می‌کند، در اینجا هر کسی حساب تجاری دارد می‌تواند بی‌نهایت تراکنش با حجم بزرگ انجام دهد، ولی دسترسی به کلیه گردش مالی حساب‌های تجاری، برای اخذ بهتر مالیات، در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می‌گیرد.

اگر کسی حسابش را به نام تجاری ثبت کند یعنی شفاف‌سازی همه تراکنش‌ها را برای دولت پذیرفته و در عوض امکان گردش مالی بدون محدودیت و تعداد تراکنش را دارد. پرداخت مالیات هم بر مبنای سود است. در این حالت سوداگری در بازارهای غیرمولد بسیار سخت و حتی ناممکن می‌شود، چون اگر کسی با حساب شخصی گردش مالی داشته باشد، نمی‌تواند تراکنش‌های بزرگ با سرعت بالا انجام بدهد و اگر هم حسابش را تجاری کند، تراکنش‌هایش برای دولت کاملاً شفاف می‌شود.

با اجرای این طرح دولت می‌تواند جلو سوداگری در بازارهای ارز، سکه و مسکن را بگیرد. سلاطین اقتصادی را به دام بندازد، جلو فرارهای مالیاتی را بگیرد و از همه مهم‌تر سرمایه‌ها را به سمت تولید مولد و رشد اقتصادی ببرد. این زیرساخت مستقیماً روی سه حوزه حکمرانی، پولی-بانکی به عنوان ابزاری برای کاهش نرخ بهره‌بانکی، حوزه مالیاتی به عنوان ابزار شناسایی اخذ مالیات و حوزه مبارزه با پولشویی به عنوان غربالگری اولیه برای تعداد زیاد تراکنش‌های مشکوک اثر می‌گذارد.