قدس آنلاین:  اگر چه استغفار و توبه در برخی زمان‌ها مثل ماه‌های رجب، شعبان و رمضان بیشتر مورد تأکید قرار گرفته است اما این رفتار منحصر به زمان و مکان خاصی نیست. حجت‌الاسلام محمد عالم‌زاده نوری، عضو هیئت ‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در این باره ضمن بیان اینکه خداوند در قرآن به طور مکرر تمام بندگان خود را به توبه و استغفار دعوت کرده است، می‌گوید: استغفار به معنای توجه کردن به این مسئله است که ما بندگان در مقابل خدای متعال بسیار بدهکار هستیم.

او اضافه می‌کند: استغفار تجلی ابراز کوچک بودن در مقابل خدا، خود را مقصر دانستن و سرکشی نکردن در برابر خدای بزرگ، طلبکار و متوقع نبودن از او، عظمت خدا را درک کردن و سلطنت و کبریایی او را به یاد آوردن است. در روایتی از نبی مکرم اسلام(ص) داریم که فرمود: من در هر روز ۷۰ مرتبه استغفار می‌کنم. باید توجه داشته باشیم که این جمله را پیغمبر(ص) صاحب روحی ملکوتی و پاک بیان کرده است، اما متأسفانه ما افراد عادی گاهی بیش از اندازه با خدا احساس راحتی می‌کنیم تا حدی که حرمت او را نگه نمی‌داریم؛ در حالی که خدای متعال کبریا و جلالتی دارد و باید حرمت او حفظ شود.

این استاد اخلاق بیان می‌کند: انسان مؤمن با توجه به عظمت پروردگار و کوتاهی‌های خود باید از گناهانش استغفار کند. انواع گناهانی که در طول روز، دانسته یا نادانسته، آگاهانه یا ناخودآگاه مرتکب می‌شویم همه استغفار دارد. وقتی استغفار می‌کنیم پرونده سیاه خود را شسته و از جانب پروردگار مستحق رحمت می‌شویم. باید استغفار کنیم از اینکه شاید در طول روز و مراودات اجتماعی بندگان خدا را رنجانده باشیم، زیرا خدای متعال نسبت به بندگان خود بسیار غیرت و حساسیت دارد. ممکن است شخصی بندگان خدا را با کلام، نگاه، نوشته یا حتی امضایی آزار دهد که در آن صورت مستحق عذاب الهی می‌شود.

استغفار عامل جذب رحمت خداوند است

عضو هیئت ‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عنوان می‌کند: غفلت‌ها، رذایل اخلاقی، مال حرام و... سبب می‌شوند انسان مستحق لطف خداوند نشود؛ وقتی خودمان را مقصر دانسته و به سوی خدا برگردیم و از او درخواست مغفرت و پوشاندن گناه کنیم، لطف خدای بزرگ هم بر ما جاری می‌شود. در آیه ۵۲ سوره هود آمده است: «اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً وَ یَزِدْکُمْ قُوَّهً إِلی‌ قُوَّتِکُمْ» یعنی از پروردگارتان، آمرزش گناهان را بخواهید و با انجام کارهای شایسته، به سوی او بازگردید که در این صورت، ابرهای پرباران به سوی شما خواهد فرستاد و توان شما را خواهد افزود.

او ادامه می‌دهد: انسان مؤمن موظف است در طول روز مراقب رفتارها و اشتباه‌های خود باشد. خطاها، تقصیرها و قصورهای خود را به یاد آورده و حرمت پروردگار را نگه دارد و از او عاجزانه، شرمسارانه و متواضعانه طلب مغفرت کند. به عنوان نمونه ممکن است با زبانش سخن تلخ و گزنده‌ای به دیگران گفته و آن‌ها را آزرده خاطر کرده باشد یا سخن بی‌ربطی زده و نعمت پروردگار را در غیر مسیر خود به کار گرفته باشد؛ او باید از اینکه حرفی را بدون تحقیق زده است استغفار کند. باید استغفار کند از اینکه به فردی نسبت ناروایی داده و ممکن است آبرویی از بنده مؤمنی برده باشد. استغفار کند از اینکه با کلام، رفتار، تجملات و نشان دادن زوایایی از زندگی خود آه حسرت دیگران را درآورده و دیگران را به نوعی شکنجه روحی کرده است؛ فرد باید استغفار کند از اینکه شاید با کلام و امضای خود کسی را از حقوق خود محروم کرده باشد، احترام بندگان خدا را حفظ نکرده و سِر کسی را فاش کرده باشد.

با استغفار گره‌های زندگی باز می‌شود

این استاد حوزه با بیان اینکه در محضر خدای متعال نه تنها باید از گناهان و معصیت‌های آگاهانه خود که حتی باید از نوع عبادت‌هایمان هم استغفار کنیم، تصریح می‌کند: اگر طاعات خود را با میزان عمل که همان امیر مؤمنان است مقایسه کنیم، درمی‌یابیم که عبادت‌های ما استغفار دارد. نمازی که می‌خوانیم با بی‌توجهی‌هایی که در آن صورت می‌گیرد بیش از اینکه بیانگر خضوع در برابر پروردگار باشد نشانه اهانت به اوست. هنگام گفت‌وگوی دوطرفه اگر فردی روی خود را برگرداند، اهانت محسوب می‌شود؛ در نماز و هنگامی که یا خدا با ما صحبت می‌کند یا ما مشغول صحبت با او هستیم، گاهی غافل شده و دل خود را برمی‌گردانیم.

او خاطرنشان می‌کند: اگر انسان مؤمن اخلاص و خشوع یعنی حالت ذلت و تواضع در برابر خدا نداشته باشد و به انبوه متراکم اشتباه‌ها، خطاها و غفلت‌های خود توجه نداشته باشد به قساوت کشیده می‌شود تا جایی که حتی احساس می‌کند از خداوند طلبکار است؛ گمان می‌کند با انجام مقداری طاعت باید جایگاه بسیار والایی نزد او داشته باشد، اما آن بنده‌ای که اهل استغفار باشد و مدام کوچکی‌های خود و عظمت‌های پروردگار را ملاحظه می‌کند هیچ وقت از خداوند طلبکار نشده و همیشه خود را مقصر می‌داند.

عالم‌زاده نوری در پایان، با اشاره به توصیه بزرگان دین مبنی بر اینکه با استغفار می‌توان گره از مشکلات و گرفتاری‌های بزرگ زندگی باز کرد، توضیح می‌دهد: طبق آنچه در آیه ۸۷ سوره انبیاء آمده است، حضرت یونس(ع) از قوم گنهکار خود فاصله گرفت و خدای متعال او را به شکم ماهی مبتلا کرد. در شکم ماهی و در شرایط اضطرار به درگاه خداوند متعال دعا کرد و پروردگار دعای او را اجابت کرد. او خود را در پیشگاه خداوند مقصر می‌دانست و خداوند هم فرمود: ما دعای او را مستجاب کردیم و او را از گرداب غم نجات دادیم و اهل ایمان را هم این گونه نجات می‌دهیم.