مهدی خالدی/
وزیر امور خارجه کشورمان که روز گذشته و در رأس هیئتی بلندپایه به بغداد رفته بود، با مقامات این کشور دیدار داشت؛ سفری که از چشم ناظران تحولات منطقه پنهان نمانده و بسیاری با توجه به موقعیت زمانی، آن را مهم ارزیابی کرده اند.
این نخستین سفر محمد جواد ظریف به بغداد پس از انتخاب مصطفی الکاظمی به عنوان نخست‌وزیر و البته پرمشغله ترین سفر وی هم به عراق بود. در برنامه دیدارهای ظریف از ملاقات با برهم صالح رئیس جمهور، مصطفی الکاظمی نخست وزیرتا دیدار با هادی العامری رئیس ائتلاف فتح، سید عمار حکیم رئیس جریان ملی حکمت، نیچروان بارزانی رئیس اقلیم کردستان و فائق زیدان رئیس شورای عالی قضایی عراق دیده شده بود. سفر ظریف به بغداد تنها یک روز پیش از سفر الکاظمی به ایران صورت گرفت.
نخست وزیر عراق که امروز به عربستان سعودی می‌رود، قرار است فردا راهی تهران شده و با مقامات کشورمان گفت و گو کند. بسیاری از تحلیلگران سفر الکاظمی را تلاشی از سوی بغداد برای ایفای نقش میانجی در موضوع رابطه تهران – ریاض ارزیابی کرده و عده‌ای دیگر نیز سفر متقابل مقامات ایرانی و عراقی به پایتخت‌های یکدیگر را در پیگیری موضوع جنایت آمریکا در ترور سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی مهم می دانند.
خواستار عراق قوی و آرام هستیم
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ظهر روز گذشته و در دیدار با برهم صالح، رئیس جمهور عراق ضمن تأکید بر روابط دیرینه و تاریخی دو کشور، توسعه و تعمیق آن را به نفع دو ملت و کشورهای منطقه خواند. در دیدار ظریف و برهم صالح همچنین در خصوص آخرین تحولات روابط دوجانبه و برخی موضوعات مهم برای گسترش روابط اقتصادی و تجاری دو کشور، پیگیری شهادت سرداران مقاومت، مهم‌ترین مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی و سایر موضوعات مورد علاقه رایزنی و تبادل نظر شد.
محمدجواد ظریف همچنین در دیدار با مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق درباره مناسبات دوجانبه، سفر پیش روی الکاظمی و مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی به رایزنی پرداخت. ظریف پیش از این نیز با فؤاد حسین، همتای عراقی دیدار و پس از آن در نشست خبری مشترک حضور یافت. وزیر امور خارجه در این نشست با بیان اینکه روابط ایران و عراق با خون جوانان ما در مقابله با داعش پایدار شده و هیچ‌گاه به هیچ شکلی از بین نخواهد رفت، گفت: برای ما عراق قوی و پر صلح و آرامش و دارای روابط سازنده و خوب با همه همسایگانش معادل قدرت، آرامش و ثبات خودمان است. وی در بخش دیگر سخنانش به تحولات منطقه پرداخت و تصریح کرد: ضرورت دارد در مورد مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی با یکدیگر گفت‌وگو و تشریک مساعی کنیم. منطقه ما نیاز به آرامش دارد. متأسفانه اقدام تروریستی آمریکا در به شهادت رساندن شهید سپهبد قاسم سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس و همراهانشان خسارت بزرگ برای مقابله با تروریسم در این منطقه بود. ایران و عراق به عنوان دو کشور خسارت دیده از این حرکت با همکاری هم موضوع را پیگیری خواهند کرد. ظریف خاطرنشان کرد: برای ما این موضوع بسیار مهم است که حاکمیت ملی و تمامیت ارضی و استقلال همسایه ما مورد تعدی و تجاوز خارجی قرار نگیرد. وزیر خارجه عراق نیز در این کنفرانس خبری مشترک تأکید کرد کشورش به دنبال روابط متوازن با کشورهای همسایه است. فؤاد حسین عنوان داشت: با آقای ظریف درباره روابط دوجانبه و مبادلات تجاری و پرونده اقتصادی و تأثیر آن بر روند مقابله با کرونا گفت‌وگو کردیم.
وساطت الکاظمی میان ایران و عربستان
سفر وزیر خارجه ایران به عراق در شرایط استثنایی و اوضاع کنونی منطقه و عراق صورت می‌گیرد. صابر گل عنبری، تحلیلگر مسائل بین الملل با اشاره به این نکته در یادداشتی به دلایل اهمیت این سفر پرداخته و می نویسد: الکاظمی قرار است ابتدا به عربستان و سپس به ایران و در روزهای آینده به آمریکا برود. جدا از بحث تقویت روابط دوجانبه عراق با این دو کشور، اما مسئله میانجیگری را می‌توان مهم‌ترین دستور کار سفر خارجی وی پنداشت.
وی در ادامه آورده است: در این راستا سفر ظریف به بغداد هم به احتمال زیاد با میانجیگری الکاظمی میان عربستان و ایران مرتبط است و دور از ذهن نیست که وی حامل پیام ایران به عربستان باشد. اما با وجود نگاه مثبت عربستان به الکاظمی و برخورداری نخست وزیر عراق از انگیزه لازم برای وساطت، ولی موفقیت در این پرونده فاکتورهای مهم‌تر دیگری را می‌طلبد که در شرایط کنونی فراهم نیست و از این جهت نمی‌توان به ثمربخش بودن این وساطت خوشبین بود. مهم‌ترین چالش فراروی چنین میانجیگری‌های منطقه‌ای این است که هم اکنون تنش میان عربستان و ایران در دوره ترامپ به نوعی به تابع تنشی بزرگ‌تر میان آمریکا و ایران تبدیل شده است و گشایش در آن هم بسته به گشایش در این تنش بزرگ است که آن هم فعلاً متصور نیست.
پرونده شهادت سردار سلیمانی محور رایزنی‌ها
اما یک تحلیلگر مسائل عراق در گفت و گو با قدس در مورد اهداف و اهمیت ابعاد این سفر عنوان داشت: در سفر به بغداد سه تن از افرادی که ظریف با آن‌ها دیدار داشت، شخصیت های قضایی عراق هستند (مصطفی الکاظمی نخست وزیر، فالح فیاض رئیس حشد الشعبی و فائق زیدان رئیس شورای عالی قضایی). این نشان می‌دهد یکی از موضوعات مهم مطرح شده در دیدارهای دوجانبه پیگیری پرونده شهادت سردار سلیمانی و ورود جدی‌تر عراق به حوزه شکایت از این حماقت آمریکایی ها در نهادهای بین‌المللی است. امیر مسروری افزود: موضوع دوم افزایش روابط اقتصادی میان دو طرف است. امروز عراق به کالاهای ایرانی احتیاج ضروری دارد و این در حالی است که تهران نیز در میانه تحریم‌ها به تداوم مناسبات اقتصادی به بغداد نیازمند است. وی ادامه داد: البته اکنون موضوع مهم‌تر، مسئله تداوم واردات برق عراق از ایران است. این در حالی است که اخباری در خصوص قصد و نیت دولت مصطفی الکاظمی برای گرایش به شورای همکاری خلیج فارس در راستای برق‌رسانی به عراق تحت فشارهای آمریکا منتشر شده است. این مسئله با هدف کنار گذاشتن همسایه شرقی عراق از این بحث اقتصادی به جای حل این مشکل انجام می‌شود. همچنین تبادل مواد غذایی با توجه به شرایط کرونایی هم مد نظر دو طرف است.
مسروری تصریح کرد: سفر الکاظمی به ایران از یک جهت دیگر هم حائز اهمیت است. عراق پیش از شهادت سردار سلیمانی به واسطه ای در رابطه میان ایران و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس تبدیل شده بود. برپایه گفته حیدرالعبادی، نخست وزیر سابق عراق، سردار سلیمانی در حالی به شهادت رسید که حامل پیامی برای او بود که قرار بود به عربستان منتقل شود. پس این سفر الکاظمی به ریاض هم حامی پیام‌های مهمی خواهد بود و اینکه عراق سعی خواهد کرد همچنان به عنوان میانجی میان دو طرف باقی مانده و نقش فعالت تری در معادلات منطقه بازی کند.
نظر شما