قدس آنلاین: تست آنتی‌بادی یا همان سرولوژی برای تشخیص کووید ۱۹ مورد تأیید وزارت بهداشت نیست. این موضوع را بارها مسئولان بهداشت و درمان تکرار کرده‌اند. حتی علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت نیز به‌تازگی انجام این تست را برای تشخیص ابتلای افراد به کرونا کلاهبرداری خوانده و به صراحت گفته بود: در حال حاضر تنها راه تشخیص کرونا تست مولکولی یا همان PCR است.

با وجود این، هنوز بعضی از پزشکان تست سرولوژی را تجویز می‌کنند و آزمایشگاه‌های زیر نظر وزارت بهداشت نیز حتی بدون نسخه پزشک و فقط به درخواست متقاضیان، این نوع تست را با تعرفه‌های متفاوت انجام می‌دهند. جالب اینکه هر روز بر صف مشتریان آن‌ها که پشت در این مراکز به انتظار می‌نشینند اضافه می‌شود.

با این همه پرسش این است که اگر واقعاً تست آنتی‌بادی برای تشخیص کووید ۱۹ نامعتبر است پس چرا بعضی از پزشکان چنین تستی را به بیماران تجویز می‌کنند و از سوی دیگر برخی از آزمایشگاه‌ها بدون تجویز پزشک هم این تست را روی متقاضیان، آن هم با تعرفه آزاد انجام می‌دهند و هزینه‌های سنگینی بر آنان تحمیل می‌کنند و مهم‌تر اینکه چرا وزارت بهداشت از انجام تست‌های سرولوژی توسط آزمایشگاه‌ها در این مرحله جلوگیری نمی‌کند؟

نمی‌توان جلو انجام تست سرولوژی را گرفت

حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در پاسخ به قدس می‌گوید: برای تشخیص اولیه کووید ۱۹ تست سرولوژی چندان اعتبار ندارد چون نتایج این تست‌ها ۶۰  تا ۷۰ درصد صحیح است. با این وجود، این تست تا حدی جواب می‌دهد و به همین دلیل نمی‌شود جلو انجام آن را گرفت به طوری که تعدادی از پزشکان آن را تجویز می‌کنند و بعضی از هموطنان هم به خاطر نگرانی شدیدشان خواهان تست سرولوژی می‌شوند تا کمی از وضعیت خود اطلاع پیدا کنند؛ در حالی که چندان ضرورتی به انجام چنین تستی نیست. وزارت بهداشت، پروتکلی در این زمینه ابلاغ کرده که بر اساس آن، از افراد با سن بالای ۶۰ که دارای علائم کرونا و بیماری‌های زمینه‌ای هستند تست گرفته شود و در صورت ضرورت بیمارستان‌ها و مراکز درمانی دولتی این کار را انجام می‌دهند، چون انجام تست برای همه مردم هزینه‌بر است و علاوه بر این، آزمایشگاه‌ها هم آن‌قدر کیت آزمایشگاهی در اختیار ندارند که برای همه انجام دهند.

 وی در همین زمینه می‌افزاید: وزارت بهداشت نمی‌تواند انجام تست سرولوژی را برای تشخیص کرونا ممنوع کند و به پزشکان و آزمایشگاه‌ها بگوید حق تجویز و انجام آن را برای افراد ندارند، چون به هرحال این تست‌ها تا حدی جواب می‌دهد.

نیازی به ممنوعیت انجام این تست نیست

همایون سامه یح نجف آبادی، پزشک متخصص داروسازی و نماینده کلیمیان در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با قدس می‌گوید: انجام تست سرولوژی برای تشخیص اولیه بیماری کروناً قطعاً کارایی ندارد و جواب آن صحیح و قابل اعتماد نیست، اما این تست نشان می‌دهد آیا فرد قبلاً با ویروس کرونا مواجهه داشته است یا خیر. در واقع انجام این تست برای پس از ابتلای فرد به کرونا مفید است، چون مشخص می‌شود میزان آنتی‌بادی فرد بالاست که این به معنی مصونیتش در برابر کروناست. پس تست سرولوژی کار غیرمفیدی نیست اما باید در زمان خودش انجام گیرد.

وی اگرچه معتقد است آزمایشگاه نباید بدون تجویز پزشک برای افراد، تست سرولوژی کرونا انجام دهد اما می‌گوید: نیازی به ممنوعیت انجام این تست نیست. در واقع همین که مردم اطلاع پیدا کنند این تست برای تشخیص اولیه کرونا بی‌فایده است، کفایت می‌کند و افراد قطعاً به انجام آن رو نمی‌آورند. اما متأسفانه در این بخش اطلاع‌رسانی لازم از سوی رسانه‌ها انجام نشده است.

وی می‌افزاید: البته در این حرفه هم مثل همه حرفه‌ها افرادی پیدا می‌شوند که سوءاستفاده‌هایی کنند اما این را نباید به حساب همه پزشکان گذاشت.

برای پلاسما درمانی به تست سرولوژی نیاز داریم

مینو محرز، عضو کمیته کشوری بیماری‌های عفونی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم چنین نگاهی دارد و به قدس می‌گوید: برخی از کیت‌های سرولوژی موجود در بازار به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند؛ تقلبی و فاقد کیفیت لازم هستند و جواب‌های کاذب می‌دهند. البته اگر هم با کیفیت باشند باز تست سرولوژی منفی بودن کرونا را رد نمی‌کند و اگر نتیجه‌اش هم مثبت باشد باز قابل اطمینان نیست و چیزی را ثابت نمی‌کند. در واقع تست آنتی‌بادی نشان می‌دهد آیا فرد قبلاً به کرونا مبتلا شده و مصونیت پیدا کرده است یا خیر؟ به همین دلیل این تست برای تشخیص کرونا مناسب نیست و برای این منظور بهترین روش، تست مولکولی PCR است. بر این اساس در دستورالعمل کشوری تأکید کرده‌ایم استفاده از تست‌های سرولوژی برای تشخیص کرونا توصیه نمی‌شود، اما مردم چون می‌بینند تست آنتی‌بادی به نسبت تست مولکولی بسیار ارزان‌تر است از این آزمایش که در تشخیص کرونا مؤثر نیست استفاده می‌کنند تا ببینند مبتلا شده‌اند یا نه و آزمایشگاه‌ها هم آزمایش آنتی‌بادی از مشتریان خود می‌گیرند چون برای انجام آزمایش ایجاد شده‌اند.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا وزات بهداشت به جای اینکه بگوید استفاده از تست آنتی‌بادی برای تشخیص کرونا توصیه نمی‌شود، ممنوعیت این نوع آزمایش را برای تشخیص اعلام نمی‌کند، می‌گوید: نمی‌توان انجام آن را ممنوع کرد چون لازم است؛ ما الان داریم مبتلایان به کرونا را پلاسما درمانی می‌کنیم و پلاسما هم از کسانی که آی جی جی شان بالا باشد گرفته می‌شود، چون این موضوع نشان می‌دهد در برابر کرونا مصونیت پیدا کرده‌اند. بنابراین، این تست باید انجام شود اما در شرایط خاص و نه برای تشخیص کرونا.

ضرورت برخورد با برخی پزشکان

دکتر سیامک محراب سمیعی، مدیر کل آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پاسخ به قدس، می‌گوید: تست سرولوژی برای تشخیص بیماری‌های هپاتیت B و HIV معتبر است و کاربرد دارد اما برای تشخیص کووید ۱۹ چندان معتبر نیست. در واقع طبق دستورالعمل وزارت بهداشت که برای چارت تشخیص و درمان کووید ۱۹ ابلاغ شده، آزمایش سرولوژی به تنهایی روش و معیاری برای تشخیص این بیماری نیست و نباید استفاده شود، اما در کنار اطلاعات و تست‌های دیگر قابل استفاده و مفید است. در واقع آزمایش یاد شده برای مطالعه اپیدمیولوژی به کار می‌رود و می‌توان از آن برای تشخیص کسانی که در گذشته به این بیماری مبتلا شده‌اند، استفاده کرد.

وی با اشاره به اینکه سال‌ها طول کشید تا در دنیا کیت‌های با دقت بالا برای آزمایش اچ آی وی و هیپاتیت B تولید شده است، می‌افزاید: اما در مورد کووید ۱۹ هنوز کیت سرولوژی با دقت بالا تولید نشده، به همین خاطر ما از این روش که از طریق آزمایش خون انجام می‌شود به تنهایی استفاده نمی‌کنیم اما برای بدست آوردن یک تصویر از اجتماعی که با ویروس‌کرونا مواجه شده‌اند، استفاده می‌کنیم؛ به عبارت دیگر مهم‌ترین کاربرد تست آنتی‌بادی در همینجاست؛ برای اینکه ببینیم ویروس در یک اجتماع چقدر به گردش در آمده یا الان یک اجتماع چقدر با ویروس مواجهه داشته است از تست سرولوژی کمک می‌گیریم. اما در خصوص ابتلای فرد به کرونا به هیچ وجه نمی‌توانیم به تنهایی به این تست اعتماد کنیم. البته تعداد اندکی از اطبای عفونی یا پزشکانی که قادرند در تفسیر از اطلاعات دیگر بیمار استفاده کنند می‌توانند از تست آنتی‌بادی در مدیریت بالینی بیمار بهره گیرند اما نه به تنهایی. یعنی آزمایش آنتی‌بادی به تنهایی هیچ چیزی به فرد نشان نمی‌دهد که این موضوع هم در دستورالعمل صادر شده توسط وزارت بهداشت آمده است.

سمیعی از زیاد انجام شدن تست سرولوژی برای تشخیص بیماری کرونا در کشور انتقاد می‌کند و می‌گوید: مشکل اینجاست آزمایش آنتی‌بادی که چندان ضرورت ندارد بیش از اندازه انجام می‌گیرد و دیگر اینکه تعرفه آن به درستی رعایت نمی‌شود که دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور موظف هستند به دستورالعمل وزارت بهداشت در این موارد توجه کنند.

مدیر کل آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت از بعضی پزشکان و آزمایشگاه‌ها بابت تجویز و تبلیغ انجام تست سرولوژی انتقاد می‌کند و می‌گوید: یکی از گرفتاری‌ها این است که برخی آزمایشگاه‌ها اصول کار را رعایت نمی‌کنند و تست آنتی‌بادی را برای تشخیص کووید ۱۹ تبلیغ می‌کنند، سپس جوابی هم به مردم می‌دهند و شروع به تفسیر جواب‌ها  می‌کنند؛ آن‌ها کار غلط و خلافی مرتکب می‌شوند که باید برخورد قانونی شود. همچنین بعضی از پزشکان تست یاد شده را به بیماران تجویز می‌کنند چون از دستورالعمل وزارت بهداشت بی‌اطلاع هستند یا توجه کافی به آن ندارند، به همین دلیل فکر می‌کنند آزمایش سرولوژی کووید چیزی مثل آزمایش سرولوژی اچ. آی. وی یا هپاتیت B است؛ درحالی که کاملاً با آن‌ها متفاوت است.

سمیعی پیش از این نیز در گفت‌وگویی با اشاره به تعرفه‌های تست سرولوژی اظهار کرده بود: در چندین مصاحبه که در صداوسیما انجام شد دیدم مسئولان برخی آزمایشگاه‌ها در حال جا انداختن تعرفه‌هایی در ذهن مردم هستند که لزومی ندارد. هزینه آزمایش‌های سرولوژی حدود ۲۹ تا ۳۰ هزار تومان است؛ در حالی که گاهی شنیده می‌شود این هزینه به بیش از ۱۰۰ هزار تومان هم در برخی مقاطع رسیده است. در مورد تست تشخیصی مولکولی نیز هزینه‌ها در بخش خصوصی ۵۸۶ هزار و ۵۰۰ تومان است و در بخش دولتی در صورتی که با تشخیص پزشک انجام شود رایگان خواهد بود.

در خصوص قیمت‌گذاری‌ها بر انجام تست، بخش درمان نیروهای مسلح اقدام به تعرفه‌گذاری بر اساس دفتر ارزش‌های نسبی کرده است و این آزمایش در آن بخش با ۵۵ هزار تومان انجام می‌شود، اما نباید اجازه دهیم این تعرفه به شکل کلی جا بیفتد.

انتهای پیام/