قدس آنلاین: این اتفاق هر چند از همان ابتدا مورد انتقاد دغدغه‌مندان، کارشناسان حوزه میراث فرهنگی، معماری و شهرسازی و بزرگان حوزه دین، هنر، فرهنگ و تاریخ و دلسوزان بسیاری در سطوح مختلف اجتماعی و حکومتی قرار داشته است اما به‌ویژه از دهه ۸۰ شمسی، تخریب حداکثری، محور عملیاتی مجریان طرح نوسازی بافت پیرامونی حرم مطهر شد و با اجرای آن، بدون توجه به ضوابط و مصوبات بالادستی، بخش مهمی از میراث ملموس (بناها و مسیرهای تاریخی) و ناملموس(آیین‌ها و روابط اجتماعی) نابود و محلات تاریخی هسته مرکزی شهر با برج‌های مدرن تجاری، هتل‌ها و ساختمان‌های بلندمرتبه جایگزین شد؛ در حالی که این کلانشهر می‌توانست با بهسازی محیطی، به عنوان نماد یک شهر تاریخی اسلامی شیعی معرفی شود.
چندی پیش ۲۳۰ نفر از نمایندگان مجلس در نامه‌ای به مقام معظم رهبری، خواستار راهنمایی ایشان درباره موضوع بافت پیرامون حرم امام رضا(ع) شدند. در بخشی از این نامه با اشاره به دستورات صریح و مکتوب مقام معظم رهبری در فروردین سال ۸۶ به استاندار وقت، آمده است: «مشهدالرضا به عنوان قطب فرهنگی جهان اسلام و پایتخت معنوی ایران اسلامی، یکی از کانون‌های چالش بین الگوی پیشرفته اسلامی ایرانی و الگوهای توسعه‌ای منهای هویت و عدالت بوده است؛ اجرای دقیق و کامل این دستورات می‌توانست طی ۱۳ سال گذشته از تضییع گسترده حقوق شرعی و قانونی جمعیت بزرگی از مجاوران حرم مطهر رضوی جلوگیری کند و مانع از تاراج هویت معنوی بافت پیرامونی حرم مطهر امام رضا(ع) و لطمه به اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی نظام شود».
نمایندگان همچنین در این نامه آورده‌اند: «همین جریان خسارت‌ساز، مصالح زیست محیطی پایتخت معنوی کشور را نیز با وجود هشدارها و نهی صریح حضرت‌عالی مورد تهدید قرار داده است. متأسفانه در ماه‌های اخیر هم‌افزایی غافلانه یا متعمدانه برخی عناصر و مراکز و ایستادگی در برابر مصوبه قانونی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور، نور امیدی را که برای اصلاح برخی کج‌رفتاری‌های دو دهه گذشته روشن شده است، تهدید می‌کند. ایستادگی در برابر قانون‌دانان قانون‌شکن که به دنبال خم کردن قانون و افزایش اختیارات غیرقانونی خود و تداوم انفاذ الگوهای بی‌هویت توسعه و صیانت از منافع عده‌ای قلیل به ضرر عامه مردم و نفی هویت تمدنی مشهدالرضا هستند، با تصریح مجدد منویات نورانی حضرت‌عالی تحکیم خواهد شد».
در همین رابطه طی گفت‌وگویی با مهندس سیدمحمد بهشتی، عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری به واکاوی این موضوع پرداخته‌ایم؛ وی که دانش‌آموخته معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی و عضو پیوستهٔ فرهنگستان هنر است، نامه نمایندگان به مقام معظم رهبری را نمایانگر عزم و اراده وکلای مجلس برای ایستادگی در برابر قانون‌گریزانی می‌داند که هویت تاریخی و مذهبی مشهد مقدس را به سمت اضمحلال و نابودی سوق داده‌اند.
وی با اشاره به فعالیت‌هایی که طی چند دهه گذشته به اسم توسعه و بهسازی اطراف حرم مطهر امام رضا(ع) صورت گرفته است، خاطرنشان می‌کند: در طول سال‌هایی که فعل و انفعالات اطراف حرم مطهر امام رضا(ع) در جریان بود، عده زیادی از دغدغه‌مندان و دلسوزان به این فعالیت‌ها معترض بودند اما در مقابل، مقاومت شدید مدیران بومی و مسئولان مشهد را در برابر این اعتراض‌ها شاهد بودیم که تلاش بسیاری کردند مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری کشور را نادیده گرفته و حکم لغو این مصوبه را از دیوان عدالت اداری بگیرند.
رئیس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اضافه می‌کند: متأسفانه اقدام‌های صورت گرفته در این عرصه تاکنون بیشتر رویکردی سوداگرانه داشته و مدیران و مسئولان وقت بدون توجه به هویت و تمام ریشه و اصالت و ارزش‌هایی که می‌بایست به‌ویژه در اطراف حرم مطهر حفظ می‌شد، عملاً با ساخت و سازهای بی‌هویت، منطقه را شخم زده و یادگاری تلخ برای آیندگان به جا گذاشتند.
سیدمحمد بهشتی حاصل این اتفاق‌ها را زخمی عمیق بر پیکر شهر به خصوص پیرامون حرم مطهر امام هشتم(ع) عنوان و ابراز امیدواری می‌کند: با پیگیری‌های دلسوزانه نمایندگان مجلس و مدیران و مسئولان کنونی، این زخم تا حد زیادی التیام یافته و از عمیق‌تر شدن آن جلوگیری شود، گو اینکه در هر صورت حتی اگر این زخم التیام هم بیابد، داغ آن باقی خواهد ماند.
وی در همین حال با تأکید بر اینکه اقدام‌های صورت گرفته تاکنون با دستورات صریح و فرمایشات رهبری فاصله بسیار داشته است، متذکر می‌شود: آنچه مسلم است اینکه نمی‌شود و نمی‌بایست مقابل قانون ایستاد؛ اما تجربه عملکرد گذشته مدیران در مشهد نشان داد که با وجود متولی بودن شورای عالی شهرسازی و مصوبه آن که ضوابط و چارچوب‌های قانونی فعالیت در اطراف حرم مطهر امام رضا(ع) را مشخص کرده است، آن‌ها بدون توجه به این الزام‌ها، به اقدام‌های سوداگرانه خود پرداخته و تمامی موازین قانونی و شرعی را زیر پا گذاشتند.
وی با بیان اینکه تغییر رویه گذشته و التیام زخم‌هایی که بر پیکر مشهدالرضا(ع) ایجاد شده است، تنها با عزم و اراده‌ای سیاسی امکان‌پذیر است، ابراز امیدواری می‌کند: تلاش نمایندگان مجلس و پیگیری‌های آنان زمینه تحقق این مطالبه بحق دلسوزان و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایرانی اسلامی را فراهم سازد.
انتهای پیام/
نظر شما