به گزارش قدس آنلاین، این نشست با حضور مصطفی لعل شاطری؛ پژوهشگر گروه فرهنگ و سیره رضوی در حوزه تاریخِ هنر شیعی، علی بوذری؛ عضو هیئت علمی دانشگاه هنر تهران، مصطفی گوهری فخر آباد؛ عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی و مرتضی انفرادی؛ مدیر گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد پژوهش های اسلامی در بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد.

مصطفی لعل شاطری، در ابتدای این نشست زندگی قاسم بن حسن(ع) را مورد بررسی قرار داد و گفت: مجموعه گزارش های ارائه شده در منابع موثق تاریخی در خصوص زندگانی قاسم بن حسن(ع)، حضور در واقعه عاشورا و نحوه شهادت او، بسیار محدود است.

وی ابراز کرد: در کتاب «روضة الشهدا» که مقتلی از حسین واعظ کاشفی و بخش عمده آن دربردارنده سرگذشت امام حسین بن علی(ع) و وقایع حزن‌انگیز کربلا است، به یکباره شاهد این جریان هستیم که حجم زیادی از اطلاعات در خصوص قاسم بن حسن(ع) به گفتمان مکتوب شیعی وارد می شود که شامل مواردی همچون اذن خواهی قاسم بن الحسن(ع)، ازدواج، جنگیدن و شهادت اوست.

این پژوهشگر گروه فرهنگ و سیره رضوی ادامه داد: با وجود اینکه در منابع اولیه صرفا اشاره شده است که قاسم بن حسن(ع) پس از ورود به میدان جنگ در اندک زمانی به شهادت رسید، اما مولف روضه الشهدا بحثی با عنوان مبارزه قاسم با فرزندان ازرق شامی و سپس ارزق که از دلیران سپاه ابن سعد بوده است را برای نخستین بار، مطرح می کند.

لعل شاطری گفت: در دوره قاجار جریانی مبنی بر تولید مراثی حسینی آغاز شد که نمونه های مشهود و مورد استقبال آن «طوفان البکاء»، «اسرارالشهاده» و «ماتمکده» بود. این آثار ضمن برخوردراری از مضامین عاشورایی، با تکنیک چاپ سنگی برای اولین بار از میرزا علی قلی خویی تصویرسازی شد.

وی خاطر نشان کرد: یکی از مجالس تکرار شونده در این آثار، مجلس اذن خواهی، ازدواج و به ویژه جنگیدن و مبارزه قاسم بن حسن(ع) است و موضوع حائز اهمیت ورود تحریفاتی جدید از سوی خویی است، به این معنا که علاوه بر تداوم تحریفاتِ مذکور در روضه الشهدا، به تقویت آن نیز پرداخته است.

این پژوهشگر دلیل اصلی استقبال از تصویر سازی های عاشورایی و به عبارتی توجه به گفتمان بصری عاشورا را سواد اندک جامعه دوره قاجار دانست و گفت: کتاب های چاپ سنگی از این قابلیت برخوردار بودند که تصاویر در آن قرار گیرد و متعاقبا وقایع را در کوتاه ترین زمان ممکن در ذهن مخاطب احیا کنند.

بررسی جایگاه کتاب روضه الشهدا و تحریفات آن

مصطفی گوهری؛ فخرآباد عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی نیز در ادامه این کرسی علمی-ترویجی به بررسی جایگاه کتاب روضه الشهدا و نیز تحریفات موجود در این کتاب و به ویژه مجلس قاسم بن حسن(ع) اشاره کرده و این کتاب را مورد نقد و بررسی قرار داد.

وی بیان کرد: باید به این نکته توجه داشت که ریشه تحریفات وارد شده در کتاب روضه الشهدا به پیش از آن برمی گردد و کاشفی نویسنده آن نیز به این موضوع اشاره دارد که برای نگارش این کتاب به منابعی رجوع کرده است، اما این منابع در حال حاضر در دسترس نیست و به مرور زمان از بین رفته اند.

علی بوذری؛ عضو هیئت علمی دانشگاه هنر تهران نیز در ادامه به تصویرسازی مذهبی در دوره قاجار اشاره کرد و گفت: تصویرسازی مذهبی در این دوره زمینه های وسیعی را شامل می شده است که می توان آن ها را به بخش های گوناگونی تقسیم کرد که یکی از این بخش ها را می توان تصویرسازی عاشورایی دانست.

وی در زمینه فرهنگ بصری عاشورا کتاب طوفان البکاء را در زمره آثار حائز اهمیت تصویرسازی مذهبی با تکنیک چاپ سنگی دانست و افزود: این کتاب بالغ بر ۵۰ بار در دوره قاجار تصویر سازی شده است و تصویر سازی های موجود در آن از ظرفیت های بسیار مطلوبی در زمینه پژوهش های علمی برخوردار است.

منبع: آستان نیوز

انتهای پیام/