اعتقاد و انتظار شیعیان برای تشکیل جامعه جهانی آرمانی اسلامی به وسیله ظهور انسانی کامل، عادل و قیام کننده‌ای برای احیای همه فضائل انسانی، تأثیرات گوناگونی بر روح، رفتار، تفکرات و گرایش‌های آنان خواهد داشت. در این نوشتار، توصیفی اجمالی از انتظار کرده و سپس سه اثر اخلاقی آن بر روح و روان منتظران را بررسی می‌کنیم.

انتظار فعالانه

انتظار واقعی، تأثیری واقعی بر روح، اندیشه، گفتار و رفتار انسان می‌گذارد. به این معنا که در پشت این عقیده، حقیقتی نهفته است که آن حقیقت، ارتباطی جدی با روان انسان برقرار می کند. شاید یکی از معانی آفتاب پشت ابر بودن امام(ع) در عصر غیبت همین باشد که می‌تواند روحیه منتظران خویش را تحت تأثیر قرار دهد.

انتظار موعود آرمانی و مصلح جهانی، عقیده‌ای متفاوت برای منتظران را رقم زده و موجب می شود دست روی دست نگذارند و در جهت رسیدن به چیز یا کسی که در انتظار آن هستند با جدیت تمام اقدام کنند. چنین کنشگری عملگرایانه‌ای را می‌توان انتظار فعالانه نامید. خلاصه این که، انتظار از جنس عمل است نه بی عملی. چنان که در روایتی از رسول خدا صلّی الله علیه و آله آمده که فرمودند: «أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ فَرَجِ اللَّهِ تَعَالَی‏؛ برترین اعمال امت من انتظار گشایش(در مورد ظهور حضرت مهدی علیه السلام) از سوی خدای متعال است.»

یکی از مهمترین تأثیرات فرهنگ انتظار ظهور حضرت مهدی(عج)، تأثیرات مثبتی هستند که در روح و روان منتظران ظهور ایجاد می‌شوند.

آرامش و طمأنینه

گمشده بزرگ بشر در عصر حاضر، آرامش است. بسیاری هستند که حاضرند قید آسایش و رفاه خود را بزنند اما در عوض، آرامش درونی خود را به دست آورند. گرچه ظهور حضرت مهدی(عج) آرامش به معنای واقعی‌اش را در تمام دنیا محقق خواهد کرد اما انتظار آن ظهور نیز، منتظران را به آرامش خاطر خواهد رساند. آرامش درونی برآمده از انتظار واقعی، چندین مؤلفه اساسی دارد:

۱.ارتباط با امام، ارتباط با خدا

اساساً هر آنچه که رنگ تدین و عبودیت به خود بگیرد و ارتباطی از جنس بندگی با خدای متعال محسوب شود ارمغان قطعی آن، آرامش و طمأنینه خواهد بود؛ چنان که خداوند در آیه ۲۸ سوره رعد می‌فرماید: «الَّذینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب‏؛ همان کسانی که ایمان آورده‌‏اند و دل‌هایشان به یاد خدا آرام می‏‌گیرد. آگاه باش که با یاد خدا دلها آرامش می‌‏یابد.» امام معصوم به عنوان وسیله‌ای به سوی خدا، ارتباط بندگان با خدای متعال را سامان می بخشد. قرآن کریم در آیه ۳۵ سوره مائده می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَةَ وَ جاهِدُوا فی‏ سَبیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون‏؛ ای کسانی که ایمان آورده‌‏اید! از مخالفت فرمان خدا بپرهیزید و وسیله‏‌ای برای تقرب به او بجوئید و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید!» منتظر ظهور، امام خویش را مهمترین راه ارتباط با خدا و اتصال زمین به آسمان می داند چنان که در دعای ندبه می خوانیم: «أَیْنَ السَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَیْنَ الْأَرْضِ وَالسَّماءِ؛ کجاست آن وسیله پیوند بین زمین و آسمان؟»

۲. علم امام زمان نسبت به گرفتاری‌های ما

سختی‌ها و گرفتاری‌ها که عمده دلیل پریشان حالی و اضطراب و نبود آرامش ما محسوب می‌شوند می‌توانند بهترین دلیل آرامشمان باشند به شرط آن که، همه آنچه اتفاق می‌افتد را در محضر خدا و ولی خدا بدانیم. در این صورت، اضطراب و نگرانی جای خود را به آرامش و طمأنینه خواهد داد. امام زمان(علیه السلام) نه تنها از گرفتاری های پیروان خود آگاهی دارند بلکه بسیاری از بلاها و گرفتاری‌ها را از سر دوستدارانشان دفع می‌کنند. چنانکه حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف می فرمایند: «یَدْفَعُ اللَّهُ الْبَلَاءَ عَنْ أَهْلِی وَ شِیعَتِی‏؛ [۵] خداوند، به سبب من، بلا را از اهل و شیعیانم دفع می‌کند.» اعتقاد به چنین امام مهربان و آگاهی، منتظر را به وجد آورده و لبریز از آرامش می کند.

امیدواری

موتور محرکه درونی انسان، امید است. این معجزه امید است که بن بست در زندگی را بی معنا می‌کند. هیچ قدرتی نتوانسته جامعه امیدوار را به زانو درآورد مگر اینکه بتواند امید او را از آنها بگیرد. منتظران ظهور، فعالانه و امیدوارانه، همه موانع و سختی‌ها را از پیش رو بر می‌دارند تا مقدمه گشایش آرمانی و جهانی را مهیا کنند.

انتظار ظهور مهدی موعود(عج)، نهال امیدی است که خداوند برای مؤمنین کاشته است پس چنین امیدی چیزی جز امید به خداوند و آینده روشنی که خداوند ترسیم کرده است نیست. تنها امیدی که به ناامیدی نمی‌گراید امید به خداست چنان که امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «لَا تَرْجُ إِلَّا رَبَّک‏؛ جز به پروردگار خود به چیزی امید نداشته باش.» در دعای فرج امام زمان(عج) نیز قطع امید از غیر خدا اشاره کرده و می خوانیم: «اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ وَ انْقَطَعَ الرَّجَاء؛ خدایا گرفتاری بزرگ شد؛ و پوشیده، آشکار گشت و پرده کنار رفت و امید بریده گشت.»

روحیه استقامت

منتظر ظهور، به خوبی می‌داند که برای اقامه حکومت عدل جهانی، وجود یارانی با صلابت و استقامت و کارآمد، ضروری است. پس همه فشارهای مادی و روحی در مسیر دینداری و بسترسازی برای ظهور را با روحیه ای قوی و مستحکم پشت سر می‌گذارد. او همیشه برای جهاد و تلاش بی امان در مسیر حق آماده است. روحیه قوی منتظر باعث می شود از ملامت‌های دیگران ابایی نداشته باشند چنان که در آیه ۵۴ سوره مائده خداوند می‌فرماید: «وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِم‏؛ از سرزنش هیچ ملامتگری هراسی ندارند.»

یاران امام زمان(عج) به عنوان محصول انتظار ظهور، دارای قلب‌هایی محکم همانند پاره‌های فولاد هستند چنان که رسول خدا(ص) درباره ویژگی یاران حضرت قائم(عج) می فرمایند: گویا دلهایشان پاره‌های آهن است.

انتهای پیام/