قدس آنلاین: ۲۷ مهر ماه پنجمین سالگرد تصویب برجام و آغاز اجرای این توافق چند جانبه و مورد حمایت سازمان ملل بین ایران و گروه ۱+۵ که حالا با خروج آمریکا از برجام به ۱+۴ بدل شده است.

بر مبنای این توافق در یک برنامه زمانبندی شده در پایان سالهای پنجم، هشتم و دهم  شماری از محدودیت های حقوقی، فنی و نظامی ایران باید برداشته شوند.

یکشنبه آینده ساعت ۳:۳۰ دقیقه بامداد به وقت تهران بند ششم قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در اجرای برجام باید به اجرا گذاشته شود. بر این اساس نظام مجوزخواهی صادرات و واردات اقلام تسلیحاتی به ایران یا از ایران (موضوع بند ۵ ضمیمه ب قطعنامه مذکور به پایان خواهد رسید.

علاوه بر این در این موعد اتفاق مهم دیگری هم رخ خواهد داد. در این ساعت محدودیت سفر ۲۳ شخصیت حقوقی جمهوری اسلامی ایرا ن که مقامات نظامی و دفاعی ارشد کشورمان هستند هم برداشته خواهد شد.

این یک اتفاق تاریخی و مهم به شمار می‌رود که می‌توان گفت همچون خروج کشورمان از ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد بی‌سابقه است. اینکه محدودیت‌های تسلیحاتی شورای امنیت در مورد یک کشور با خروج او از ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد در یک توافق سیاسی و فنی و با قطعنامه شورای امنیت ملغی شود.

چه تحریم هایی برداشته می‌شوند

بند ۵ ضمیمه ب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تاکید و تصریح دارد که کلیه دولتها می‌توانند در فعالیت های ذیل مشارکت داشته و  اجازه آنها را  صادر کنند، مشروط به اینکه شورای امنیت از قبل به صورت مورد به مورد تصمیم به تایید آنها گرفته باشد:

عرضه، فروش و یا انتقال مستقیم یا غیرمستقیم هرگونه تانک جنگی، خودروهای رزمی زرهی، سامانه‌های توپخانه‌ای سنگین، هواپیماهای رزمی، بالگردهای تهاجمی، ناوهای جنگی، موشک‌ها و یا سامانه‌های  موشکی، آن گونه که در نظام ثبت سلاح‌ های متعارف ملل متحد تعریف شده است، یا تجهیزات مرتبط، شامل  قطعات یدکی به ایران، یا برای استفاده در داخل ایران و یا در جهت منافع ایران، از داخل و یا از طریق قلمروهای تحت حاکمیت‌شان و یا  توسط اتباع آنها و یا افراد  تحت حاکمیت آنها، یا با استفاده از هواپیماها و یا کشتی‌های حامل پرچم‌های آنها، اعم از اینکه از قلمروشان نشأت گرفته یا خیر و ارائه آموزش فنی، منابع یا خدمات مالی، مشاوره، دیگر خدمات یا کمک‌های مرتبط با تأمین، فروش، انتقال، تولید، نگهداری و یا استفاده از سلاح‌ها و تجهیزات مرتبط مشروح در این  بند فرعی، به ایران توسط اتباع این دولت‌ها و یا از داخل یا از طریق قلمروهای تحت حاکمیت شان.

این  بند تا تاریخ ۵ سال پس از  «روز قبول توافق برجام» یا تا تاریخی که آژانس گزارشی در تأیید نتیجه‌گیری گسترده‌تر ارائه دهد، هرکدام زودتر حادث شود، اعمال خواهد شد.

کارزار سنگین حقوقی میان تهران و واشنگتن

همین بند از برجام یکی از دلایل اصلی خروج آمریکا از این توافق بود. دولت ترامپ نه فقط با اجرای این بند از برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ مشکل داشت که در نگاهی فراتر خواستار پذیرش مذاکره برای محدود کردن و حذف برنامه دفاع موشکی ایران بود.

مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا سوم تیر ماه متن پیش‌نویس قطعنامه‌ای برای برای تمدید محدودیت‌های تسلیحاتی ایران و جلوگیری از اجرای ضمیمه ب برجام میان اعضای شورای امنیت توزیع کرد که به شکل گیری اولین کارزار حقوقی و سیاسی بین تهران و واشنگتن منجر گردید که در نهایت با شکست سنگین تیمی ترامپ پایان یافت.

دولت آمریکا سفسطه‌های حقوقی سنگینی را بنام استدلال برای مجاب کردن اعضای شورای امنیت به تصویب قطعنامه خود بکار گرفت تا مانع از برداشته شدن محدودیت‌های تسلیحاتی ایران شود و با وجود یک مناقشه سنگین و پرتنش حقوقی در نهایت در ۲۵ مرداد ماه ۱۳ عضو شورای امنیت به آمریکا پاسخ منفی دادند تا یک افتضاح سیاسی برای واشنگتن در تاریخ شورای امنیت رقم بخورد.

در آن جلسه تنها جمهوری دومینیکن به قطعنامه آمریکا رای مثبت داد و تروئیکای اروپایی نیز با آمریکا به مخالفت برخاستند. هر چند این سه کشور عضو برجام در نهایت هم رایی قلبی خود با آمریکایی‌ها را بر زبان آوردند و اذعان کردند که چون قطعنامه آمریکایی‌ها رای نداشت آنها هم رای مخالف و ممتنع به آن دادند.

شکست قطعنامه آمریکایی و اجرای پروژه ماشه

این اتفاق سبب شد ترامپ گام در مرحله بعدی و اجرای نقشه "ب" خودش بگذارد و وزیر خارجه‌اش را مامور سازد تا مکانیزم ماشه برجام را فعال کرده و آنرا ظرف ۳۰ روز بچکاند.

به همین منظور مایک پمپئو روز پنجشنبه ۳۰ مرداد ماه با ارسال شکایت‌نامه‌ای به رئیس‌ شورای امنیت، که با شماره ۸۱۵ در دبیرخانه این شورا به ثبت رسیدایران را به «نقض توافق هسته‌ای» متهم کرد.

اما قبل از او دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران در اقدامی پیش‌دستانه در نامه‌ای که به شماره ۸۱۴ و به امضای محمد جواد ظریف در این دبیرخانه ثبت شده بود شکایت ایران از آمریکا را به دلیل نقض مکرر برجام و خروج از این توافق ثبت کرده بودند. وزیر امور خارجه ایران در ۳۰ صفحه فهرست حدود ۱۶۰ تحریم آمریکا در نقض برجام را در این نامه برای شورای امنیت فهرست کرده بود.

این اتفاق در پی شکست آمریکا در تصویب قطعنامه تمدید محدودیت‌های تسلیحاتی ایران سبب شد تا بار دیگر ۱۳ عضو شورای امنیت هم به صورت منفرد و هم در یک بیانیه جمعی به ابتکار ایران خطاب به رئیس وقت شورای امنیت که نیجر بود تاکید و تصریح کنند که نامه و شکایت آمریکا را در این شکایت دارای اهلیت ندانسته و شکایتش را نافذ و دارای تاثیر نمی‌دانند.

این دومین شکست سنگین برای تیم ترامپ و خدشه بزرگ به اعتبار و هیمنه آنها در شورای امنیت بود. اتفاقی تاریخی که سابقه نداشت دولت آمریکا اینگونه با مقاومت و دست رد مطلق شورای امنیت مواجه شود.

در نهایت این رویداد موجب شد تا آمریکایی‌ها سراغ فرآیندهای مکانیزم‌های ماشه نیز نرفته و تنها نامه آغاز و پایان این فرآیند را به دبیرکل ارسال کنند.

مکانیزم ماشه و تفنگ مشقی تحریمها

دولت ترامپ بامداد ۳۰ سپتامبر(بیستم شهریور ماه) به صورت یکجانبه مدعی شد که تحریم های شورای امنیت از جمله قطعنامه ۱۹۲۱ علیه ایران دوباره اجرایی شده و واشنگتن هر کشوری را که از آن تخطی کند مجازات خواهد کرد.

با این حال ریاست وقت شورای امنیت و دبیرکل سازمان ملل صراحتا اعلام کند که هیچ برنامه‌ای برای بازگشت این تحریم‌ها و اجرای آنها ندارند و اعلامیه آمریکا را فاقد اثر می‌دانند.

رئیس فعلی شورای امنیت یعنی روسیه هم در اولین اقدام بعد از تحویل ریاست این نهاد در موضع‌گیری رسمی بر رد ادعای آمریکا و نافذ نبودن آن تاکید نمود.

جمهوری اسلامی ایران اما به این بسنده نکرد و با درخواست تهران ۱۳ عضو شورای امنیت در بیانیه‌ای مشترک بر اینکه اقدام آمریکا فاقد تأثیر میدانی و حقوقی است تأکید کردند.

در این بیانیه حتی لحن انتقادی برخی کشورهای اروپایی در مورد نگرانی از برنامه موشکی و دفاعی ایران هم رنگ باخت و تغییر کرد.

تیم ترامپ برای جبران این شکست‌ها و احیای حیثیت مخدوش شده‌شان در کارزار حقوقی در شورای امنیت علیه ایران به سراغ تاکتیک قدیمی خود یعنی تحریم‌های یکجانبه رفتند. بدین ترتیب وزارت خزانه داری آمریکا در ۲۷ شهریور ماه در بیانیه‌ای نام ۴۵ شخص حقیقی  و ۲ شرکت ایرانی به فهرست اشخاص تحت تحریم دفتر کنترل دارایی‌های خارجی (اوفک) که از نهادهای زیرمجموعه این وزارتخانه به شمار می‌رود، اضافه کرد.

آخرین تیر ترامپ و تیمش در این زمینه اما طرحی با عنوان تحریک کامل نظام مالی ایران بودکه ۱۸ بانک بخش خصوصی ایران را که عمدتا در زمینه تامین و تهیه اقلام بشردوستانه شامل غذا و دارو فعالیت داشتند را هدف قرار داد.

این طرح از سوی شش تن از سناتورهای مشهور و ضد ایرانی حزب جمهوریخواه پیشنهاد شده بود که ترامپ با شوق و و لع آنرا با یک فرمان اجرایی ابلاغ کرد.

با این حال در این کارزار حقوقی سومین و سنگین ترین شکست ترامپ و دولت آمریکا در راه است و شمارش معکوس برای آن آغاز شده است.

شمارش معکوس برای شکست تاریخی آمریکا

یکشنبه آینده در ساعت ۳:۳۱ دقیقه بامداد، همان ساعتی که ترامپ اطلاعیه خود خوانده بازگشت قطعنامه‌های تحریمی و پایان برجام را به زعم خود اعلام کرد، جمهوری اسلامی ایران اطلاعیه لغو محدودیت‌های خرید و فروش تسلیحاتی متعارف و همچنین لفو تحریم سفر ۲۳ مقام نظامی ایران از سوی شورای امنیت برای کشورمان را صادر خواهد کرد. و این یک سیلی جانانه برای رئیس جمهور آمریکا و تیم او خواهد بود.

از یکشنبه آینده جمهوری اسلامی ایران بدون نیاز به دریافت مجوز از شورای امنیت می‌تواند برای تأمین نیازهای دفاعی خود از کشورهای دیکر تسلیحات مورد نیازش را بخرد و یا برای تأمین ارز و یا در راستای راهبردهای سیاسی و دفاعی خود تولیداتش را به کشورهای دوست و متقاضی بفروشد.

از هم اکنون نیز زمینه ها و اقدامات اولیه در این زمینه تا حد زیادی فراهم شده و کشورهای زیادی مایل به این مبادلات با ایران هستند.

نکته حائز اهمیت اینکه لغو محدودیت ها و تحریم های سفر مقامات ارشد نظامی کشور از این تاریخ هم نقش مهمی در پیشبرد و نهایی کردن قراردادهای احتمالی در حوزه صنعت دفاعی دارد.

نکته آخر اینکه رسانه های غربی تبلیغات سنگینی را در مورد خودداری کشورهای غربی از معامله تسلیحاتی با ایران و ابقای تحریم‌های اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۲۳ به راه انداخته اند. اما انچه بدان اشاره نمی‌شود اینست که اولا اینکه تحریم های اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۲۳ اگر باقی می‌ماند این هم بخشی از برجام است و در این توافق اشاره شده که این تحریم‌ها تا پایان سال هشتم می‌مانند و دوم اینکه بازارهای و طرف های معامله تسلیحاتی ایران هیچ گاه در ۴ دهه گذشته اروپا و کشورهای غربی نبوده اند و از این پس هم نخواهند وبد. ۴ دهه تحریم صنعت دفاعی ایران را به سمت خودکفایی و اتکای به داخل سوق داده و ایران بیش از انکه نیاز به واردات سلاح داشته باشد، یک تامین کننده جدی و پر محصول در این زمینه است از اینرو انتظار می‌رود در هفته آینده و هفته‌های پس از آن اخبار مهمی در این زمینه به گوش برسد.

انتهای پیام/