اعظم طیرانی/

پانزدهم اکتبر یا ۲۴ مهر به عنوان روز جهانی نابینایان یا قانون عصای سفید نام‌گذاری شده است. هر چند کاربرد عصا به عنوان وسیله کمکی در رفت و آمد نابینایان، از سال‌ها پیش از این متداول بوده، ولی به کارگیری عصای سفید به شکل امروزی و به عنوان نماد، پس از جنگ جهانی اول رایج شد. در سال ۱۹۲۱ میلادی جیمز بیگز، عکاس انگلیسی که در سانحه‌ای بینایی خود را از دست داده بود برای در امان ماندن از تصادف حین رفت و آمد در خیابان‌های اطراف محل زندگی خود ابتکار استفاده از عصای سفید را به کار برد و پس از آن بود که دو پژوهشگر آمریکایی قانون عصای سفید را نوشتند و ۱۵ اکتبر به عنوان روز جهانی قانون عصای سفید تعیین شد.

جان کلام این قانون این است که نابینا هم عضوی از جامعه است و حقوق اجتماعی دارد که به جای ابراز ترحم، باید حقوق او را محترم شمرد و رعایت کرد.

عصای سفید حکم چراغ قرمز در خیابان را دارد

 محمدرضا شهبازی، معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با ما می‌گوید: عصای سفید یکی از ابزار و وسایلی است که نابینایان نه تنها برای شناسایی محیط، جهت‌یابی مناسب و تشخیص موانع از آن استفاده می‌کنند، بلکه به لحاظ قانون وسیله‌ای برای معرفی فرد نابینا به سایر افراد جامعه است و در همه کشورهای دنیا این عصا حکم چراغ قرمز در خیابان را دارد؛ به طوری که هرگاه یک فرد دارای عصای سفید، عصای خود را در خیابان بلند کند همه اتومبیل‌ها و وسایل نقلیه موظف به توقف هستند تا فرد نابینا بتواند ایمن از عرض خیابان عبور کند. اما متأسفانه در کشور ما این فرهنگ هنوز نهادینه نشده و برخی تصور می‌کنند اجرای قانون عصای سفید در کشور نیازمند بحث کارشناسی است.

وی تصریح می‌کند: اکنون تلاش می‌شود بحث کارشناسی استفاده از عصای سفید و ابزارهایی که می‌تواند در تردد افراد دارای اختلال بینایی هدایتگر بوده و ایمنی مناسبی را برای آنان فراهم کند بیشتر مورد توجه قرار گیرد تا فرهنگ قانون عصای سفید در کشور ترویج شود و افراد دارای معلولیت بینایی بتوانند با استفاده از این وسیله، ایمن و مستقل تردد کنند.

نابینایان بیشترین قشر تحصیلکرده دارای معلولیت

مدیرکل دفتر توانمندسازی معلولان ادامه می‌دهد: در دنیا بیش از۲۸۰ میلیون نفر با اختلالات بینایی شدید و خیلی شدید و کم بینا زندگی می‌کنند و در ایران نیز ۲۰۳ هزار و ۵۵۶ نفر از افراد دارای اختلالات بینایی زیر پوشش سازمان بهزیستی کشور قرار دارند که بیشترین قشر تحصیلکرده معلولان را تشکیل می‌دهند.

شهبازی با اشاره به اینکه اصلی‌ترین مشکل نابینایان اشتغال است، می‌افزاید: این گروه از افراد دارای معلولیت، افراد توانمندی هستند که از استقلال فردی بالایی برخوردارند، اما تا زمانی که اشتغال ندارند نیازمند حمایت‌های معیشتی هستند.

دکتر شهبازی ادامه می‌دهد: در قانون جامع حمایت از معلولان، حقوقی که برای معلولان قائل شده یکسان است و اشاره خاصی به گروه نابینان نشده، در نتیجه باوجود دانش و توانمندی‌هایی که این گروه دارند اغلب بیکار هستند، در حالی که این افراد می‌توانند در مشاغل مختلف از جمله آموزش بسیار موفق باشند.

مناسب‌سازی محیط شهری

به گفته وی مناسب‌سازی محیط شهری قانونی است که در مواد ۲ و ۳ قانون حمایت از معلولان آمده و از اهمیت بسیاری برخوردار است اما متأسفانه تا تحقق آن و فراهم آمدن محیط مناسب و ایمن برای افراد دارای معلولیت به‌ویژه نابینایان فاصله بسیاری وجود دارد. جامعه ما نیازمند نگرشی مثبت است تا توجه داشته باشیم همه افراد باید از حقوق شهروندی برابر برخوردار باشند و شرایط تردد همه افراد در جامعه فراهم باشد. حتی اگر یک فرد نتواند از فضای فیزیکی استفاده کند حق و حقوق او تضییع شده و سازمان‌ها و نهادهای شهری در این زمینه مسئول هستند و باید بکوشند شرایطی فراهم کنند که همه افراد جامعه دسترسی آسان به همه امکانات شهری و استفاده از محیط‌ها و فضاهای عمومی داشته باشند.

وی ادامه می‌دهد: اکنون جامعه ما در حال حرکت به سوی پدیده افزایش سالمندی است، بنابراین ضرورت دارد فضاهای شهری به گونه‌ای مناسب‌سازی شود که علاوه بر معلولان، امکان استفاده از محیط‌های شهری برای سالمندان نیز فراهم باشد، چرا که در وضعیت فعلی به دلیل سنگفرش‌های نامناسب در برخی از خیابان‌ها و یا نصب موانع به منظور پیشگیری از تردد موتورسیکلت‌ها در پیاده‌روها نه تنها افراد دارای معلولیت بینایی برای تردد با مشکل مواجه هستند و منجر به آسیب رسیدن به آن‌ها  می‌شود، بلکه در برخی مواقع سالمندان، کودکان و خانم‌های باردار نیز دچار آسیب‌هایی  می‌شوند که سلامت آن‌ها را به مخاطره می‌اندازد. ضرورت دارد سازمان‌های متولی تمهیدات لازم را در این زمینه اندیشیده و با اجرای صحیح و کامل قانون مناسب‌سازی محیط‌های شهری، امکان استفاده ایمن از این محیط‌ها را برای همه شهروندان فراهم کنند.