به گزارش قدس آنلاین، آنچه شیعه به عنوان مناسک دینی انجام می‌دهد و آنچه در قالب مستحباتی مثل زیارت، عزاداری و ... به جای می‌آورد برخلاف ادعای برخی شبهه افکنان و غرض ورزان، نه تنها بدعت نیست بلکه سیره ائمه هدی علیهم السلام است که به عنوان میراثی جاودان و پایان ناپذیر در اختیار ما قرار دارد و جالب آنکه هر روز بُعدی جدید از ابعاد آن برای ما مکشوف می‌شود. چنان که در مسأله زیارت و آداب و برکات آن در سیره ائمه(علیهم‌السلام) آموزه‌هایی گرانبهاست. از این رو و به منظور بررسی زیارت در سیره کلامی و عملی امام رضا(علیه‌السلام) با حجت الاسلام والمسلمین محمدجواد مروجی طبسی، استاد حوزه و پژوهشگر سیره اهل بیت(علیهم‌السلام) و صاحب آثاری همچون «اهل البیت (علیهم‌السلام) فی فترة الصغر»، «الامام المهدی(عج)، المصلح العالمی المنتظر» و «حکمت‌های رضوی: فرهنگ موضوعی از سخنان کوتاه امام رضا (علیه‌السلام)» گفت‌وگو کرده‌ایم که تقدیم می‌شود:
* امام رضا(علیه‌السلام) نسبت به اهمیت و برکات زیارت و اهتمام شیعیان به این آموزه غنی و پرثمر چه تصریحاتی دارند؟ آیا سیره کلامی و عملی ایشان در این باره می‌تواند امروز راهگشای زائران باشد؟
** امام رضا(علیه‌السلام) همچون دیگر معصومان(علیهم‌السلام) بر مسأله زیارت تأکیدی خاص دارند و در نامه ای که به بزنطی نوشتند، فرمودند: «به شیعیان من خبر بده که زیارت من نزد خدا برابر است با هزار حج» بعد از شهادت آن حضرت بزنطی از امام جواد(علیه‌السلام) پرسید: هزار حج؟ (گویا این همه ثواب برایش تعجب آور بود لذا این سؤال را درباره نامه امام رضا(علیه‌السلام) و این تصریح پرسید) حضرت جوادالائمه(علیه‌السلام) در پاسخ فرمودند: «آری، هزار هزار حج است.»
البته این زیارت و دستیابی به چنین ثوابی قطعاً شروطی دارد؛ باید توجه داشت در زیارتنامه ها و یا روایات تعبیر «عارفا بحقّه» مورد تأکید است که ثابت می‌کند این ثواب و برکت به هر زیارتی داده نمی شود بلکه کسی که به زیارت معصومان(علیهم‌السلام) مشرف می‌شود اما این اعتقاد را که او امام برحق و طاعتش واجب است ندارد، به چنین ثوابی دست نمی‌یابد.
* آیا در سیره امام رضا(علیه‌السلام) نسبت به آداب زیارت نیز تصریح و آموزه ای کاربردی دیده می‌شود که بتوان آن‌ها را به کار گرفت؟
** نسبت به آداب زیارت، هر یک از امامان معصوم(علیهم‌السلام) سیره کلامی و عملی خاصی دارند و این سیره برای ما هم راهگشا و منشأی اثر است مثل غسل کردن، گریستن، قرآن خواندن، طلب شفاعت کردن و... مرحوم نراقی درباره زیارت حضرت اباعبدالله(علیه‌السلام) در کربلا می‌گوید: «علاوه بر زیارت سیدالشهدا(علیه‌السلام)، تفکر کن و این حالت را در ذهنت به وجود بیاور که گویی الان در عاشورایی و دشمن در حال ظلم به امام و اهل بیت(علیهم‌السلام) ایشان است.»
چنین حالی را باید در صحن مطهر رضوی نیز در خودمان ایجاد کنیم، به عبارت بهتر بسنده کردن به زیارتنامه خوانی فایده و بهره ای برای ما ندارد بلکه بهره واقعی را زمانی می‌بریم که بدانیم چه شد امام رضا(علیه‌السلام) به خراسان آمدند و در این سفر و حین اقامت در خراسان چه آزارهایی دیدند؟
اگر چنین حالتی بر زائر مسلط شد و زیارت او را به تفکر در امر ائمه(علیهم‌السلام) و آنچه بر آن‌ها گذشته است، وا داشت آنگاه ثواب زیارت کامل به شخص می‌رسد.
با توجه به آنکه امروزه زیارت قبور ائمه بقیع(علیهم‌السلام) و پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در مدینه و نیز زیارت قبور اهل بیت در سوریه و عراق توسط وهابیت و تکفیری ها به سختی انجام می‌شود و در مقابل امام رضا(علیه‌السلام) نیز در شرایط خفقان سیاسی بنی العباس زندگی کرده‌اند، آیا در سیره ایشان آموزه ای برای زیارت در چنین شرایط سختی وجود دارد که گره از کار ما نیز بگشاید؟
یقیناً این طور است، وقتی امام رضا(علیه‌السلام) برای زیارت خود چنین آثاری بر می‌شمارند قطعاً برای امر زیارت به طور کلی نیز توصیه ها و تبشیرهایی دارند. امروز اگر کسی قصد زیارت داشته باشد باید بداند چطور این پیوند و ارتباط را برقرار کند؛ زمانی مردم آزادانه به زیارت معصومان(علیهم‌السلام) در بقیع مشرف می‌شدند اما امروز حتی امکان گشودن زیارتنامه و خواندن آن وجود ندارد، از این رو باید در شیوه عرض ارادت به ائمه(علیهم‌السلام) در دوران خفقان و فشار سیاسی، از سیره معصومان(علیهم‌السلام) الهام بگیریم تا نه زائر و نه شخص زیارت شونده، مورد اهانت قرار نگیرند؛ به عبارت بهتر در وضعیت کنونی باید به گونه ای عمل شود که مردم به زیارت تشویق شوند نه آنکه بی رغبت گردند!
برای مثال زمانی که قرار بود امام رضا(علیه‌السلام) از مدینه به خراسان هجرت کنند، همان کار سیدالشهدا(علیه‌السلام) را در زیارت وداع با جدشان رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) انجام دادند، یعنی همان طور که اباعبدالله(علیه‌السلام) قبل از ترک مدینه چند شب در کنار قبر مطهر پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) رفتند و با صدای بلند می‌گریستند، امام رضا(علیه‌السلام) نیز چندین شب متوالی کنار مزار رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) رفتند و بلند می‌گریستند و گویی به جدشان(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) عرض می‌کردند که این روزهای پایانی حضور من در جوار شماست!
نقل است کسی از ایشان پرسید: شما برای ولایتعهدی می‌روید پس گریه برای چیست؟ امام رضا(علیه‌السلام) در پاسخ فرمودند: «این رفتن به اجبار است.» اما مهم آنکه حضرت رضا(علیه‌السلام) همچنین در آن زمان که قبر مطهر پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) ضریح و بارگاهی نداشت، دست حضرت جوادلائمه(علیه‌السلام) را روی قبر نبوی گذاشتند و ایشان را به رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) سپردند و اینچنین نسبت به امر زیارت اهتمام کردند.
امروز هم صرف حضور در بقیع و نظاره آرام به قبور مطهر ائمه بقیع، خنجری است در قلب دشمن که این حبّ و عشق به اهل بیت(علیهم‌السلام) را می‌بیند لذا باید از سیره زیارتی معصومان(علیهم‌السلام) در زمان خفقان و فشار سیاسی برای امروزمان بهره بگیریم.
* آیا از امام رضا(علیه‌السلام) زیارتنامه هم انشا شده و اگر چنین است این زیارتنامه چه حقایقی را در بر گرفته و چه مسیری را پیش روی زائر می‌گشاید؟
** قبل از پاسخ به این سؤال باید توجه داشت تأکید بر آن است تا در کنار قبر مطهر هر امامی، زیارتی خاص خوانده شود؛ البته هر زائری می‌تواند از زبان حال خود و میزان و جنس ارادتش آنچه را باید به محضر امام عرضه دارد، اما متأسفانه ما آن طور که باید ذات و حقیقت امام معصوم را نمی شناسیم و این زیارتنامه هایند که سبب آشنایی ما با حضرات معصومین(علیه‌السلام) می‌شوند، لذا خواندن متن و ترجمه زیارتنامه ها معرفتی بی مثال به ما می‌دهد. اما در پاسخ پرسش باید بگویم بله؛ یکی از انشاهای امام رضا(علیه‌السلام)، زیارت حضرت معصومه(سلام‌الله‌علیها) است که حضرت ثامن الحجج(علیه‌السلام) درباره ایشان فرمودند: «قبری از ما نزد شماست.» سپس ادامه دادند: «قبر فاطمه معصومه(سلام‌الله‌علیها) به زیارت ایشان بشتابید.» همچنین فرموده اند: «هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است».
باید توجه داشت امام رضا(علیه‌السلام) درصدد بودند تا شخصیت حضرت معصومه(سلام‌الله‌علیها) را از طریق این زیارتنامه به مردم بشناسانند و مقامات آن بانوی مکرم نظیر جایگاه شفاعت را بیان کرده و مردم قم و شیعیان دیگر مناطق را به وجود و زیارت کریمه اهل بیت(علیه‌السلام) توجه دهند چراکه حتی قبل از ولادت حضرت موسی بن جعفر(علیه‌السلام)، امام صادق(علیه‌السلام) از دفن یکی از نوادگانشان در قم خبر داده بودند و چهار امام معصوم(علیه‌السلام) درباره ایشان، شخصیت و کراماتشان سخن گفته اند.
البته امام رضا(علیه‌السلام) در کنار توصیه به زیارت خواهرشان، مسایل مختلفی را در زیارت حضرت معصومه(سلام‌الله‌علیها) بیان کرده اند مثل سلسله امامت و انتسابی بودن این مقام از جانب خدای متعال.
* سخن پایانی...
** باید توجه داشت اولاً زیارت یک پیوند است حتی اگر زیارت شونده غیرمعصوم باشد، چراکه ائمه(علیه‌السلام) حتی به زیارت مؤمنانِ غیرمعصوم نیز تأکید کرده اند و این پیوند برکاتی همچون مغفرت گناه، رهایی از فقر و... دارد، چنان که بنابر روایت، زائر هر میزان که برای زیارت هزینه کند چندین برابرش را به دست می‌آورد. علاوه بر این و بنابر تصریح سیره عملی و کلامی معصومان(علیه‌السلام) بویژه امام رضا(علیه‌السلام) زیارت صفای باطن و نورانیت درون برای زائر به ارمغان می‌آورد چراکه زیارت ادای حق معصوم است، لذا فردای قیامت عده ای از شیعیان در مقامات بالا هستند که وقتی از چرایی این مقام پرسیده می‌شود، دلیل آن زیارت امام رضا(علیه‌السلام) بیان می‌شود. پرهیز از زیارت در دنیا برخلاف توانگری مالی و جسمی، انسان را ناقص الایمان و از رسیدنش به درجات بالای بهشتی جلوگیری می‌کند.
منبع: زائر
نظر شما