قدس آنلاین: رفتارهای ترامپ آنقدر غیر معمول است که این روزها رسانه‌های آمریکایی پر شده از تحلیل‌ها و مصاحبه‌ها درباره اینکه ترامپ شکستش را خواهد پذیرفت و کاخ سفید را ترک خواهد کرد یا نه؟ در حالی که رئیس جمهور آمریکا فعلا سرگرم پیگیری شکایتش به دیوانعالی این کشور برای تغییر نتیجه انتخابات و و مقابله و جنگ روانی و رسانه‌ای از طریق موبایل و حساب‌های کاربری اش در توییتر و فیس بوک است. جنگی که در آن تخصص دارد و یک تنه یک لشگر است.

اما این نگرانی اصلی و جدی نیست زیرا ساختارهای قانونی و اداری در نهایت او را مغلوب و وادار به پذیرش شکستش می‌کند.

بازنده بی اخلاق و سیاست زمین سوخته 

نگرانی اصلی به ویژه برای دموکراتها چیز دیگری است، این نگرانی ۷۵ روز باقی مانده از ریاست جمهوری ترامپ و کارهایی است که او با استفاده از اختیارات وسیعش می‌تواند انجام دهد.

نگرانی دموکراتها این روزها از اینست که ترامپ در این مدت دست به اقدامات و کارهایی بزند که جبران و اصلاحش ممکن نباشد یا هزینه زیادی داشته باشد. به بیان دیگر ترامپ که خودش هم بارها گفته بازنده خوبی نیست و به باختن عادت ندارد، اگر ببیند که ناگزیر به ترک کاخ سفید است سیاست زمین سوخته را بکار گیرد تا کار را برای جو بایدن در تغییر بسیاری از امور ناممکن یا دشوار کند.

اگرچه این موضوع در مور مسائل داخلی آمریکا بیشتر ذهن سیاستمداران و رسانه های این کشور را درگیر کرده اما از نگاه دیگری این موضوع برای ما یعنی از نگاه ایران هم بسیار مهم است و یک خطر به شمار می‌رود.

ترامپ در دو سال و نیم گذشته با خروج از برجام و اعمال شدیدترین و بی سابقه ترین تحریم ها و فشارها تلاش کرد تا جمهوری اسلمی ایران را پای میز مذاکره برای تغییر برجام و مذاکره درباره توان موشکی و سیاستهای به اصطلاح منطقه‌ای‌اش بکشاند. سیاستی که با استقامت غیر قابل تصور ایران ناکام ماند.

تحلیلگران و کارشناسان بر این بوارند که هر کشور دیگری با این حجم از تحریم و فشار روبرو بود دچار فروپاشی می‌شد و استحکام ساختار و توان مقاومت ایران کشورهای غربی را مبهوت کرد.حالا قرار است جو بایدن در آمریکا به قدرت برسد. فردی که اعلام کرده به برجام باز خواهد گشت و تلاش می‌کند تا با تهران دوباره وارد مذاکره شود.

البته بایدن هم عملا همان حرف‌های ترامپ را به زبانی دیگر تکرار کرده و مدعی شده درباره مسائل موشکی و منطقه‌ای و جامع‌سازی برجام با ایران مذاکره خواهد کرد، اما این موضوعی نیست که به سادگی که بیان می‌شود ممکن هم باشد.

این بزرگترین وعده سیاست خارجی بایدن با موانع و دست اندازهای زیادی روبروست و شاید در برخی موارد بتوان گفت با دیوارهای بلندی از موانع مواجه باشد.

همین حالا هم او برخی از این اقدامات را کلید زده و حتی اجرایی هم کرده است از آن جمله اینکه تحریم نفت و گاز ایران را ذیل قوانین آمریکا در مورد مبارزه با تروریسم برده است.

دو هفته پیش وزارت خزانه‌داری آمریکا در این بیانیه تصریح کرده «وزارت نفت ایران»، «شرکت ملی نفت‌کش ایران» و «شرکت ملی نفت ایران» را به دلیل حمایت از نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مشمول مفاد فرمان اجرایی شماره "۱۳۲۲۴" قرار می‌دهد.

این فرمان اجرایی روز ۲۳ سپتامبر سال ۲۰۰۱ به امضای «جورج دبلیو بوش»، رئیس‌جمهور وقت آمریکا رسید و به قوه مجریه این کشور اختیار می‌دهد اشخاص و نهادهایی را که مطابق با ادعای واشنگتن در «تأمین مالی تروریسم» نقش دارند تحت تحریم قرار دهد.

اگرچه رابرت اوبراین مشاور امنیت ملی کاخ سفید پس از این فرمان اجراییر ترماپ گفت که دیگر تحریم چندانی نمانده که در مورد ایران اجرا نکرده باشیم، اما هنوز هم این امر غیر ممکن نیست که تیم ترامپ در دو ماه و نیم باقی مانده بخواهد دست به یک اقدام جسورانه و مخرب بزند که ترمیم و بازسازی خرابکاری‌های او در مورد برجام را ناممکن کند یا بسیار زمان‌بر و پرهزینه کند.

همین حالا وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد که نماینده ویژه‌اش در امور ایران برای رایزنی پیرامون ایران به برخی کشورهای منطقه و قدس اشغالی اعزام کرده است.

پایگاه اینترنتی وزازت امور خارجه آمریکا،  این وزارت خانه در بیانیه ای اعلام کرد که الیوت آبرامز،  نماینده ویژه این کشور در امور ایران از تاریخ ۷ تا ۱۲ نوامبر برای رایزنی پیرامون ایران و تداوم سیاست فشار حداکثری به قدس اشغالی،  عربستان سعودی و امارات متحده عربی سفر می‌کند.

آبرامز گفته است که فشار حداکثری تا تغییر رفتار ایران ادامه می‌یابد و هیچ تفاوتی ندارد که رئیس‌جمهور آینده آمریکا چه کسی باشد.

تا انجا هم باید گفت اقدامات ترامپ، خسارتها و زیانهای سنگینی را به ایران وارد کرده و جبران آنها یکی از شروط اعلام شده از سوی تهران برای بازگشت آمریکا به برجام است. موضوعی که به نظر نمی‌رسد دولت بایدن بخواهد به آن تن دهد.

چالش‌های بایدن برای بازسازی برجام

از این احتمال قوی هم که بگذریم، بازگشت دولت بایدن به برجام و مذاکره با ایران  خودش ماجراها دارد و به همین سادگی نیست که فکر کنیم ظرف چند هفته دوباره وزرای خارجه دو کشور در خیابانهای نیویورک یا وین قدم خواهند زد و توافق جدیدی امضا خواهد شد چون عملا بایدن در سندی که درباره برجام منتشر کرد عملا همان ایده‌های ترامپ را به زبانی دیگر تکرار کرد و از یک برنامه زمانبندی برای مذاکرات موشکی و منطقه‌ای با ایران به ازای رفع پلکانی برخی تحریم‌ها سخن گفت و متقابلا تهران هم شروط خود را برای بازگشت آمریکا به برجام اعلام کرده است که مهمترین آنها جبران خسارت های وارده به ایران به دلیل تحریم های غیر قانونی از سوی آمریکا و بازگشت کامل به تعهدات این کشور است بدیهی است که هر دو کشور هم می‌خواهند دیگری پیش قدم باشد.

خبرگزاری رویترز هم در گزارشی به همین موضوع اشاره کرده و با اشاره به وعده بایدن برای بازگشت به برجام، نوشت: اما دیپلمات‌ها و تحلیل گران می‌گویند که احتمالا این موضوع یک شبه اتفاق نمی‌افتد به این دلیل که این دو کشور مخالف یکدیگر و بی‌اعتماد به هم، هریک خواستار تعهدات اضافه‌ای از طرف مقابل هستند.

رابرت اینهورن، یک کارشناس در زمینه کنترل تسلیحاتی در موسسه بروکینگز در این‌باره به رویترز گفت: بازگشت به پایبندی برای هر دو طرف آسان و سریع اتفاق نخواهد افتاد. ممکن است حدود شش ماه طول بکشد و ممکن است که اصلا به توافق نرسند.

این خبرگزاری به سخنان اخیر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان هم اشاره کرد که گفته است می‌خواهد آمریکا به توافق هسته‌ای بازگردد اما تاکید کرده که «مشارکت دوباره به معنای مذاکره دوباره نیست» چرا که «اگر می‌خواستیم این کار را(مذاکره) کنیم، چهار سال پیش با ترامپ انجام می‌دادیم». بایدن هم اظهار کرده است که بازگشت به توافق هسته‌ای «یک نقطه شروع برای مذاکرات بعدی»  خواهد بود و واشنگتن پس از آن با متحدانش همکاری خواهد کرد تا توافق هسته‌ای را تقویت کرده، گسترش داده و''دیگر مسائل نگران کننده'' را نیز در آن مطرح کند.

تهران منتظر گام اول بایدن

یک تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه ترامپ تقریبا تا همی حالا هم زمین سوخته در زمینه برجام و ایران برای بایدن به جا گذاشته ، می‌گوید: این ۷۵ روز دوره صبر و انتظار است که باید صبر کنیم تا طی شود.

حسن بهشتی‌پور در گفت‌وگو با قدس آنلاین، با بیان اینکه دولت ترامپ تقربا تحریم‌ها علیه ایران را با اقدام اخیر خود و بردن تحریم نفتی ذیل قانون مبارزه با تروریسم کامل کرد و در ماه‌های اخیر وزارت خزانه داری آمریکا فقط مشغول لیست کردن اسامی مقامات ایرانی برای افزودن به تحریم‌ها بوده است، اظهار داشت: موانع در مورد مذاکره ایران و آمریکا متعدد هستند، اما بایدن اعلام کرده به برجام باز می‌گردد و باید ببینیم او واقعا گام جدی و عملی در این مورد بر خواهد داشت یا نه؟

وی در مورد چالشهای مقابل مذاکره مجدد ایران و آمریکا برای احیاء برجام در حالی که خواسته های بایدن با ترامپ در مورد مذاکره موشکی و منطقه‌ای یکسان به نظر می‌رسند، با بیان اینکه ترامپ خواستار افزودن این دو موضوع به برجام بود، اما بایدن این دو مذاکره را جدای از برجام مطرح می‌کند، گفت: این تفکیک یک نقطه مثبت است.این کارشناس مسائل سیاسی درباره اینکه بایدن نیز از تقویت توافق هسته‌ای سخن گفته نیز خاطرنشان کرد: منظور از تقویت برجام، مسائل هسته‌ای است. مثلا اینکه بند غروب در برجام تمدید و یا دائمی شود که البته ایران نیز اعلام کرده در مورد مفاد برجام حاضر نیست مذاکره کند و تنها انچه را پیشتر توافق شده می‌پذیرد و به اجرای ان باز خواهد گشت.

بهشتی‌پور با تاکید بر اینکه چارچوب مسائل هسته‌ای با مسائل دیگر جدای از هم هستند و اصولا فکر نمی‌کنم در ایران کسی درباره آن مسائل مایل و مجاز به بحث باشد، به چالش مطرح دیگر در این زمینه یعنی تغییر دولت در ایران به فاصله کمتر از ۶ ماه از استقرار بایدن اشاره کرد و گفت: در این باره واقعیت اینست که تصمیم‌گیری در مورد مذاکره با دولت فعلی یا بعدی نیست و در سطحی بالاتر یعنی شورایعال امنیت ملی و مقام معظم رهبری این تصمیم سازی انجام می‌شود.

وی با اشاره به اینکه در اواخر دولت احمدی نژاد هم دیدیم مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا در مسقط انجام شد، خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم تحلیل درستی بکنیم،  باید هر دو جنبه را در نظر بگیریم. هم تغییراتی که آمدن بایدن موجب می‌شود هم تغییراتی که جابجایی دولت در ایران رقم می‌زند.

بهشتی پور تصریح کرد: اول باید ببینیم دولت بایدن گام عملی برای بازگشت به برام و مذاکره بر خواهد داشت یا نه؟ پمپئو ۱۲ شرط برای مذاکره آمریکا و ایران گذاشت، یعنی می خواست دستور مذاکره را تعیین و نتیجه را هم خودش معین کند. طبعا کسی اینطوری مذاکره نمی‌کند، بنابراین گام اول اینست که ببینیم روش بایدن برای مذاکره چیست.

این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به اینکه باید ببینیم بایدن فشار حداکثری را بر می‌دارد یا نه؟ گفت:  او اعلام کرده در همان روزهای اول چند فرمان اجرایی در لغو تصمیمات ترامپ امضا خواهد کرد و لغو برخی تحریم‌های ایران با فرمان اجرایی رئیس جمهور می‌تواند یک پالس مثبت در این زمینه باشد.

بهشتی‌پور تصریح کرد: نکته کلیدی اینست که اقدام در این زمینه باید گام به گام و متقابل باشد.