به گزارش قدس آنلاین، ۹ آذر ماه سالروز بزرگداشت شیخ مفید، پویایی فقه شیعه را یادآوری کرده و اصل دفاع از اسلام و حفظ کیان اسلام را تذکر می دهد. او فقیه کلامی شیعی بود که بسیار در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید. شیخ مفید در مناظرات دینی مهارت خاصی داشت و خدمات ارزنده وی در حوزه فقه شیعه تحول شگرفی آفرید.

گذری کوتاه بر زندگانی شیخ مفید

محمد بن محمد بن نعمان معروف به شیخ مفید از فقها و متکلمین مشهور امامیه بوده است که در سال ۳۳۶ هجری قمری دیده به جهان گشود. وی علوم متداول عصرش را از محضر پدر و اساتید معروف عصرش مانند شیخ صدوق و ابن قولویه فرا گرفت. او دارای آثار بسیاری مانند المقنعه، الامالی، المسائل الصاغانیه، الافصاح و البیان بوده است. از جمله شاگردان وی به شیخ طوسی و سید مرتضی می توان اشاره کرد. شیخ مفید سرانجام در سال ۴۱۳ هجری قمری در سن ۷۷ سالگی دیده از جهان فرو بست. شیخ مفید، از محققان و مؤلفان نامدار عالم اسلام است و از کمتر کسی این همه اثر در رشته های گوناگون علمی نقل شده است. حاصل تلاش های پی گیر وی، حدود دویست کتاب و رساله است که قریب به ۱۵۷ اثر از نسخه های خطی اثار این عالم بزرگ شیعه در گنجینه کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می شود که در ادامه با برخی از این آثار آشنا می شویم.

المزار؛ دومین کتاب مهم شیعه در باب زیارت

المزار یکی از این آثار است که با وجودی که بیش از هزار سال از وفات مؤلف آن گذشته، پس از کامل الزیارات ابن قولویه، دومین کتاب مهم شیعه در باب زیارت محسوب می شود. این کتاب در دو بخش مناسک زیارت حضرت امیرالمؤمنین و حضرت ابی عبد اللّه الحسین علیهما السلام و سپس آداب زیارت سایر امامان و رسول اکرم(ص) و حضرت فاطمه(س) می باشد. نسخه المزار که در گنجینه نسخ خطی کتابخانه رضوی موجود است به لحاظ تاریخ کتابت قدیمی ترینی نسخه خطی در ایران است و در تاریخ محرم سال ۹۵۷ و به خط نسخ ۱۵ سطری در ۷۷ برگ کتابت شده و دارای یک سرلوح کوچک در زمینه طلا، صفحات مجدول به لاجورد و تحریر و طلااست و توسط رضا نائینی وقف آستان قدس رضوی شده است.

کتابی برای ثبت ایام الله

برای ثبت ایام الله و ایام معلومات و وقایع مهم تاریخ اسلامی کتاب های بسیاری نگاشته شده است که از میان این آثار «مسار الشیعه فی مختصر تواریخ الشریعه» نخستین کتاب مستقل در این موضوع است که مؤلف اعتقاد دارد اطلاع و آگاهی از روزهایی که در این کتاب ذکر شده اند از زینت اهل ایمان است و عدم آگاهی از آن ها بر اهل ایمان قبیح شمرده می شود. مسارالشیعه، یکی دیگر از رساله هایی شیخ است که نسخه نفیس و قدیمی از این اثر در گنجینه رضوی نگهداری می شود. این کتاب مشتمل بر تاریخ ایام شادی و غم و اندوه شیعیان بوده و همچنین به اعمال و عباداتی می پردازد که در روزها و شب های ماه های مختلف سال انجام می¬ گیرد. شیخ به علت اهمیت و شرف ماه مبارک رمضان بر دیگر شهور، کتاب را با آن شروع و به شعبان ختم کرده ¬است. نسخه ای از این  تالیف که در گنجینه رضوی نگهداری می شود به لحاظ تاریخ کتابت، نسخه هفتم ایران است که به خط نسخ در ۱۷ سطر در تاریخ ۹۷۸ ق نگاشته شده و در ۱۰۶۷ هجری قمری توسط ابن خاتون عاملی وقف آستان قدس رضوی شده است.

از اصول اعتقادی تا فروع فقهی

المقنعه از دیرینه ترین نگارش های فقهی إمامیه و از آثار فتوایی است که در دو بخش تدوین شده است. بخش نخست این اثر به مباحث اصولی اعتقادی پرداخته و در آن مؤلف راجع به توحید و صفات حق تعالی، وجوب اعتقاد به انبیا و رسل، وجوب اعتقاد به امامت، ولایت اولیاء الله، وجوب اعتقاد به معاد، وجوب معرفت و عمل به شریعت اسلام و وجوب نماز بحث می کند. بخش دوم المقنعه نیز مربوط به فروع فقهی است که از کتاب طهارت شروع می شود و به کتاب وکالت خاتمه می یابد. نسخه موجود در گنجینه رضوی که به لحاظ تاریخ کتابت پنجمین نسخه خطی در ایران است، توسط یوسف بن داوود بن شمس بن داوود بن حسن فقیه بحرانی در قرن ۱۰، به خط نسخ ۱۹ سطری کتابت شده و توسط خواجه شیراحمد، وقف این آستان شده است. آنچه در این مقال به آن اشاره شد تنها قطره ای از دریای معرفت عالمی است که فقه شیعه پویایی خود را مدیون اوست. شیخ مفید یکی از بزرگترین علمای جهان اسلام و تشیع است که نه تنها جهان تشیع بلکه بزرگان جهان اسلام وی را ستوده اند.

منبع: آستان نیوز

انتهای پیام/