حرم مطهر رضوی نیز، در حد کمال از این هنر متعالی بهره می‌برد و نقش این هنر متعالی و معنوی در آرامش بخشیدن به زائرانی که دل به مهر صاحب حرم داده‌اند، بی‌تأثیر نیست.
یک معمار استثنایی
در میان معمارانی که صاحب سبک بوده و آثاری ماندگار را از خود در حرم رضوی به جا گذاشته‌اند، «قوام‌الدین شیرازی» جایگاهی بسیار رفیع و منحصر به فرد دارد. او معمار مسجد جامع گوهرشاد و ساختمان شکوهمند آن است؛ بنایی به غایت فاخر که شاهکار بی‌بدیل هنر معماری عصر تیموری است. در متون تاریخی، از شخصیت و شایستگی قوام‌الدین شیرازی، به دفعات یاد شده است. «حافظ ابرو» و «دولتشاه سمرقندی»، قوام‌الدین را در زمره معماران و مهندسان نام‌آور عهد خویش آورده‌اند. از جمله آثار چشمنوازی که او پدید آورد، به جز مسجد فاخر گوهرشاد، می‌توان به آرامگاه خواجه عبدالله انصاری در هرات و «مدرسه غیاثیه» در خرگرد خواف اشاره کرد.
شغل و حرفه خانوادگی قوام‌الدین
در کتیبه‌ای که از وی در مسجد گوهرشاد باقی مانده است، نام کامل او «قوام‌الدین بن زین‌الدین شیرازی الطّیان» آمده؛ کلمه پایانی، «طیّان»، به معنای گچبر یا گچکار است و احتمالاً به شغل خانوادگی وی اشاره دارد. یکی از نکات بسیار ویژه‌ای که در مورد دانش معماری قوام‌الدین شیرازی وجود دارد، توانمندی وی در مکان‌یابی و تطبیق بنا با ساختمان‌های همجوار است. انتخاب الگوی معماری در مسجد گوهرشاد به گونه‌ای است که هیچ لطمه‌ای به جایگاه و موقعیت گنبد مضجع شریف حضرت رضا(ع) وارد نمی‌کند.
قطع به یقین، این شهرت و توانمندی نقش مهمی در برگزیدن وی به عنوان معمار مسجد گوهرشاد، از سوی گوهرشاد خاتون، بانی این مسجد، داشته است. قوام‌الدین را باید معمار رسمی دربار شاهرخ تیموری و مورد اعتماد همسر فرهنگ‌دوست وی، گوهرشاد خاتون بدانیم.
دومین اثر ماندگار قوام‌الدین در مشهد
به نظر می‌رسد که قوام‌الدین افزون بر مسجد گوهرشاد، مدرسه «پریزاد»را هم ساخته باشد؛ چنان که مشهور است واقف مدرسه، «پریزاد» ندیمه گوهرشاد خاتون و از نوادگان خواجه‌ربیع، این مدرسه را با مصالح اضافه مسجد گوهرشاد بنا کرد. این مدرسه امروزه به محل پاسخگویی پرسش‌های دینی و برگزاری گعده‌های معرفتی تبدیل شده است و یکی از پررفت و آمدترین مکان‌های حرم مطهر محسوب می‌شود. برای رسیدن به این بنا، باید از کفشداری شماره ۱۳ وارد شد. به احتمال زیاد قوام‌الدین شیرازی در سال ۸۴۲ هـ.ق (۸۱۷خورشیدی) در هرات دار فانی را وداع گفته است.
نظر شما