این واقعه را اما باید در درون همه حاشیه‌ها و پیشینه‌هایش تحلیل کرد؛ از واقعه حمله به بیمارستان امام رضا(ع) گرفته که شروع تازه‌ای بر مبارزات مردم مشهد بود تا وقایع ابتدایی دی ماه که گام به گام مردم را به خشمی شعله‌ور از رژیم کشاند. در ادامه خط سیر این وقایع را تا صبح روز نهم دنبال می‌کنیم.
۱-در حمایت از اعتصاب‌کنندگان شرکت نفت
دوم دی ماه دو نوبت راهپیمایی در صبح و عصر برگزار شد. هدف از راهپیمایی صبح، حمایتی بود از اعتصاب‌کنندگان شرکت نفت. شهربانی مشهد درباره این راهپیمایی می‌نویسد: «تعداد ۲هزار نفر از طبقات مختلف در راهپیمایی صبح روز دوم دی ماه شرکت داشتند و سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد سخنرانی کرد. پس از سخنرانی هم تعدادی از آن‌ها به طرف منزل آیت‌الله سیدعبدالله شیرازی به حرکت درآمدند».
۲-گلوله‌هایی که به تن مردم نشست
عصر همان روز اما تجمع‌هایی در حوالی میدان شهدا، بیت آیت‌الله شیرازی و مسجد کرامت پا گرفت. این بار اما مأموران برای متفرق کردن مردم از گلوله استفاده کردند؛ گلوله‌هایی که به تن برخی از مردم می‌نشیند. یکی از حاضران در این راهپیمایی می‌گوید: «یک جوان ۲۰ساله از میان جمعیت، نزدیک تانک رفت تا با خدمه آن صحبت کند. سلاحی هم در دست نداشت. ولی مسلسل‌چی تانک، او را با رگبار مورد هدف قرار داد. در همین حال قصابی که از داخل مغازه‌اش شاهد ماجرا بود، به شدت ناراحت شد، کاردش را به دست گرفت و آمد جلو تانک: «ای بی‌دین. اگر مرد هستی، بیا پایین تا تن به تن بجنگیم» او را هم با تیر زدند».
۳-تعداد شهیدان معلوم نشد
خیلی زود اعلامیه آیت‌الله شیرازی منتشر شد. در این اعلامیه به ۱۰ شهید و ۶۰ مجروح اشاره شده است. تعداد شهدای این واقعه تلخ اما هیچ گاه به طور دقیق مشخص نشد. برخی از ۲۰ و برخی دیگر از ۱۲ نفر نام برده‌اند.
۴-صدور اعلامیه امام(ره)
در پی وقایع روز دوم، اعلامیه‌ای از سوی امام خمینی(ره) منتشر شد. ایشان در این اعلامیه روز نهم دی ماه را به عنوان هفتم شهدا اعلام کرده و فرمودند: «...اخیراً در مشهد مقدس جنایت‌کاری‌ها را به اعلا رساند و ما را بر آن داشت تا... عزای عمومی اعلام کنیم...» علاوه بر این آیت‌الله شیرازی هم طی تلگرافی به ازهاری، نخست وزیر، خواستار عزل فرماندار نظامی مشهد می‌شوند.
۵-وکلایی که به مردم پیوستند
به دنبال حادثه روز دوم، برخی از کارکنان ادارات و سازمان‌ها هم به جمع مردم می‌پیوندند. صبح روز سوم، قضات، وکلا و کارمندان دادگستری خراسان، بیانیه‌ای منتشر می‌کنند در محکومیت جنایت دوم دی ماه: «مأموران حکومت نظامی در روز شنبه دوم دی ماه ۵۷ جنایت فجیع و تازه‌ای را در مشهد آغاز کردند که منجر به کشتار دسته‌جمعی و مجروح شدن عده بی‌شماری از مردم بی‌گناه و بی‌دفاع این شهر شد...».
۶-خبر به رسانه‌های بین‌المللی رسید
جمعیت معترضان مردمی بالا می‌گیرد. صبح روز سوم تجمعی در میدان شهدا برگزار می‌شود که شرکت‌کنندگان آن ضمن گرامیداشت یاد شهدا، جنایت‌های رژیم را محکوم می‌کنند. خبرگزاری رویترز در گزارش‌هایی این تجمع را این گونه منعکس می‌کند: «بر اساس گزارش‌های تلفنی، در مشهد نزدیک به ۱۰۰ هزار نفر برای تشییع جنازه کشته‌شدگان تظاهرات روز شنبه در مقابل بیمارستان امام رضا(ع) گرد آمده و شهر به حالت تعطیل درآمده است».
۷-اعتراض‌ها گسترده‌تر شد
در اعتراض به کشتار دوم دی ماه، روز سه‌شنبه پنجم دی هم شهر مشهد یکپارچه تعطیل می‌شود. مسیر راهپیمایی این روز به گونه‌ای تعیین شده که صفوف مردم از مقابل ساختمان فرمانداری نظامی عبور کنند. یکی از شاهدان در خاطرات خود می‌گوید: «تظاهرات مردم با شعارهای تندی علیه رژیم خیلی فشرده‌تر و عظیم‌تر از تظاهرات روزهای تاسوعا و عاشورا دیده شد. تقریباً تمام مردم شهر و گروه‌های عظیمی از زنان و دانشجویان شرکت کرده بودند».
۸-وقتی زندان آتش گرفت
عصر روز پنجم دی خبری از زندان وکیل‌آباد بیرون می‌آید؛ خبری که شهر را متشنج‌تر می‌کند. سیدمحمدعلی شیرازی در این باره می‌گوید: «همه از هم می‌پرسند چه خبر است؟ معلوم شد در زندان شهربانی که در فاصله دو کیلومتری بولوار وکیل‌آباد است، آتش‌سوزی عظیمی صورت گرفته و علت آن هم همبستگی زندانیان با مردم است». بعداً مشخص می‌شود دو زندانی و یک مأمور در این واقعه کشته شده‌اند.
۹-فردا راهپیمایی خواهیم داشت
تلاش علما و بزرگان انقلاب این است که جنایت دوم دی ماه فراموش نشود. به همین انگیزه، صبح روز هشتم دی، مراسمی از سوی علمای شهر برگزار می‌شود؛ مراسمی در یادبود شهدای روز دوم که انگار مقدمه‌ای است بر یک اتفاق بزرگ‌تر. در گزارش شهربانی درباره این روز آمده است: «خامنه‌ای در پایان مراسم اعلام کرد که فردا روز نهم دی از جلو منزل آیت‌الله شیرازی اجتماع و راهپیمایی خواهیم داشت». همین راهپیمایی و جنایت دوباره رژیم هم هست که کار را به جاهای باریک‌تر می‌کشاند تا وقایع روز دهم رقم خورده و آتش خشم مردم را شعله‌ورتر کند.
نظر شما