به گزارش قدس آنلاین ، هر کس حتی برای یک بار، صفا و حال و هوای زیارت یکی از معصومین علیهم‌السلام را چشیده باشد دلباخته زیارت می‌شود و دوست دارد هرقدر هم که راهش دور باشد حداقل سالی یکبار همان حال و هوا را تجربه کند. شیعیان، بی‌جهت این قدر مشتاق زیارت نیستند؛ چراکه می‌دانند برکات دنیوی و اخروی فراوانی در زیارت نهفته است و بارها آن را تجربه کرده‌اند یا به چشم دیده‌اند و چه صفایی دارد زیارت امام رضا (ع) که ولیّ نعمت همه به ویژه ما ایرانی‌ها است.
اما با شیوع کرونا و لزوم پرهیز از تجمعات، زیارت از نزدیک امام رضا علیه‌السلام نیز به راحتی آنچه در گذشته بوده است مقدور نیست و سؤال مشتاقان زیارت امام رضا علیه‌السلام این است که چگونه می‌توان این خلأ را پوشش داد و از برکات و ثواب‌های فراوان زیارت امام رضا علیه‌السلام همانند زیارت از نزدیک بهره برد؟ البته این سؤال قبل از این نیز مطرح بوده، زیرا ائمه معصومین علیهم‌السلام نور هدایت‌اند و ارتباط با آنها هر چه بیشتر باشد بهتر است اما طبیعی است که انسان همیشه نمی‌تواند به زیارت آنها از نزدیک نائل شود و راه‌حل آن در این است که از دور با ایشان ارتباط برقرار کند.
حضور معنوی زائر نزد معصوم علیه‌السلام
زیارت ماهیتی معنوی و غیر مادی دارد، از این رو کسانی حقیقت آن را به دست آورده و درک می‌کنند که ارتباط قلبی و معنوی قوی‌تری با امام معصوم برقرار کنند و در واقع حضور روحی و معنوی جدی‌تری نزد امام علیه‌السلام داشته باشند. بر این اساس چه بسیارند افرادی که در کنار ضریح مطهرند اما اصلاً حضور معنوی در نزد امام ندارند یا به اندازه برخی دیگر که دورتر از حرم مطهرند ارتباط روحی با امام علیه‌السلام برقرار نکرده‌اند.
این مسئله در تمام عبادات و حتی ایمان نیز مطرح می‌شود. به عبارت دیگر، گرچه ظاهر بسیاری از کارها عبادی است اما آنچه موجب قبولی آنها می‌شود ارتباط قلبی، نیت و حضور قلب در آنهاست. با این وصف، می‌توان قلب و روح را به محضر امام رضا علیه‌السلام شرفیاب کرد در حالی که ممکن است صدها یا حتی هزاران کیلومتر از مرقدش دور باشیم.
بنابراین، ملاک مهم ارزش سنجی زیارت، روح زیارت و معرفت زائر است. به همین خاطر است که برای زیارت امام رضا علیه‌السلام درجات و مراتب متفاوتی از ثواب قرار داده شده است؛ یعنی هر چه معرفت بیشتر، ثواب نیز بیشتر! چنان‌که برای زیارت امام رضا علیه‌السلام ثواب‌هایی معادل 70 حج، هزار حج تا یک میلیون حج مقبول و بیشتر از آن نقل شده است. [1]
فیض همیشگی معصوم و نیاز همیشگی ما
امامان چه در زمان حیات و چه پس از رحلتشان از این دنیا، سرچشمه همه خوبی‌ها و بهترین منبع برای رشد و تعالی به سوی کمال و هدایت‌اند و زیارت، بهترین راه برای استفاده از فیض الهی آنان است چنان که امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: «مَنْ زَارَنَا فِی مَمَاتِنَا فَکَأَنَّمَا زَارَنَا فِی مَحْیَانَا؛ [2] کسی که در زمان مرگ ما، قبرهای ما را زیارت کند، مانند کسی است که در زمان حیاتمان ما را زیارت کند.» از این رو، هدف زائر آن است که از طریق ارتباط با امام معصوم، راه خود را به سوی کمال و تعالی هموار کند.
حال سؤال اینجاست که اگر فرصت زیارت از نزدیک میسر نشود مثل شرایط فعلی شیوع کرونا یا مثل زیارت امام زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه که در غیبت به سر می‌برند، در این صورت از چه راهی باید از فیض حضور در محضرشان بهره بریم؟ پاسخ روشن است؛ معصومین علیهم‌السلام در هر کجای دنیا که باشیم قابل دسترسی‌اند؛ زیرا آنها حجت خدا بر خلق و واسطه فیض الهی‌اند، از این‌رو باید در هر حال و شرایطی در دسترس باشند و هستند، چنان‌که در مورد ایشان می‌خوانیم: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَقِدُ حُرْمَةَ صَاحِبِ هَذَا الْمَشْهَدِ الشَّرِیفِ فِی غَیْبَتِهِ، کَمَا أَعْتَقِدُهَا فِی حَضْرَتِهِ؛ [3] خدایا من حرمت صاحب این زیارتگاه را در غیابش همانند حضورش باور دارم.»
از هر جا و در هر حالی که باشیم می‌توانیم با عرض ارادتی صمیمی و با حضور قلب به هر اندازه که می‌خواهیم کام تشنه جانمان را از زلال زیارت سیراب کنیم و همزمان از آثار و برکات زیارت از راه دور بهره‌مند شویم؛ چنان‌که امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: «إِذَا بَعُدَتْ بِأَحَدِکُمُ الشُّقَّةُ وَ نَأَتْ بِهِ الدَّارُ فَلْیَعْلُ أَعْلَی مَنْزِلِهِ وَ لْیُصَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ لْیُومِ بِالسَّلَامِ إِلَی قُبُورِنَا فَإِنَّ ذَلِکَ یَصِلُ إِلَیْنَا؛ [4] هرگاه مسافت و راه بر یکی از شما دور بود (و نتوانست خود را به قبور ما برساند) پس بر بام خانه خود برود و دو رکعت نماز به‌جای آورد و با اشاره به سوی قبر ما بر ما سلام فرستد، پس به راستی که آن سلام به ما خواهد رسید.»
آثار زیارت از راه دور
با توجه به انعطاف‌پذیری گسترده زیارت از راه دور از نظر زمان و مکان و شرایط، می‌تواند به عنوان فرصتی فوق‌العاده تربیتی مورد استفاده قرار گیرد. آوردن صفا و معنویت ارتباط با معصومین علیهم‌السلام در محیط خانه، انس اهل خانه به خصوص فرزندان با زیارت، تقویت باورهای دینی، انسجام بین افراد خانواده از جمله برکات فراوان زیارت از راه دور به شمار می‌روند. امام رضا علیه‌السلام و دیگر معصومین علیهم‌السلام سلام ما را چه از راه دور باشد و چه از راه نزدیک می‌شنوند و جواب سلاممان را می‌دهند؛ چنان‌که در إذن دخول برای زیارت مرقد شریف اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌خوانیم: «وَ أَعْلَمُ أَنَّ رَسُولَکَ وَ خُلَفَاءَکَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ، أَحْیَاءٌ عِنْدَکَ یُرْزَقُونَ، یَرَوْنَ مَقَامِی، وَ یَسْمَعُونَ کَلامِی، وَ یَرُدُّونَ سَلامِی [5] و می‌دانم که رسولت و جانشینانت همواره زنده‌اند و نزد تو روزی می‌خورند، محل ایستادنم را می‌بینند و سخنم را می‌شنوند و به سلامم پاسخ می‌دهند.» ائمه اطهار علیهم‌السلام پاسخ سلام ما را در حالی که شاید در خانه‌ایم می‌دهند و آن پاسخ، همانند چراغی، محل زندگی و دل‌های اهل خانه را روشن می‌کند.
* حجت‌الاسلام محسن رفیعی استاد حوزه علمیه قم
---------------------------------
پی‌نوشت:
[1] کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی (ط- الإسلامیة)، ناشر: دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407 ق، ج 4، بَابُ فَضْلِ زِیَارَةِ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا علیه‌السلام.
[2] مفید، محمد بن محمد؛ کتاب المزار- مناسک المزار (للمفید)، ناشر: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید- رحمة الله علیه، قم، 1413 ق، ص 201.
[3] کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی؛ المصباح للکفعمی (جنة الأمان الواقیة)، ناشر: دار الرضی( زاهدی)، قم، 1405 ق، ص 473.
[4] کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی (ط- الإسلامیة)، ناشر: دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407 ق، ج 4، ص 587، ح 1.
[5] کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی؛ المصباح للکفعمی (جنة الأمان الواقیة)، ناشر: دار الرضی( زاهدی)، قم، 1405 ق، ص 473.
نظر شما