ماجرای کرونا، تأثیر مستقیم خودش را بر رخدادهای هنری هم گذاشت اما موجب تعطیلیشان نشد بلکه شکل آن‌ها را تغییر داد. جشنواره فیلم فجر هم به تبع دیگر جشنواره‌های مرسوم سالانه، تصمیم به برپایی گرفت اما در شمایلی متفاوت از دوره‌های گذشته.
چندی پیش اعضای هیئت داوران بخش مسابقه سینمای ایران (سودای سیمرغ) سی و نهمین جشنواره فیلم فجر معرفی شدند که اسامی این ترکیب هفت نفره واکنش‌های متفاوتی را در پی داشت. اعضای هیئت داوران این دوره از جشنواره شامل محمد احسانی (مدیر فرهنگی)، ساره بیات (بازیگر)، مرتضی پورصمدی (مدیر فیلم‌برداری)، بهرام توکلی (نویسنده و کارگردان)، نیما جاویدی (نویسنده و کارگردان)، سیدجمال ساداتیان (تهیه‌کننده) و مصطفی کیایی (نویسنده و کارگردان) هستند که فیلم‌های این دوره را مورد داوری قرار می‌دهند.
عده‌ای حضور سه سینماگر جوان در بین داوران جشنواره فجر را اتفاق مبارکی برشمردند و جای یک منتقد را برای کامل کردن این ترکیب خالی دیدند و عده‌ای دیگر هم خواستار اصلاح سیستم داوری در جشنواره فیلم فجر برای انتخاب‌های درست در داوری‌ها شدند به طوری که برای اعتباربخشی به جوایز، داوری بخش‌های فنی جشنواره به متخصصانش در خانه سینما سپرده شود.
طهماسب صلح‌جو، منتقد سینمایی که در ترکیب هیئت داوران سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر حضور داشته درباره ترکیب داوران این دوره از جشنواره به خبرنگار ما می‌گوید: این دوره از رویداد فیلم فجر در شکل و روند طبیعی خودش برگزار نمی‌شود. این جشنواره فقط برای خالی نبودن عریضه برگزار می‌شود تا بگویند که جشنواره هنوز سرپاست، البته که کار درستی است چون این رویداد به عنوان فراگیرترین و پرمخاطب‌ترین جشنواره سینمایی ایران باید برگزار شود، به نظرم در این شرایط چندان اهمیتی ندارد که وارد جزئیات شویم و روی ترکیب هیئت داوران حساس شویم.
او می‌افزاید: اگرچه بهتر بود در این ترکیب، یک منتقد هم می‌بود شاید برگزارکنندگان جشنواره، ضرورت وجود یک منتقد در این ترکیب را درک نکردند. ضمن اینکه بیشتر فیلم‌های جشنواره امسال، ساخته فیلمسازان جوان و فیلم‌اولی‌هاست. می‌توان گفت جشنواره سی و نهم از نظر فیلمسازان جدید، اتفاق نویی را پیش رو دارد.وی خاطرنشان می‌کند: در دوره‌های قبلی جشنواره، فیلم‌اولی‌ها بخش جداگانه‌ای برای داوری آثارشان داشتند اما امسال بعید می‌دانم که چنین باشد. جشنواره سی و نهم به دلیل شرایط کرونایی دوره‌ای متفاوت و خاص را در مقایسه با دوره‌های گذشته پیش‌رو دارد و امیدوارم که ماجرای کرونا تا پیش از برگزاری جشنواره سال بعد تمام شود.
پیشنهاد واگذاری داوری بخش‌های فنی به متخصصان
صلح‌جو که از منتقدان قدیمی کشورمان است و با نوشتن نقدهایی ساده فهم در مجله فیلم، از جمله منتقدانی بوده که نقش مهمی در بردن نقد فیلم به میان عامه مردم و آشنایی مخاطبان سینما با نقد علمی فیلم داشته است با یادآوری اینکه جشنواره امسال در شرایط عادی برگزار نمی‌شود، می‌گوید: همه چیز در این دوره از جشنواره غیرعادی و متفاوت است، از نمایش فیلم‌ها بگیرید تا ترکیب هیئت داوران. به نظرم در این دوره از جشنواره، نمی‌شود مته به خشخاش گذاشت و به ترکیب هیئت داوران آن ایراد گرفت. مهم‌ترین چیزی که جشنواره فیلم فجر در این دوره از دست می‌دهد، صف‌های طویل مخاطبان برای تماشای فیلم‌هاست. آنچه این جشنواره از دست می‌دهد، مخاطبان پرتعدادش است، نسل علاقه‌مندی که استقبالشان از فیلم‌های جشنواره هر سال بیشتر می‌شد.
او با بیان اینکه بهتر است داوری بخش‌های فنی جشنواره به متخصصان این حوزه‌ها در خانه سینما سپرده شود، توضیح می‌دهد: یکی از ایرادات جشنواره این است که بخش تکنیک و بخش محتوا در هم پیچیده شده یعنی در داوری جشنواره می‌بینیم که یکی از داوران، فیلم را فقط از نظر محتوایی مورد قضاوت قرار می‌دهد و دیگری فقط از نظر تکنیکی. اگر قرار باشد به فیلمی از نظر تکنیکی جایزه بدهند باید نظر متخصص آن رشته را مد نظر قرار دهند. هر کسی نمی‌تواند به راحتی درباره کیفیت فنی فیلم‌برداری نظر بدهد باید کسی در این باره اظهار نظر کند که متخصص این حوزه باشد.
صلح‌جو عنوان می‌کند: این شرایط دو نوع داوری را می‌طلبد که بعید می‌دانم در جشنواره فیلم فجر، چنین اتفاقی بیفتد یعنی به فیلمی برای موسیقی متن جایزه بدهند که آن انتخاب را یک موسیقیدان انجام داده باشد؛ چنین اتفاقی در جشنواره فیلم فجر نمی‌افتد. از سوی دیگر بخش مهم همه فیلم‌ها، ارزش‌های زیبایی‌شناسانه است که در همه بخش‌های جشنواره وجود دارد حتی بخش‌های تکنیکی هم دارای ابعاد زیبایی‌شناسانه است که منتقدها می‌توانند در این باره اظهار نظر کنند.
پوست‌اندازی سینمای ایران توسط نسل جدید فیلمسازان
وی درباره اینکه چرا اشکالات جشنواره فیلم فجر به ویژه در بخش داوری‌ها، اصلاح نمی‌شود، می‌گوید: این جشنواره با همین رویه سی و هشت دوره برگزار شده است، مردم همیشه این جشنواره را دوست داشتند و از آن استقبال کردند. خاطره‌سازترین و محبوب‌ترین رویداد سینمایی کشورمان در چهار دهه گذشته است و برگزار شدن آن در هر شرایطی، بهتر از برگزار نشدنش است.
صلح‌جو اضافه می‌کند: این جشنواره، توان و ظرفیت تغییرات اساسی را ندارد. اینکه هر کسی بیاید و بگوید که فلان جا را عوض یا اصلاح کنید، سبب بدتر شدن اوضاع می‌شود. جشنواره فیلم فجر، همین طور متولد شده و به حیات خودش ادامه داده است، ضرورتی ندارد که این جشنواره شبیه جشنواره ونیز و کن شود.
این جشنواره شبیه خودش است و اصلاً قشنگی جشنواره فیلم فجر به این است که شکل خودش است.
این منتقد سینما درباره اینکه آیا به فیلم‌های جشنواره امسال به ویژه آثار فیلم‌اولی‌ها، امیدوار است؟ پاسخ می‌دهد: همیشه در فیلمسازان جدید و جوان، استعدادهای درخشانی پیدا می‌شوند. در دوره‌های گذشته هم شاهد ظهور استعدادهایی همچون سعید روستایی و محمد کارت بودیم. نسل جدیدی که وارد عرصه فیلم‌سازی شده‌اند، روی فضای سینمای ایران تأثیر گذاشتند و فیلم‌هایشان هم جذابیت‌های جشنواره‌پسند را دارد و هم اینکه مردم از تماشای آن استقبال می‌کنند.
او با تأکید بر اینکه آثاری که فیلمسازان جدید و جوان می‌سازند و مورد پسند عامه است، یک ارزش برای سینمای ایران است، می‌گوید: اینکه دلمان را خوش کنیم که فیلم‌هایمان در فلان جشنواره جایزه گرفته‌اند ولی تماشاگر زیادی ندارند، خوب نیست. نکته مهم این است که هر دو وجه را داشته باشند یعنی فیلم‌ها از نظر ارزش‌های زیبایی‌شناسانه مورد پسند جشنواره‌های بین‌المللی باشند و هم اینکه مردم برای تماشای آن اشتیاق داشته باشند.
صلح‌جو با بیان اینکه نسل جدید فیلمسازان جوان موجب پوست‌اندازی سینما در محتوا، فرم و تکنیک شده‌اند، یادآور می‌شود: تعریف درست سینما همین است که فیلم‌ها بتوانند اتفاق تازه‌ای را در سینما رقم بزنند و هم اینکه با تماشاگر همراه شوند.
او در پایان می‌افزاید: امیدوارم این دوره از جشنواره فیلم فجر به بهترین شکل ممکن برگزار شود چون ما علاقه‌مندان به سینما، جوانیمان را پای این رویداد هنری گذاشتیم. امیدوارم که ماجرای کرونا تمام شود و دوباره صف‌های طویل را پشت در سالن‌های سینما ببینیم.
نظر شما