هر چند افرادی در دولت با خوش‌بینی محض کشور را به مدت چند سال معطل این رویداد به امید بروز گشایشی در توافق هسته‌ای کردند، حال نوع سخنان تازه حاکمان کاخ سفید از چیز دیگری حکایت دارد؛ وقایعی که بیانگر آن است تعامل با تیم بایدن به آن آسانی که برجامیون تصور می‌کردند، نخواهد بود.
راه درازی تا بازگشت به برجام در پیش است!
در این‌باره روز گذشته و در آستانه مراسم تحلیف بایدن، گزینه مورد نظر رئیس‌جمهور جدید آمریکا برای تصدی ریاست وزارت خارجه در جلسه تأیید صلاحیت خود در مجلس سنا مدعی شد دولت بایدن خواهان محدودیت‌های طولانی‌تر، قوی‌تر و همچنین برجام موشکی و منطقه‌ای با جمهوری اسلامی است. «آنتونی بلینکن» همچنین تأکید کرد: «ایران بزرگ‌ترین بانی تروریسم است». سناتور لندزی گراهام در جلسه سنا از بلینکن پرسید: آیا هنوز ایران را بزرگ‌ترین بانی تروریسم در دنیا می‌دانید؟ او بلافاصله با قاطعیت گفت: بله! بلینکن در تشریح سیاست‌های دولت آینده آمریکا در قبال برجام هم گفت: رئیس‌جمهور منتخب معتقد است اگر ایران به توافق بازگردد ما هم به این توافق برمی‌گردیم، اما از این مسئله، همراه با متحدانمان که بار دیگر با ما همراستا می‌شوند، به عنوان سکویی برای دستیابی به یک توافق طولانی‌تر و قوی‌تر و رسیدگی به مسائل دیگر به‌خصوص مسئله موشکی و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران استفاده خواهیم کرد. اما باید بگویم با این نقطه فاصله زیادی داریم.
نامزد تصدی سمت مدیر اطلاعات ملی آمریکا نیز در جلسه پرسش و پاسخ کمیته امور امنیتی مجلس سنا برای بررسی صلاحیت خود، در اظهاراتی درباره ایران مدعی شد: راهی دراز در پیش است تا ایران در چارچوب برجام دوباره تحت نظارت شدید قرار گیرد. «آوریل هینس» افزود: بایدن اشاره کرده است اگر ایران به تعهداتش بازگردد، او نیز چنین خواهد کرد. به‌صراحت باید بگویم که راه درازی برای رسیدن به آن در پیش داریم. وی همچنین مدعی شد که در روند بازگشت به توافق هسته‌ای، لازم است دولت جو بایدن گسترش برنامه موشکی ایران و دیگر اقدام‌های جمهوری اسلامی را مد نظر قرار دهد.
همزمان «لیود آستین» ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا و گزینه موردنظر «جو بایدن» برای ریاست در پنتاگون هم مدعی شد که ایران به مثابه تهدیدی علیه متحدان آمریکا در خاورمیانه و نیروهای نظامی مستقر در این منطقه به‌شمار می‌رود. آستین در جریان برگزاری جلسه تأیید صلاحیت خود ادعا کرد که «ایران همچنان یک عنصر برهم زننده ثبات در منطقه است… و تهدیدی علیه شرکای آمریکا در خاورمیانه و نیروهای نظامی به‌شمار می‌رود که آمریکا در منطقه مستقر کرده است».
تکذیب مذاکره پشت پرده با آمریکا
جبهه‌گیری یک‌دست مقامات احتمالی دولت جدید آمریکا علیه کشورمان و توافق‌نامه برجام در حالی بود که در روزهای گذشته برخی منابع خبری از انجام مذاکرات پشت پرده میان دولت روحانی و تیم بایدن خبر داده بودند. روزنامه فیگارو در خبری ادعا کرده بود از حدود سه هفته پیش دولت جدید آمریکا و ایران پشت پرده مذاکراتی را آغاز کرده‌اند که این مذاکرات در نیویورک بین مجید تخت روانچی نماینده ایران در سازمان ملل و نماینده آمریکا در دولت بایدن در جریان است.
محمدجواد ظریف اما دیروز در حاشیه جلسه هیئت دولت ضمن رد این ادعا گفت: خیلی جالب است که خبرنگار فیگارو چک نکرده است آقای تخت‌روانچی در سه هفته اخیر ایران بوده است و تازه دوشنبه به نیویورک برگشته است و در عین حال بعد از بازگشت هم یک هفته را معمولاً در قرنطینه خواهد بود. پس بسیار بی‌حساب صحبت کرده است. ظریف در پاسخ به پرسشی دیگر درباره موضع ایران درباره گفت‌وگوی دوباره با آمریکا درباره برجام و قدرت موشکی جمهوری اسلامی هم تأکید کرد: ما یک توافق مستحکم داریم که شورای امنیت در یک قطعنامه که اتفاقاً ایالات متحده هم بانی آن بوده است، به اتفاق آرا رأی داده است. ظریف با بیان اینکه درباره مسائل منطقه‌ای و موشکی از ابتدا توافق کردیم که این موضوعات وارد برجام نشده و نمی‌شود، یادآور شد: در همین زمینه پذیرفتیم محدودیت‌های تسلیحاتی تا پنج سال و محدودیت‌های موشکی تا هشت سال ادامه پیدا کند. این موضوع در نظر گرفته شد برای اینکه ما حاضر نشدیم درباره آن‌ها مذاکره کنیم. ما هزینه صحبت نکردن را پرداختیم.
آمدن «بایدن» شرایط را برای ایران بدتر می‌کند
جو بایدن، تا به حال به‌طور صریح و شفاف سیاستش را در قبال برجام اعلام نکرده است، در عوض، با استفاده از عباراتی مبهم و تفسیرپذیر هم از بازگشت به برجام سخن گفته و هم از قصدش برای انجام مذاکراتی جهت «طولانی‌تر کردن و تقویت» این توافق هسته‌ای. با وجود این به نظر می‌رسد باوجود خوش‌بینی‌های برخی در داخل کشور، مفهوم سخنان اخیر مقامات دولت بایدن از جمله بلینکن، تداوم رفتار خصمانه با ایران است. دولت ترامپ با هماهنگی دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان کنگره، تحریم‌های گسترده را به بهانه تروریسم و اقدام‌های بی‌ثبات کننده ایران به اجرا گذاشت. اما زیرسازی کاتسا (مادر تحریم‌ها) در دولت اوباما آغاز شده بود؛ همچنان که تحریم‌های سیسادا و آیسا و ویزا، یادگار دولت اوست. مجموعه این تحریم‌ها در واقع اعلام جنگ با ایران بوده و اقدام‌های خصمانه آمریکا ادامه خواهد داشت. از طرف دیگر حتی اگر تحریم‌های هسته‌ای توسط بایدن تعلیق شود -که با اما و اگر روبه‌رو است- انبوه تحریم‌های پسا برجامی و ضد برجامی سر جای خود است و هیچ تحریم نفتی و بانکی و مالی مؤثری لغو نخواهد شد. نباید از یاد برد که ترامپ پیش از خروج از برجام، به واسطه خانم موگرینی از روحانی تضمین گرفت ایران در برجام می‌ماند و پیمان‌شکنی آمریکا را پاسخ نمی‌دهد. یک‌هزارو۵۰۰ تحریم این‌گونه توسط دولت اوباما و ترامپ روی هم انباشته شد تا هر کدام، فرصت باج‌خواهی جدید باشد.
«جیک سالیوان» که به تازگی از سوی بایدن به عنوان گزینه تصدی سمت مشاور امنیت ملی آمریکا معرفی شده، پیش از انتخابات آمریکا اظهاراتی مطرح کرد که نشان می‌دهد ظاهراً او و تیم بایدن امیدوارند از بازگشت به برجام به عنوان مبنایی برای گفت‌وگو با تهران بر سر مسائل غیرهسته‌ای مانند برنامه موشکی و مسائل منطقه‌ای استفاده کنند. وی در یادداشتی اکتبر ۲۰۱۹ در نیویورک‌تایمز نوشته بود: «ایرانی‌ها هم باید واقع‌بینانه‌تر عمل کنند زیرا تصور رفع تحریم‌ها از سوی ایالات متحده بدون اطمینان از ورود ایران به مذاکراتی که در آن دست‌کم برنامه زمانی توافق گسترش داده می‌شود و موضوعاتی مثل راستی‌آزمایی و موشک‌های بالستیک بین‌قاره‌ای را شامل می‌شود، اشتباه است».
در نهایت همان‌گونه که بسیاری از تحلیلگران معتقدند، به نظر می‌رسد با آمدن «بایدن» در رابطه تهران و واشنگتن نه تنها اتفاق خاصی حاصل نشود، حتی ممکن است از یک نظر بدتر هم باشد. ترامپ با رفتار یکجانبه و قلدرمآبانه خود همپیمانان و به‌ویژه اروپایی ها را دلسرد کرد، ولی بایدن در اجماع‌سازی موفق‌تر است و این می‌تواند فشار هماهنگ طرف غربی بر ایران را در آینده افزایش دهد. ضمن آنکه برداشتن تحریم‌ها برای بایدن به این سادگی نیست؛ چون نظام آمریکا مانع می‌شود و صهیونیست‌ها دنبال این مسئله هستند.
نظر شما