مقامات قطر که به تازگی توافق‌نامه رسمی پایان بحران با چهار کشور عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و بحرین را به امضا رسانده‌اند، برای چندمین بار در هفته‌های اخیر کشورهای عربی را به گفت‌وگو با جمهوری اسلامی ایران دعوت کردند. در آخرین مورد محمد بن عبدالرحمن آل ثانی وزیر امور خارجه این کشور در گفت‌وگو با پایگاه آمریکایی بلومبرگ با اعلام آمادگی دوحه برای میانجیگری در این باره تأکید کرد که وقت آن رسیده اعراب گفت‌وگو با ایران را آغاز کنند. اما دلیل این اصرار مقامات دوحه برای انجام گفت‌وگو میان تهران و شیخ‌نشین‌های عربی چیست؟

واقعیت آن است که دوحه در طول سه سال گذشته توطئه و خیانت حاکمان سعودی را با پوست و استخوان خود لمس کرد. در همه این مدت هم این ایران بود که با ایستادن در کنار قطر اجازه سوء استفاده و تحمیل اراده ریاض به این کشور را نداد. حال دوحه که خود را مدیون جمهوری اسلامی می‌داند در گام نخست تلاش دارد با تأکید بر این پیشنهاد همزمان با بهبود روابط با چهار کشور عربی، روابط خود با ایران را نیز در سطح عالی نگه دارد. اما واقعیت آن است که جمهوری اسلامی در چارچوب سیاست گسترش مناسبات خارجی همواره تلاش داشته روابط خوبی با کشورهای اسلامی داشته باشد. پیرو همین رویکرد تهران به تقویت همه جانبه مناسبات با همسایگان همت گماشت، ولی این بخشی از کشورهای مرتجع عرب بودند که در چارچوب قواعد آمریکایی مسیر ایجاد چالش با کشورمان را در پیش گرفتند. نباید از یاد برد که پیش از این هم پیشنهاد انجام مذاکره میان تهران و ریاض از سوی برخی دیگر کشورهای اسلامی و از جمله کویت، پاکستان و حتی عمان مطرح شد. کانال‌های دیپلماتیک میان جمهوری اسلامی و همسایگان باز هست و هر چند این اقدام حسن نیت قطر را نشان می‌دهد، ولی به نظر می‌رسد برای کاهش تنش اصلاً نیاز به میانجیگری نیست. تهران اگر هم اکنون هم ریاض متمایل به مذاکره باشد، از گفت‌وگو استقبال می‌کند به شرط آنکه حاکمان سعودی از اقدام‌های مخرب خود دست برداشته و بر اساس اصل احترام و حسن همجواری به مذاکره رو آورند. بنابراین اگر آن‌ها دست از شرارت خود برداشته و به آرمان فلسطین خیانت نکنند و تلاش کنند روابطی بر اساس مودت اسلامی برقرار شود، جمهوری اسلامی بیش از همه از کاهش تنش استقبال خواهد کرد.

در نهایت پیشنهاد دوحه واکنشی به پیام ایران برای حل منطقه ای مشکلات بر اساس طرح ابتکاری هرمز است. ایجاد یک امنیت دسته جمعی با انجام گفت‌وگو میان کشورهای عضو همکاری خلیج‌فارس آن چیزی است که ایران طلب می‌کند، اما سعودی همیشه مانع تراشی می‌کند. ولی اکنون با توجه به تغییر و تحولات در کاخ سفید اوضاع فرق کرده و سعودی دیگر بچه لوس و ننر ترامپ نیست. محمد بن سلمان از یک طرف خود را از واشنگتن رانده می‌بیند و از سوی دیگر به واسطه رسوایی‌های جنگ یمن، قتل جمال خاشقچی و مباحث حقوق بشری حکومت سعودی تحت فشار زیادی قرار دارد. پس پیشنهاد قطر می‌تواند راه گریزی هم برای بن سلمان و فرار از چالش‌های پیش رو باشد. امروز پس از پایان تنش بین کشورهای شورای همکاری و ورود دولت جدید به کاخ سفید، فرصت برای این گفت‌وگو فراهم است و بهتر است سعودی آن را غنیمت بشمارد و بیش از این روی تنش موجود بین آمریکا و ایران حساب باز نکند.