حضرت نجمه (علیهاالسلام) همسر امام موسی کاظم(علیه‌السلام) تا قبل از ولادت حضرت معصومه (علیهاالسلام) فرزندی جز امام رضا (علیه‌السلام) نداشتند. ولادت حضرت رضا (علیه‌السلام) در سال ۱۴۸ق و ولادت حضرت معصومه (علیهاالسلام) در سال ۱۷۳ق اتفاق افتاد. بین این دو ولادت ۲۵ سال فاصله بوده است. هنگامی که وی چشم به جهان گشود آن روز برای اهل بیت عصمت بخصوص امام هشتم و حضرت نجمه روز شادی و سرور وصف ناپذیر و از ایام‌الله بود [۱]. دوشنبه اول ماه ذیقعده سال ۱۷۳ق در بیت امامت و در مهد ایمان و معرفت و علم، دختری پاک و مطهر پای در عرصه گیتی نهاد [۲].
زندگی کوتاه حضرت فاطمه معصومه (علیهاالسلام) سرشار از دردها و رنج‌ها و حوادث اندوهگین است و کمتر بانویی با سن و سال حضرتش تاب و تحمل آن را دارد؛ از جمله این حوادث عبارتنداز: ۱-اسارت پدر. ۲- از دست دادن پدر در ۱۰ سالگی (شاهد شهادت پدر بودن). ۳- زندگی در غربت مدینه. ۴- شاهد تبعید شدن و به اسارت بردن برادر. ۵- هجرت غریبانه به سوی برادر. ۶- مورد تهاجم قرار گرفتن کاروان و شاهد صحنه شهادت برادران و برادر زادگان بودن. ۷- مسمومیت به دست زن یهودیه. ۸- هجرت به قم و به سربردن در غربت و بیماری. ۸- رحلت و شهادت دور از برادر در غربت [۳].
نام ایشان به برکت نام مقدس ام الائمه، حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها) به همین نام مبارک زینت گرفت. براساس روایتی که میرزا محمدتقی خان سپهر، در کتاب ناسخ التواریخ از امام رضا (علیه‌السلام) نقل کرده است، لقب معصومه را امام هشتم به خواهر گرامی‌شان اعطا فرموده‌اند. طبق روایت امام رضا(علیه‌السلام) فرمودند: «مَنْ زَارَ الْمَعصُومَةَ بِقُمْ کَمَنْ زَارَنی؛ هرکس حضرت معصومه را در قم زیارت کند همانند کسی است که مرا زیارت کرده باشد» [۴]. در اینجا امام لقب معصومه را به خواهر بزرگوارشان دادند، از آن جایی که سخنان حضرت بی‌پیرایه از گزاف و اغراق است، از این رو این سخن گهربار دلالت بر عصمت آن بزرگوار می‌کند. از القاب دیگر آن بانوی بافضیلت می‌توان این موارد را ذکر کرد:۱-طاهره. ۲-حمیده. ۳-بَرّه. ۴-رشیده. ۵- تقیه. ۶- نقیه. ۷-رضیه. ۸-مرضیه. ۹-سیده. ۱۰-اخت الرضا [۵]. لقب‌های معصومه [۶]، کریمه اهل بیت [۷] و شفیعه محشر [۸] پس از شهادت به ایشان اعطا شد.
دعوت نامه امام و هجرت خواهر به ایران
عشق و علاقه امام رضا (علیه‌السلام) به خواهرشان همواره در کلام ایشان دیده می‌شد تا جایی که پس از آنکه مأمون عباسی در سال ۲۰۰ هجری قمری، با نامه‌ها و پیام‌های بسیار، حضرت را به خراسان دعوت کرد، امام هشتم نامه‌ای خطاب به خواهر گرامی‌اش، حضرت فاطمه معصومه (علیهاالسلام) نوشت و آن را به دست یکی از غلامانش به مدینه فرستاد. غلام خود را به مدینه رساند و نامه امام را به خواهر ایشان داد. آن حضرت پس از خواندن نامه برادر، خود را آماده سفر کرد. حضرت فاطمه معصومه (علیهاالسلام) پس از یک سال تحمل دوری، برای دیدار حضرت رضا (علیه‌السلام) در سال ۲۰۱ هجری قمری از مدینه به همراه تنی چند از برادران و برادرزادگان خویش خارج شدند [۹].
عالمه (علیهاالسلام) در نگاه عالم آل محمد (علیه‌السلام)
حضرت معصومه ماه تابانی بود که لحظه‌ای از خورشید امامت جدا نمی‌شد و از دریای بیکران علوم رضوی کسب فیض کرد. حضرت معصومه (علیهاالسلام) عالمه‌ای است بلند مرتبه و محدثه‌ای است بزرگوار که رجال علوم حدیث بدون هیچ درنگی احادیث و روایات رسیده از آن حضرت را قبول داشته و به آن استناد می‌کنند [۱۰].
علامه بزرگوار محمدباقر مجلسی در دائره المعارف بزرگ بحارالانوار از امام رضا (علیه‌السلام) روایت می‌کند که خطاب به «سعدبن سعد اشعری» فرمودند: ای سعد از ما قبری در نزد شما هست. سعد می‌گوید: عرض کردم، آیا قبر فاطمه دختر حضرت موسی بن جعفر (علیه‌السلام) را می‌فرمایید؟ فرمودند: آری، هرکس او را زیارت کند در حالی که عارف به حق او باشد، بهشت از آن اوست. پس هرگاه به کنار قبر او آمدی، در نزد بالای سرش بایست و ۳۴ مرتبه الله اکبر، ۳۳ مرتبه سبحان الله و ۳۳ مرتبه الحمدالله بگو، آنگاه بگو: السلام علی آدم صفوه الله - تا پایان زیارت شریفه [۱۱]. تنها بانوی مجلله‌ای که زیارت مأثوره دارد کریمه اهل بیت می‌باشد و این منزلت و مقامی بزرگ برای حضرت فاطمه معصومه (علیهاالسلام) است. تصریح امام رضا (علیه‌السلام) در اثبات جلالت قدر آن حضرت در ابعاد مختلف که در زیارتنامه بدان اشاره شد، بخشی از کمالات علمی و فضایل اخلاقی ایشان را می‌رساند: «فان لک عندالله شأنامن الشان» (جمله ای از زیارتنامه حضرت معصومه علیهاالسلام). در زیارتنامه آن حضرت که به قلم امام رضا (علیه‌السلام) می‌باشد داریم: «یَا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ فَإِنَّ لَکِ عِنْدَ اللَّهِ شَأْنا مِنَ الشَّأْنِ». باید دانست که اذن شفاعت به کسانی داده می‌شودکه به مرتبه قرب الهی رسیده باشد که در رأس آنان انبیا و ائمه معصومین و در مرحله بعد بندگان خالص حق و اولیاالله قرار دارند [۱۲].
حضور حضرت رضا (علیه‌السلام) برای تدفینِ خواهر
پس از رحلت حضرت معصومه علیهاالسلام، مردم قم با تجلیل فراوان قصد بر تشییع پیکر آن بانوی کریمه نمودند و در هنگامی که قبر مهیا شد، درخصوص اینکه چه کسی وارد قبر شود به بحث پرداختند. آنگاه پیرمرد پرهیزکاری به نام قادر مطرح شد و همه قبول کردند. کسی را به دنبالش فرستادند تا او را فراخواند. پیش از آمدن او، خداوند با قدرت بیکرانش دوتن سواره نقاب بر چهره از جانب ریگزار (محل رودخانه فعلی) نمودار ساخت که به سرعت نزدیک آمدند و یکی وارد قبر شد و دیگری جسد مطهر آن حضرت را برداشته، به دست او داد تا در دل خاک نهان سازد. آن دو بزرگوار پس از پایان مراسم دفن، بدون این که با احدی سخنی بگویند، بر اسب‌های خود سوار شده، از محل دور شدند [۱۳]. کسانی که با سیره ائمه آشنایی دارند، تردیدی ندارند که آن دو نفر وجود مقدس امام هشتم (علیه‌السلام) و نوردیده اش جواد الائمه (علیه‌السلام) بوده اند که برای شرکت در مراسم کفن و دفن حضرت معصومه (علیهاالسلام) به اعجاز امامت از خراسان و مدینه - با طی الارض - به این سرزمین تشریف فرماشده بودند.
زیارتنامه ماثوره حضرت معصومه (علیهاالسلام)
زیارتنامه حضرت فاطمه معصومه (علیهاالسلام) زیارتی است که تمام جملات آن از سوی امام رضا (علیه‌السلام) همراه با آداب زیارتی آن، به مشتاقان کوی عشق ابلاغ شده است [۱۴]. این زیارتنامه از محضر مقدس حضرت رضا (علیه‌السلام) صادر شده و به اصطلاح مأثور است و این خود از دلایل عظمت فوق‌العاده ایشان می‌باشد که در نگاه برادر متجلی شده است. در متن زیارتنامه‌ای که توسط حضرت برای زیارت خواهرشان به سعد قمی آموزش داده‌اند مطالب بسیار مهم و فضایل کم نظیری برایشان بیان شده، که از جمله در قسمتی از این زیارتنامه به موضوع شفاعت ایشان اشاره فرموده‌اند: ای فاطمه معصومه! برای من نزد خداوند تعالی در بهشت شفاعت کن. حضرت رضا(علیه‌السلام) درخواست شفاعت از حضرت معصومه(علیهاالسلام) را با یادآوری شأن و موقعیت الهی آن حضرت گنجانده اند، به طوری که در این فراز از زیارت آن حضرت، به روشنی و صراحت به قدرت شفاعت ایشان اشاره شده و دلیل آن هم، شأن و منزلت والای حضرت معصومه(علیهاالسلام) در پیشگاه خداوند است.
امام رضا (علیه‌السلام) در این زیارتنامه به شرافت نسبی حضرت فاطمه معصومه (علیهاالسلام) و نسب او با چهارده معصوم اشاره فرموده است و ایشان را دختر رسول خدا (صلی الله علیه وآله)، فاطمه زهرا (علیهاالسلام)، خدیجه کبری (علیهاالسلام) و حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام)، امام حسن (علیه‌السلام)، امام حسین (علیه‌السلام)، امام کاظم (علیه‌السلام)، خواهر امام رضا (علیه‌السلام) و عمه امام جواد (علیه‌السلام) معرفی کرده است. این مطلب تنها حکایت از شرافت خانوادگی او نیست، بلکه نشان دهنده آن است که حضرت معصومه (علیهاالسلام) از نظر معنوی و مقامات عالی ملکوتی نیز براستی فرزند مکتب پیامبر (صلی الله علیه وآله) و ائمه معصومین (علیهم‌السلام) می‌باشد [۱۵]. این افتخاراتی که در زیارتنامه به کریمه اهل بیت داده شده است خود نشانه علقه‌های بسیار قوی برادر به خواهر می‌باشد. با این اوصاف می‌توان گفت که هرکس همچون حضرت معصومه (علیهاالسلام) پیوند ولایی با دودمان عصمت و طهارت داشته باشد، می‌کوشد که رایحه و طعم ولایت در هستی او پدید آید و خود جزو اولیای الهی شود.
پی نوشت‌ها:
۱- اشتهاردی، فاطمه معصومه (علیه‌السلام) فاطمه دوم: ۱۵۵.
۲- صدرایی خویی، فاطمه معصومه و تاریخ و فرهنگ قم: ۵-۲۱.
۳- یوسفی، دو سفر آسمانی: ۲۰۶.
۴- سپهر، ناسخ التواریخ، ج۳: ۶۸.
۵- نائینی، انوار المشعشعین، ج۱: ۲۱۱.
۶- سپهر، ناسخ التواریخ، ج ۳: ۶۸.
۷- اشتهاردی، فاطمه معصومه (علیه‌السلام) فاطمه دوم: ۱۷۲-۱۷۳.
۸- زیارتنامه منسوب به آن حضرت.
۹- فقیه محمدی، انوار پراکنده، ج۶: ۱۲۳.
۱۰- ماهنامه مبلغان، شماره ۳۷: ۹.
۱۱- مجلسی، بحار الانوار، ج۱۰۲: ۲۶۵-۲۶۷.
۱۲- محمدبیگی، فروغی از کوثر؛ زندگینامه حضرت معصومه (علیهاالسلام) : ۴۳.
۱۳- قمی، تاریخ قم: ۲۱۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ج۴۸: ۲۹۰.
۱۴- نوری، مستدرک الوسایل، ج۱۰: ۳۶۸؛ قمی، سفینه البحار، ج۲: ۳۷۷.
۱۵- اشتهاردی، فاطمه معصومه (علیه‌السلام) فاطمه دوم: ۱۵۸.
منبع: مجله زائر
نظر شما