بدون تردید اصطلاح آجیل مشکل گشا را تاکنون زیاد شنیده اید. در گذشته مردم برای رفع مشکلات خود مقداری مشخص از توت، نخودچی، فندق، پسته، کشمش و بادام را در بسته هایی قرار داده و در مجالس روضه یا مساجد توزیع می کردند و به دنبال حاجات خود بودند. امروز بازار آجیل و خشکبار دچار کسادی شده است. آیا سبک آجیل مشکل گشا برای مشکل گشایی از بازار آجیل هم کاربرد دارد؟

اکنون و در آستانه نوروز ۱۴۰۰، هیچ خبری از رونق و گرمی بازار آجیل و خشکبار وجود ندارد. شاید بتوان ادعا کرد که حال و هوای این بازار از هوای زمستانی این روزهای مشهد سردتر است. شاخ و شانه کشیدن کرونا برای دورهمی های خانوادگی یکی از عوامل کسادی بازار است اما نباید از گرانی فوق العاده زیاد قیمت آجیل هم غافل بود. آیا این گرانی هم به کرونا مربوط می شود یا عوامل دیگری در پشت پرده نقش بازی می کنند؟

۴۰ درصد از آجیل فروشان تغییر شغل داده اند

برای پاسخ به این سوال در ابتدا به سراغ آجیل فروشی رفتم که از کسادی خرید و فروش آجیل بسیار ضربه خورده است. آنهم نه یک ضربه معمولی، ضربه آنقدر محکم بوده تا او به اجبار عطای آجیل فروشی را به لقایش ببخشد و مدتی است که از آجیل فروشی کنار کشیده است. آقای مولودی این آجیل فروش سابق است که دل پردردی دارد.

مولودی به رغم اینکه اکنون در صنف آجیل فروشان فعالیت نمی کند اما تمام چم و خم کار دستش است. او گفت: آنقدر وضعیت خرید آجیل سرد و کم رونق شده است که مدتی پیش مجبور شدم  مغازه را جمع کرده و به کار دیگری مشغول شوم.

وی ادامه داد: خرید آجیل تقریبا محدود به شب یلدا و شب عید شده است، بیشتر مشتریان هم آن تعداد از افرادی هستند که کمی وضع مالی بهتری دارند. باقی تماشاچی هستند.

این آجیل فروش سابق در پاسخ به سوالی که به نظر شما چند نفر از آجیل فروشان از کار خود کنار کشیده اند، می گوید: حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از جزئی فروشان از این کار خارج شده اند. در مجموع جزئی فروشان وضع مناسبی ندارند اما وضع کلی فروشان آجیل بسیار خوب است. برخی از همکاران در جزئی فروشی به ورشکستگی رسیدند. اما پس از آنکه پولی به دستشان رسید به سراغ کلی فروشی رفته اند و اکنون پول پارو می کنند.

وی افزود: معمولا سود جزئی فروشان از فروش آجیل، حدود ۲۰ درصد است. اما کلی فروشان باتوجه به اینکه حجم فروش زیادی دارند و طبیعتا باید قیمت را پایین تر بیاورند اما بازهم ۳۰ درصد سود برای خود در نظر می گیرند. درواقع محصول را از کشاورز کمتر از قیمت واقعی می خرند و برای جزئی فروش هم همان سود ۲۰ درصد را در نظر می گیرند. به همین دلیل درآمد خوبی دارند.

مولودی یادآور شد: فرض کنید یک باغدار محصول خود را برای فروش به بازار آورده است. اگر به سراغ کلی فروش برود به قمیت پایینتر از معمول از او می خرند و در سردخانه انبار می کنند. کلی فروش ها پس از افزایش قیمت ها، محصول را به قیمت بالا به جزئی فروش ها ارائه می دهند.

وی با بیان اینکه نظارت بر کلی فروشان کارسختی است، تصریح کرد: اعضای اتحادیه آجیل و خشکبار عموما کلی فروش هستند. به همین دلیل نمی توان رویه را تغییر داد و دست کسی به جایی بند نمی شود. آنها در تمام سطح استان مشتری دارند و برای دیگرشهرستان ها هم بار ارسال می کنند. اکنون کلی فروشان از این وضعیت سود زیادی می برند و از این شرایط راضی هستند.

قیمت برخی محصولات از مزرعه تا مغازه ۴ برابر می شود

پس از شنیدن این صحبت ها به سراغ کسی رفتم که هم دستی در کشت دارد و هم تنقلات کشت شده خود و دیگر کشاورزان را به شهر آورده و به کلی فروشان و بنکداران می فروشد.

قصد داشتم تا متوجه شوم که آیا این شخص که خود را آقای اسحاق زاده معرفی می کند نیز درخصوص قیمت بالای آجیل با آقای مولودی هم نظراست یا نکات دیگری را بازگو خواهد کرد.

آقای اسحاق زاده در ابتدا مهمترین مشکل را حضور دلالان در عرصه خرید و فروش دانست و گفت: دلالان محصول را از کشاورز به نسیه و ارزان می خرند و انبار می کنند. پس از مدتی به قیمت بسیار بالاتر می فروشند و سود هنگفت خود را برداشته و آنوقت طلب کشاورز را می دهند.

وی ادامه داد: به عنوان مثال کشاورزان کاشمری، کشمش سبز را حدود ۳۰ تا ۴۰ هزارتومان در فصل برداشت به دلالان فروخته اند و اکنون قیمت کشمش در بازار حدود ۹۰ هزارتومان است. برخی محصولات دیگر تا ۴ برابر افزایش قیمت دارند. فندق در فصل برداشت خود که به فروش رسید حدود ۶۰ هزارتومان بود، اما اکنون درحدود ۲۴۰ هزارتومان در بازاربه فروش می رسد.

وی با اشاره براختلاف قیمت زیاد آجیل از مزرعه تا مغازه تاکید کرد: به نظر من مهمترین عامل دلالان هستند. به خصوص دلالان ثروتمند. آنها یک نوع محصول را در حجم بسیار بالا از کشاورزان می خرند و آنوقت به وزنه ای تبدیل می شوند که قیمت نهایی برای فروش را تعیین می کنند و کسی حریف آنها نمی شود.

اسحاق زاده واردات غیر قانونی محصولات را نیز عامل دیگری برای گرانی برشمرد و افزود: واردات غیرقانونی به خصوص واردات تخمه، کشت این محصول را در داخل کشور تقریبا از بین برده است. تخمه ازچین درحجم بالا وارد می شود و وارد کننده سود هنگفتی می برد و باعث می شود که کشاورزی دیگر به صرفه نباشد.

وی گفت: یکی دیگر از عواملی که تخمه های خارجی مشتری پسند تر هستند این است که همه یکدست و یک شکل و خوش رنگ و لعاب هستند و مشتری آنها را بیشتر می خرد. به همین دلیل دیگر استقبال چندانی از کشت تخمه در ایران صورت نمی گیرد. در این زمینه هم ضعف داریم و باید آن را برطرف کنیم.

اسحاق زاده با بیان این نکته که هرچند که سرمازدگی محصولات کشاورزی که به کمتر عرضه شدن محصول در بازار می انجامد نیز دررشد قیمت تاثیر گذار است، یادآور شد: وقتی محصول ایرانی در بازار نباشد، به اجبار محصول از کشورهای دیگر وارد می شود و با رشد قیمت دلار طبیعتا قیمت محصول هم زیادتر می شود. به عنوان مثال در سال ۱۳۹۴ یا ۱۳۹۵ یک تریلی ۲۴ تنی تخمه کانادایی که به کشور وارد می شد حدود ۱۰۰ میلیون تومان قیمت داشت. درواقع قیمت هر کیلو تخمه حدود ۴ هزار تومان می افتاد. اکنون قیمت این تخمه حدود ۴۰ هزارتومان است. یعنی ۱۰ برابر شده است.

قیمت آجیل کاهش یافته است

پس از این صحبت ها به سراغ علیرضا ارزانی ممقانی، رئیس اتحادیه فروشندگان آجیل و خشکبار مشهد که همزمان یکی از کلی فروشان این شهر نیز هست رفته و نظر او را در خصوص کسادی بازار و افزایش قیمت آجیل جویا شدم.

ارزانی ممقانی گفت: می خواهم اعلام کنم که اتفاقا درمقایسه با سالهای گذشته وضعیت بازار خوب است. برآورد ما این است که در دوهفته پایانی سال، شورو هیجان برای خرید آجیل افزایش می یابد. عید نوروز برای مردم مهم است و از خرید آجیل نخواهند گذشت.

وی افزود: آجیل نسبت به دیگر کالاها و اجناسی که در بازار وجود دارد به هیچ عنوان گران نیست. ضمن اینکه میانگین مصرف آجیل برای هر مهمان حدود ۳۰ گرم است. یعنی به ازای یک کیلو آجیل می توان از تعداد زیادی از مهمان پذیرایی کرد.

این مقام مسئول عنوان کرد: متاسفانه زمانه ای شده است که مردم آجیل را تنها در شب های عید و چله خریداری می کنند. درحالیکه آجیل بسیار خاصیت و پر از انرژی است و باید در تمام ایام سال استفاده شود. مصرف آجیل باید به سبد خانواده بازگردد. البته می دانم که مردم از مزیت و خواص آجیل باخبرند اما به نظر من توان اقتصادی خانواده ها با بالا رفتن قیمت دلار، پایین آمده است.

وی در پاسخ به این سوال که وقتی محصولاتی از قبیل پسته و بادام و تخمه و... در کشور خودمان تولید می شود چرا باید قیمت آنها این میزان به قیمت دلار وابسته باشد، به ذکر مثالی پرداخت و بیان کرد: یک کشاورز پسته کار را تصور کنید که می خواهد محصولاتش را به فروش برساند. وقتی قیمت دلار بالا برود طبیعی است که صادر کننده پسته با قیمت بالاتری پسته او را می خرد و محصول او به جای عرضه در داخل کشور، روانه بازارهای خارجی می شود.

وی اضافه کرد: به همین دلیل قیمت عرضه پسته عرضه شده در داخل کشور، به حدود قیمت کالای صادراتی خواهد رسید. قیمت جهانی پسته در دنیا ۱۰ دلار است. اگر دلار در کشور ما ثابت باشد قیمت پسته هم ثابت خواهد بود و در غیراینصورت قیمت این محصول بالا و پایین خواهد شد.

ارزانی بابیان اینکه سرمایه گذاری که پسته ها را خریداری و در انبار جمع آوری و بسته بندی کرده و به فروش می رساند را نباید دلال خطاب کرد، افزود: حدود ۴۰ هزار تن پسته در طول یکسال در کشور مصرف می شود. اما تولید پسته حدود ۲۲۰ هزارتن است.این سرمایه گذاران هستند که مابه تفاوت تولید تا مصرف داخلی را از مزارع جمع آوری و صادر می کنند و برای کشور ارزآوری دارند.

وی مدعی شد: دولتمردان نمی توانند دلار را ثابت نگه دارند و بر بازار کنترل داشته باشند، به همین دلیل عامل گرانی را دلالی می دانند. دلال ها افرادی هستند که سکه و دلار را خریداری و ذخیره می کنند تا در گرانی آن را بفروشند. اما کسی که محصولات تولیدی و کشاورزی را خریداری کرده و آن را توزیع می کند را نمی توان دلال نامید. او سرمایه گذار است.

*

کشاورزان و فروشندگان آجیل و خشکبار عقیده دارند که مشکل اصلی قیمت بالای این محصول، ایفای نقش منفی دلالان در پروسه تولید تا توزیع آجیل است. اما رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار استان مخالف حضور دلالان در پشت پرده توزیع آجیل است و مقصر را نوسانات و افزایش قیمت دلار می داند.

آن چیزی که مشخص است دلال و دلار، هم در حروف و نگارش بسیار شبیه هم هستند و هم در تاثیرگذاری منفی در افزایش قیمت محصولات. هرچه قدرت آنها بیشتر شود قیمت محصولات هم بیشتر می شود. پس باید اندیشه ای قوی برای رفع این معضل اندیشید.

انتهای پیام/