او در کنار گروهی حرفه ای توانست به کشفی جدید از یک جهان ناشناخته دست یابد؛ جهان دیده نشده یک پیرمرد آلزایمری.  فیلم «پدر» تصویری حیرت انگیز و قدرتمند از زوال عقل  یک پدر و استیصال دخترش را در مراقبت از او نشان می‌دهد که بازی استادانه و درخشان آنتونی هاپکینز ۸۳ ساله، مخاطب را مجاب به تماشای آن می‌کند. «زلر» این فیلم را براساس نمایش‌نامه‌ای به همین نام که در سال ۲۰۱۲ روی صحنه برده، نویسندگی و کارگردانی کرده است، به همین دلیل نشانه‌های آشکار ادای دین فیلمساز به پیشینه تئاتری اش در شکل اجراها و میزانسن‌ها هویداست. تسلط زلر بر زبان تصویری فیلم از همان ابتدا که با آپارتمان «آنتونی» روبه‌رو می‌شویم، مشهود است. طراحی خانه به گونه‌ای است که مخاطب را با این سؤال روبه‌رو می‌کند، کجا هستیم؟ زلر به صورت هوشمندانه ای با استفاده از یک لوکیشن به ظاهر ثابت و ساده، بذر تناقضی پیچیده را در ذهن مخاطب می‌کارد. سؤالاتی از این دست که اکنون در روزی متفاوت هستیم یا نه؟ مجموعه مکان و زمان ایستا است یا نه؟ آن صندلی این طرف اتاق بود یا فقط یک صندلی بود که ما آن را از زاویه دیگری دوبار دیدیم؟ این سؤالات به ظاهر ساده اما در ذات پیچیده، ساختار اصلی و ذهنی فیلم را شکل می‌دهند که به عمق روایی فیلم کمک می‌کند.

«پدر» از فیلم‌های مهم امسال جهان

امیر ابیلی، منتقد سینما  با بیان اینکه فیلم «پدر» را می‌توان یکی از فیلم‌های مهم امسال سینمای جهان دانست، به خبرنگار ما می‌گوید: مهم‌ترین نکته‌ای که درباره فیلم پدر وجود دارد، کیفیت بازی بازیگران آن است که می‌تواند کلاس درس بازیگری و پرفورمنس باشد.

به گفته او، اینکه آنتونی هاپکینز در سن ۸۳سالگی این‌طور می‌تواند احساسات متفاوت و متناقض یک کاراکتر را نشان دهد و بازی اش همدلی برانگیز باشد، جای تحسین دارد. او در قالب شخصیتی دوست داشتنی با شرایطی ترحم برانگیز، عصبانیت، نگرانی، ظن و تنهایی یک پیرمرد را به خوبی نمایش می‌دهد و همه این‌ها از یک بازیگر کارکشته برمی آید که در دهه نهم زندگی‌اش چنین باانگیزه و پرانرژی است. اولویا کلمن هم به عنوان بازیگر نقش مکمل بسیار خوب بازی کرد و نقش‌آفرینی درخشانی داشت.

این منتقد سینما معتقد است فیلم «پدر» میتواند الگویی برای سینمای ایران باشد؛ چون یک فیلم کم خرج با دو لوکیشن (آسایشگاه و خانه) است که با تعداد محدودی بازیگر، کار درخشانی ساخته شده است.

وی با اشاره به پیشینه تئاتری فلوریان زلر به عنوان نویسنده و کارگردان فیلم یادآور می‌شود: «زلر» نویسنده و کارگردان تئاتر است و این فیلم بیشتر میزانسن تئاتری دارد تا سینمایی.  دکوپاژ ساده ای دارد که البته تسلط تکنیکی کارگردان چندان خاص نیست، ولی فضاسازی‌ها روان است و بیننده به راحتی وارد فضای فیلم می‌شود.

ابیلی یکی از نکات قابل توجه در روایت فیلم را چنین تشریح می‌کند: اگر تماشاگر خودش را جای هر شخصیتی بگذارد می‌بیند که چقدر نگاه به جهان از منظر آن شخصیت دراماتیک و جذاب است، پیش از این فیلم، اگر قرار بود خودمان را جای یک پیرمرد آلزایمری بگذاریم، شاید خیلی برایمان جذابیت نداشت که دنیا را از دید یک پیرمرد آلزایمری ببینیم، ولی این فیلم نشان داد که چنین دنیایی چقدر جذاب و دراماتیک است.

فیلمی قصه گو

این منتقد سینما می‌افزاید: نویسنده و کارگردان، ذات درام را به خوبی فهمیده است، به همین دلیل می‌تواند موقعیتی ذاتاً ساکن را به خوبی روایت کند. تصویر ما از یک پیرمرد آلزایمری این است که کرخت و یکجانشین است و کسی را نمی شناسد؛ بنابراین زندگی ساکن و رخوت انگیزی دارد، اما این فیلم نشان می‌دهد که در باطن می‌تواند چقدر جذاب و دراماتیک باشد.

ابیلی می‌گوید: این فیلم یک کاراکتر محوری دارد و ریتم آن بسیار درست و دقیق است، به همین دلیل بیینده را مجاب به همراهی می‌کند. فیلم بسیار قصه گو است و فراز و فرودهای زیادی دارد. نویسنده از مسئله نشناختن آدم‌ها برای ایجاد فراز و فرود و تعلیق قصه به خوبی استفاده کرده است.

او با بیان اینکه فیلم «پدر» کلاس روایت است، خاطرنشان می‌کند: زلر با این اثر نشان داد وقتی نویسنده یا کارگردانی ذات قصه گویی را بلد باشد که داشتن یک قهرمان، هدف مشخص، انگیزه مشخص، مانع مشخص، فراز و فرود، تعلیق، گره و گره گشایی است، از یک موقعیت ساکن می‌تواند با ایجاد تعلیق و گره گشایی و سؤال در ذهن مخاطب، یک داستان هیجان انگیز را روایت کند. این سؤال برای کاراکتر پیرمرد قصه و مخاطب فیلم وجود دارد که آدم‌های دور و بر پیرمرد چه کسانی هستند؟ آیا واقعی هستند یا تخیلی؟ آیا نسبت‌هایشان درست است؟ آیا پیرمرد واقعاً آلزایمر دارد یا این‌ها برایش نقشه کشیده اند؟

به گفته ابیلی با همه این پرسش‌ها می‌توان تعلیق دراماتیک و کشمکش ایجاد کرد و مخاطب را پای فیلم نگه داشت در واقع این نشان داد که فیلمساز چقدر ذات قصه گویی را بلد است، ایجاد گره و گره گشایی را می‌فهمد و فهم دراماتیک دارد که یکی از دلایل آن سابقه نمایش‌نامه نویسی «زلر» است.

او با بیان اینکه فیلم «پدر» احتمالاً جایزه بهترین بازیگر نقش اول اسکار ۲۰۲۱ را به آنتونی هاپکینز خواهد داد، یادآور می‌شود: احتمال جایزه گرفتن فیلم در بخش بهترین بازیگری مرد، بالاست، ولی در بخش بهترین فیلم و بهترین کارگردانی خیلی بعید است که در اسکار جایزه بگیرد.

به باور ابیلی، احتمالاً جوایز اسکار ۲۰۲۱ شبیه به جوایز جشنواره بفتا ۲۰۲۱خواهد بود.

روایتگری تصویری جهان کمتر ادراک شده

محمدرضا مقدسیان، منتقد سینمایی نیز با بیان اینکه فیلم «پدر» ساخته «فلورین زلر» یکی از بهترین فیلم‌های سال است، می‌گوید: مهم است و بدیهی که هر فیلمی به زبان سینما سخن بگوید و به جای توضیح و تبیین کلامی فضای روحی، ذهنی، روانی و روایی‌اش با مخاطبش به زبان سینما سخن بگوید، حتماً و قطعاً نیمی از مسیر فیلم خوب بودن را رفته است.

به باور او، فیلم پدر به چند دلیل یکی از بهترین‌های سال است که اصلی ترین دلیل، موفقیت در روایتگری تصویری جهان کمتر ادراک شده و ناشناخته شخصیت پدر در فیلم است. فیلم پدر به شکلی همدلی برانگیز، باورپذیر، تأثیرگذار و دور از احساسات گرایی آنچه را ترسیم می‌کند که شاید هیچ یک از ما آن را تجربه نکرده ایم و اگر هم تجربه کنیم به خاطر نخواهیم آورد.

به گفته مقدسیان «پدر» جزو فیلم‌هایی است که هیچ وجه اضافه ای ندارد، چه در کارگردانی و چیدمان صحنه و متعلقاتش و چه در حوزه انتخاب و اجرای چشم‌نواز بازیگرانش و البته در دیالوگ نویسی و متن به شدت قاعده مند، کمّینه گرا و منسجم است.

او تأکید می‌کند: در کنار این همه شکل و شمایل، حضور و اجرای «آنتونی هاپکینز» و «الیویا کلمن» چنان دقیق و درست است که جدای از تقدیرها و جوایز و تندیس هایی که گرفته اند و نگرفته اند و خواهند گرفت، می‌توان و باید به عنوان نمونه‌های درخور برای آموزش بازیگری و تسلط به متن، صحنه، ابعاد شخصیت، شناخت قاب و لنز و از همه مهم‌تر دیدگاه کلی حاکم بر اثر مورد توجه قرار گیرند. وی یادآور می‌شود: از منظر روان‌شناختی هم صحبت‌های بسیار می‌توان داشت درباره شکل و شمایل ارتباط پدر و دختری در فیلم و تغییر و تحولاتی که همزمان در روح و روان شخصیت‌ها و مخاطب رقم می‌خورد.