بانوی نیک‌اندیش، واقف یک مریضخانه ماندگار

بیمارستان منتصریه که در خیابان جنت مشهد قرار دارد، در سال ۱۲۹۷ شمسی توسط بانو «احترام السلطنه قهرمان» تأسیس و ۳۰ سال بعد توسط این بانوی نیک‌اندیش، وقف آستان قدس رضوی شد. در وقف‌نامه این بیمارستان آمده است: «نظر به اینکه مرحوم مغفور جنّتْ‌مکان شاهزاده حاج محمدحسین میرزای منتصرالملک، تمامت ۶ دانگ جعفرآباد، همت‌آباد، ریوند، مستعلی و قریه فتح‌آباد، واقعات در جلگه‌رخ با توابع آن‌ها را مصالحه شرعیه نمودند به حلیله خودشان نوّاب علیه عالیه تاج‌المخدّرات سرکار شاهزاده رابعه خانم احترام‌السلطنه، دامت خدارتها، صبیه نوّاب مستطاب مرحوم شاهزاده محمدمیرزا، طاب ثراه، موافق مصالحه خطّ معتبر و در آن مصالحه شرط کرده بودند که متصالحه محترمه از عین‌المال خودشان در هر نقطه از شهر مشهد که صلاح بدانند، مریضخانه تأسیس نمایند و معادل مخارج ساختمان و اثاثیه مریضخانه از کلّ عین الصّلح وضع کرده، آنچه باقی می‌ماند از اعیان مرقومه برای مصارف و مخارج جاریه مریضخانه مزبوره فوق وقف نمایند. یک قطعه زمین از اراضی پشت باغ ملی که محدود است از جانبی به باغ ملی و از حدی به اراضی ورثه حاجی محمدرضا سرایدار، جانبی به خیابان دروازه جنت و از حدی به منزل میرمختار خریداری نموده و از بقیه قیمت فروش مستعلی و فتح‌آباد و ریوند مریضخانه ساختند...».

احیای یک موقوفه برای خدمت‌رسانی به بیماران

اما اینکه آستان قدس رضوی برای عمل به نیت واقف این موقوفه چه اقدام‌هایی داشته که ثمره آن ساخت بیمارستان منتصریه بوده هم شنیدنی است.

غلامرضا پرنده، مدیر نظارت بر موقوفات آستان قدس در این باره می‌گوید: «این بیمارستان از زمان تأسیس تاکنون به صورت پیوسته در حال گسترش فعالیت‌های خود بوده و به صورت مستمر به بیماران شهر مشهد و نیز بیماران سایر شهرها برای انجام درمان‌های تخصصی مربوط به پیوند اعضا خدمت‌رسانی می‌کند. خوب است بدانید مریضخانه قدیمی منتصریه پس از حدود ۸۰ سال عمر در شرایط نامناسبی قرار گرفته بود اما به منظور تحقق چشم‌انداز ۲۰ ساله آستان قدس رضوی در توسعه مراکز درمانی و بهداشتی و ارتقای خدمت به زائران و مجاوران بارگاه منور رضوی، به دستور تولیت فقید آستان قدس، ساختمان قدیمی آن تخریب شد و با هزینه آستان قدس رضوی از محل موقوفات مطلقه، به طور کامل بازسازی شد. در نهایت منتصریه مشهد در مهر سال ۹۱ در زمینی به مساحت ۳ هزار و ۱۴۶ مترمربع و زیربنای ۹ هزار و ۲۰۰ مترمربع در ۶ طبقه احداث و همزمان با سالروز ولادت باسعادت حضرت امام رضا(ع) افتتاح و برای بهره‌برداری و تجهیز به دانشگاه علوم پزشکی مشهد تحویل داده شد.

قلب، کلیه، قرنیه و پوست

حسین غنچه، مدیر بیمارستان منتصریه مشهد که سابقه یک دهه حضور در این موقوفه را دارد می گوید: «این بیمارستان موقوفه با نیت یک بانوی نیکوکار به وجود آمده و آثار و برکات این وقف ارزشمند به معنای واقعی کلمه، ادامه «زندگی» را به بیماران نیازمند پیوند اعضا اهدا می‌کند. بیمارستان منتصریه مشهد به عنوان نخستین بیمارستان متمرکز پیوند و جزو سه بیمارستان مطرح کشور در زمینه پیوند اعضا به شمار می‌رود. همچنین این بیمارستان بزرگ‌ترین مرکز دیالیز دولتی در استان خراسان رضوی است و از نظر پیوند اعضا هم تنها بیمارستان پیوند اعضا در منطقه شمال شرق کشور محسوب می‌شود».

غنچه می‌گوید: «عمل‌های پیوندی که در این بیمارستان انجام می‌شود شامل پیوند کبد، کلیه، لوزالمعده و مغز استخوان است و در کنار آن قلب، قرنیه چشم و پوست اهداکنندگان نیز دریافت و برای پیوند به سایر بیمارستان‌ها و مراکز درمانی ارسال می‌شود».

به روایت آمار

به گفته مدیر بیمارستان منتصریه مشهد، در یک دهه گذشته ۷۳۹ مورد بیمار مرگ مغزی به این بیمارستان منتقل شده است که با موافقت خانواده‌های آن‌ها، امکان اهدای عضو به بیماران فراهم شده است. تعداد عمل‌های پیوند اعضایی که در طول این سال‌ها انجام شده هم به این قرار است: ۹۴۳ عمل پیوند کلیه، ۷۴۳ عمل پیوند پوست، ۷۲۴ عمل پیوند قرنیه، ۳۸۳ عمل پیوند کبد، ۶۴ عمل پیوند قلب، ۹ عمل پیوند لوزالمعده، هفت عمل پیوند همزمان کلیه و کبد و ۱۰ عمل پیوند همزمان کلیه و لوزالمعده. همچنین در مدت این ۱۰ سال ۲۷۸ کبد، ۷۵ کلیه و دو لوزالمعده برای پیوند به سایر مراکز درمانی ارسال شده است. البته او به این نکته هم اشاره می‌کند که در سال ۱۳۹۹ با توجه به شیوع بیماری کرونا و ایجاد احتمال انتقال این بیماری از اهداکنندگان به فرد گیرنده، تنها ۳۳۲ مورد پیوند عضو داشته‌ایم که با رعایت تمامی دستورالعمل‌های بهداشتی و حفظ سلامتی و جان افراد گیرنده پیوند در بیمارستان منتصریه مشهد به انجام رسیده است.

رضایت بازماندگان

مدیر بیمارستان منتصریه مشهد به عوامل موفقیت این بیمارستان در انجام پیوند اعضا اشاره و خاطرنشان می‌کند: در کنار داشتن کادر درمانی مجرب و باسابقه، دو عامل مهم یعنی «تمرکز روی انجام اعمال جراحی پیوند اعضا» و «داشتن تیم مجرب برای شناسایی بیماران مرگ مغزی در استان‌های خراسان و پیگیری کسب رضایت از بازماندگان آن‌ها» در موفقیت این بیمارستان بسیار مؤثر بوده است. غنچه یادآور می‌شود: در کنار این عوامل، افزایش آگاهی و اطلاعات عمومی مردم و افراد جامعه در زمینه افزایش میل و رغبت به انجام این اقدام خداپسندانه یعنی اهدای عضو و دریافت کارت اهدا و پیوند اعضا نیز اثرات چشمگیری در این زمینه داشته است.